Læknablaðið - 15.04.1983, Blaðsíða 23

LÆKNABLADIÐ 69,111-114,1983
Atli Dagbjartsson *
RÁÐSTEFNA UM LYF FYRIR BÖRN
Höfundur sat fund Evrópudeildar WHO um
Clinical Pharmacological Evaluation in Drug
Control í Schlangenbad í V. Þýskalandi dagana
27.-30. okt. 1981. Verður hér skýrt fá viðfangs-
efni og helstu niðurstöðum fundarins.
í petta skipti var fjallað um »Drugs for
Infants and Children.« Á síðustu tveimur
áratugum hefur sú staðreynd orðið æ ljósari,
að lyf haga sér öðruvísi í börnum heldur en
fullorðnum. Varðandi einstök lyf þarf sérstak-
ar ráðleggingar varðandi skammtastærð og
leiðir til gjafa lyfjanna til barnanna. Ennfremur
er ljóst, að eituráhrif lyfja eru öðrum lögmálum
háð hjá börnum, en fullorðnum. Tilgangurinn
með fundinum var að ræða á fjölþjóðavett-
vangi, almenn atriði varðandi lyfjameðferð í
börnum, svo og almenn atriði varðandi rann-
sóknir og hegðun lyfja (Pharmacokinetic) í
börnum.
Markmið
Markmið fundarins var að komast að sameig-
inlegum niðurstöðum og ráðleggingum hvað
hafa beri í huga, þegar lyf er gefið börnum, svo
og þegar hegðun lyfja er rannsökuð í barns-
líkamanum.
Um rannsóknir lyfja í barnslíkamanum
Fyrsta erindi fundarins fjallaði um þróun
lyfjameðferðar í börnum. Oftast hafa rann-
sóknir fyrst verið gerðar á lyfjahegðan í
börnum eftir að lyfin höfðu verið notuð fyrir
börn og hvatningin til rannsóknanna verið
einhverskonar slys vegna eituráhrifa lyfjanna.
Oft hefði verið hægt að koma í veg fyrir
þessi slys, hefðu rannsóknir legið fyrir áður
en lyfjameðferðin hófst. Bent var á að þroski
einstaklingsins ræður verulega miklu um það,
hvernig lyf haga sér í líkama hans. F>að er því
engan veginn hægt að nota rannsóknir, sem
gerðar hafa verið á fullorðnum og heimfæra
þær á börn. Einnig kom fram, að verulegur
munur getur verið milli einstaklinga á sama
Barnaspítala Hringsins, Landspítalanum. Barst 22/10/82 og
send í prentsmiðju 29/10/82.
þroskastigi, hvað varðar hegðan lyfja í líkama
þeirra, t.d. getur næringarástand haft ein-
staklingsbundin áhrif.
Munur milli einstaklinga varðandi hegðun
lyfs getur verið verulegur frá einum tíma til
annars, bæði v. ytri áhrifa og breyttar fysiolo-
giu barnsins frá tíma til tíma. Bent var á að
þegar lyf væru notuð fyrir börn, yrði að taka
tillit til aldurs og þroska einstaklingsins, svo og
sjúkdómsins, sem verið er að meðhöndla.
Þetta á ekki eingöngu við um nýfædd og
ófædd börn, heldur einnig við eldri börn.
Almenna reglan er sú, að nýfædd börn eru sein
til að vinna úr lyfjum, og því þurfa lyfja-
skammtar að vera litlir hjá þessum aldurs-
flokki, en þegar lengra líður á barnsævina
verður hvataverkun fljótari hjá börnum en
fullorðnum, þannig að á þeim aldri þurfa lyfja-
skammtar að vera tiltölulega mun stærri en hjá
fullorðnum.
í næsta erindi var rætt um vandamál varð-
andi rannsóknir lyfja í börnum. Fram kom, að
hjá börnum er mjög sjaldgæft að hægt sé að
ná í hóp af sjálfboðaliðum, því færu rann-
sóknir á hegðan lyfja í börnum nær eingöngu
fram hjá þeim, sem eru veikir og þurfa á
meðferð að halda. Vegna þessa hafa ný lyf
verið sett á markaðinn fyrir börn, þegar
einvörðungu er stuðst við rannsóknir í full-
orðnum varðandi tiitekið lyf. Nothæfar »non-
invasive« rannsóknaraðferðir hafa til þessa
verið af skornum skammti í lyfjafræði barna.
Á allra síðustu árum hafa hins vegar komið
fram rannsóknaraðferðir, t.d. echocardiograp-
hia, impedancecardiographia, laser dopler
blóðflæðimælingar, transcutanose súrefnis-
mælingar og heilarit með hjálp tölvu, sem
auðvelda rannsóknir á börnum.
Rannsóknir á hegðan lyfja krefjast oft
endurtekinna blóðsýna, eða endurtekinnar
þvagsöfnunnar, en allir vita að hvort tveggja
getur verið mjög erfitt þegar um lítil börn er
að ræða. Nú á tímum er hins vegar oft hægt að
nota háræðablóð og stundum munnvatn til
lyfjamælinga hjá börnum og getur þetta hvort