Læknablaðið - 15.04.1983, Blaðsíða 24

112
LÆKNABLADIÐ
tveggja auðveldað rannsóknir. Oft vantar
samvinnuvilja hjá börnum, par sem þau eru
oftast ófús að taka á sig óþægindin, sem fylgja
rannsóknunum, enda geta þessi óþægindi ver-
ið óæskileg fyrir barnið sjálft, foreldrana og
rannsakandann.
Annan dag fundarins var fram haldið um-
ræðu um vandamál varðandi rannsóknir lyfja í
börnum. Vesturþýzkur lögfræðingur fjallaði
um lyfjatilraunir í »minors«, sem hann kallaði
svo. Með »minors« átti hann við þá, sem eru
undir forsjá annarra og þeim háðir. Hann taldi
að gera þyrfti greinarmun á hreinum lyfjatil-
raunum, þar sem ekki væri búist við því að
tilraunin hefði nokkurt sjáanlegt gagn fyrir
þann einstakling, sem tilraunin er framkvæmd
á, og hinsvegar lyflækningatilraunir, sem gerð-
ar eru í þeim tilgangi að bæta heilsu sjúk-
lingsins. Meiri þörf er á reglum til verndar
þessum einstaklingum, heldur en fullorðnum
og jafnframt nákvæmu eftirliti á þeim tilraun-
um, sem framkvæmdar eru. Börn tilheyra
»minors« að því leyti, að þau geta ekki
ákveðið sjálf, né hafnað sjálf því sem á að gera
við þau, þau eru háð samþykki foreldra sinna.
Hinsvegar eru víðast hvar lagalegar skyldur
rannsakendanna að fá samþykki foreldranna
fyrir tilrauninni. í Vestur-þýskalandi hefur ekki
verið tekin afstaða til þess, hvort skilyrði fyrir
leyfi til rannsókna væri háð því að einhver
nytsemi tilraunarinnar yrði beint fyrir barnið.
I mörgum löndum er ekki lagaleg skylda
fyrir því að stofnsettar séu siðanefndir (ethical
comittees), sem fjalla um og veita samþykki
eða hafna tiltekinni rannsóknaráætlun, en
slíkar nefndir eru mjög notaðar í Bandaríkjum
Norður-Ameríku.
Næsta erindi fjallaði um núverandi stöðu og
ástand varðandi viðurkenningu yfirvalda fyrir
notkun ákveðins lyfs fyrir börn, (Drug appro-
vals in Children). Eins og málum er háttað nú,
gera lög og reglugerðir iðulega ráð fyrir því
að notkun lyfja sé leyfð fyrir börn eftir að þau
hafa verið prófuð á fullorðnum. Á síðustu
árum hafa lyfjaframleiðendur skráð á pakkn-
ingar lyfja, að upplýsingar um notkun lyfsins
fyrir börn séu ekki til, eða að ekki sé vitað um
eituráhrif á barnsaldri eða um meðgöngutíma.
Þetta eru ákaflega villandi upplýsingar og
haldlausar fyrir lækni þann, sem leitar að
heppilegu lyfi til notkunar fyrir barn í ákveðn-
um sjúkdómi. Heilbrigðisyfirvöld hafa hingað
til verið alltof lin við lyfjaframleiðendur varð-
andi rannsóknir lyfja í börnum. Taka á fram á
umbúðum lyfs, hvort óhætt sé að nota það
fyrir börn eða ekki. Sé lyf ekki rannsakað í
börnum, er ekki óhætt að nota það fyrir börn.
Viðskiptasjónarmiðin hafa verið alltof ráð-
andi, þar sem lyfjaframleiðandinn vill gjarnan
sem almennasta og mesta notkun lyfsins, en
reynir á hinn bóginn að tryggja sig gagnvart
kærum með því að skrifa einhverjar tvíræðar
setningar á umbúðirnar.
Hinsvegar var bent á, að á síðustu árum
hefur náðst mjög góður árangur varðandi
varnir gegn slysaeitrunum í börnum. Er það
fyrst og fremst að þakka nýrri gerð af
umbúðum með öryggislokum, (Child-proof).
Einnig hafa lyfjaframleiðendur staðið sig betur
á undanförnum árum varðandi auglýsingar
aðvarana, svo sem »Geymist þar sem börn ná
ekki til.« o. s. frv.
Því var haldið fram að það væri á valdi
heilbrigðisyfirvalda og ríkisstjórna að sjá svo
um að viðhlítandi rannsóknir verði gerðar á
lyfjum á réttum tíma í réttum aldurshópi.
Faraldsfræði
Næst var fjallað um faraldsfræði lyfjanotkun-
ar barna. Rætt var um skráningu eituráhrifa
lyfja í börnum á sjúkrahúsum. Tveir möguleik-
ar eru fyrir hendi, annars vegar að skrá alla
lyfjanotkun fyrir hvern og einn einstakling á
stofnuninni og þar með allar aukaverkanir, en
hins vegar að skrá eingöngu lyfjanotkun
þeirra einstaklinga, sem sýna eituráhrif.
Fyrri kosturinn, sem er ákaflega dýr í
framkvæmd, var reyndur í Boston í Bandaríkj-
um N. Ameríku fyrir nokkrum árum og gaf
miklar upplýsingar. Síðari kosturinn er sá sem
almennt er notaður, enda gefur hann nægjan-
legar upplýsingar um eiturverkanirnar sjálfar.
í næsta erindi var fjallað um lyfjanotkun
sænskra barna. Þar kom fram að í aldursflokk-
um fram að skólaldri fá sex börn af hverjum
tíu afgreidd lyf samkvæmt lyfseðli árlega. Á
skólaaldrinum, þrjú af hverjum tíu. Níu af
hverjum tíu þunguðum konum fá lyf afgreidd
samkvæmt lyfseðli og rösklega helmingur af
konum fá afgreidd lyf samkvæmt lyfseðli á
fyrstu þrettán vikunum eftir fæðinguna. AI-
gengustu lyfjaflokkarnir, sem börn fengu voru;
háls- nef- og eyrnalyf, sýklalyf og önnur lyf v.
öndunarfærasjúkdóma. Tveim þriðju hlutum
lyfjanna var ávísað af praktiserandi læknum,
en einum fjórða hluta af barnalæknum. Lyfja-
notkun var heldur minni árið 1980 en 1979.
í erindi um fylgni lyfjaávísana (compliance)