Læknablaðið - 15.04.1983, Blaðsíða 45

LÆK.NABLADIÐ
127
ingu meö heparín — mangani (10). Student’s
t-test var beitt við útreikninga á niðurstöðum.
NIÐURSTÖÐUR
Meðalgildi kólesteróls í sermi kvenna mældist
við upphaf meðferðar 332 ± 39 mg/dl (x ±
SD). Að þremur mánuðum liðnum hafði með-
algildið lækkað í 299 ± 36 mg/dl og hélst
pað svo að segja óbreytt eftir sex og 12
mánuði, en lækkaði enn frekar eftir 24 mánuði
í 283 ± 29 mg/dl.
Meðalgildi serum kólesteróls karla mældist
í byrjun 331 ± 38 mg/dl, lækkaði í 283 ± 39
mg/dl eftir prjá mánuði og hélst óbreytt eftir
sex mánuði. Meðalgildið lækkaði við 12 mán-
uði í 299 ±40 mg/dl, en lækkaði aftur eftir 24
mánaða meðferð í 287 ± 23 mg/dl (tafla I).
Engin marktæk breyting varð á serum-
HDL-kólesteróli karla eða kvenna meðan á
meðferð stóð (meðalgildi karla 53 ± 15 mg/dl
og kvenna 67 ± 23 mg/dl).
Meðalgildi príglyceríða í sermi kvenna lækk-
aði úr 140 ± 98 mg/dl niður 1114 ± 77 mg/dl
eftir sex mánuði og í 123 ± 60 mg/dl eftir 12
mánuði. Engin marktæk breyting varð hins
vegar á meðalgildi serum príglyceríða karla
meðan á meðferð stóð (tafla II).
Líkamspyngd breyttist lítið meðan á með-
ferð stóð. Konur léttust að vísu nokkuð. Þær
vógu að jafnaði 68.2 ± 10.8 kg í byrjun, léttust
í 65 ± 8.2 kg eftir sex mánuði, og 65.0 ± 8.4
kg eftir 12 mánuði. Engin marktæk breyting
varð á pyngd karla.
UMRÆÐUR
Þessar niðurstöður sýna, að tiltölulega einfald-
ar ráðleggingar um mataræði, sem fela í sér
litla röskun á hefðbundnum neysluvenjum,
geta leitt til lækkunar á serum-kólesteróli
einstaklinga. Þessi lækkun, sem nemur hér um
10-15 %, kemur strax í ljós premur mánuðum
eftir að meðferð hefst, og helst nokkuð
óbreytt út tveggja ára tímabil.
Sú spurning vaknar ef til vill, hvort hér sé
einfaldlega um að ræða svokallað »regression
towards the mean«, par sem viðmiðunarhóp
skortir (11). Ýmislegt bendir til pess að svo sé
ekki. í fyrsta lagi hafði serum kólesteról mælst
hátt í öllum tilvikum, a.m.k. einu sinni áður en
upphafsgildið var fengið. í öðru lagi höfðu
sjúklingar frekar breytt neysluvenjum sínum
áður en komið var á deildina til meðferðar og
pá oftast dregið úr smjör- eða mjólkurneyslu,
strax pegar vart varð við hyperkólesterólemíu,
Tafla 1. Meðalgildi kóiesteróis í sermi (mg/di).
Eftir
Upphafs- gildi 3 6 12 mánuði mánuði mánuði 24 mánuði
Konur
X 332 299 298 299 283
S.D 39 36 43 35 29
N 64 20 38 33 18
KarJar
x 331 283 284 299 287
S.D 38 35 39 34 23
N 62 22 30 30 14
P <0.01 á mismun upphafsgilda og meðferðargilda
Tafla II. Meðaiþyngd og gildi þrígiyceríða í sermi
(mg/dl).
Upphafs- gildi Eftir 6 mánuði 12 mánuði
Konur
Þyngd (kg) .. 68.2 65.2 65.0
S.D .. 10.8 8.2 8.4
N .. 59 28 21
Þríglyceríð .. 140 114 123
S.D .. 98 77 60
N ... 60 31 30
Karlar
Þyngd .. 83.3 81.3 83.6
S.D .. 11.6 8.3 13.7
N .. 60 26 17
Þríglyceríð .. 152 141 133
S.D .. 82 59 76
N .. 57 31 24
annað hvort að eigin frumkvæði eða sam-
kvæmt læknisráði.
Rannsóknir hafa sýnt, að serum-kólesteról
lækkar nokkuð við megrun (12). Hér var pó
varla um slíkt að ræða, að minnsta kosti ekki
meðal karla, par sem líkamspyngd peirra
breyttist lítt eða ekkert við meðferð. Líklegt
má telja, að minni fita og ef til vill breytt
hlutfall fjölómettaðra og mettaðra fitusýra í
fæðunni sé fyrst og fremst orsök lækkunar
kólesteróls í pessu tilfelli.
En hversu mjög breyttu menn fæðuvenjum
sínum?
Könnun á neysluvenjum fyrir og eftir með-
ferð var ekki gerð og pví er ekki vitað með
neinni vissu, að hve miklu leyti einstaklingar
fylgdu peim ráðleggingum, sem peir fengu.
Vafalaust hefur pað pó verið æði misjafnt. Til
dæmis pá kemur pað greinilega í ljós, að