Læknablaðið - 15.08.1987, Blaðsíða 25

LÆKNABLAÐIÐ
209
Aðrir sjúkdómar. Af 751 skoðuðum einstaklingi
komu 33 vegna hvarma og slímhimunubólgu, 27
vegna tárarennslis og sjúkdóma í tárasekk og
táragöngum, 23 höfðu starfræna sjóndepru en 22
höfðu orðið fyrir minni- eða meiriháttar
augnslysi, þar með taldir sex einstaklingar sem
misst höfðu annað augað, allt karlmenn. Allur
augnmissir í þessum aldurshópum var vegna
slysa. Þrettán einstaklingar höfðu skjálg og níu
þeirra starfræna sjóndepru því samfara. Sex
einstaklingar höfðu heilaskaða vegna blæðingar,
æxlis eða slyss, og hafði leitt til sjón- og
sjónsviðsskerðingar.
Fjórir einstaklingar höfðu hver eftirtalinna
sjúkdóma: Innhverft neðra augnlok (entropion),
væng (pterygium), lokun á aðalbláæð sjónhimnu,
gátu ekki lokað augum alveg og því þornuðu þau
upp (lagophthalmos) og augnloksþrymil
(chalazion). Þrír einstaklingar höfðu lokun á
bláæðargrein í sjónhimnu og aðrir þrír
Sjögrenssjúkdóm. Tveir einstaklingar höfðu
úthverft neðra augnlok (ectropion),
lithimnubólgu og nærsýnishrörnun í sjónu. Einn
einstaklingur fannst með hvern eftirtalinna kvilla:
Hornersheilkenni, grunnfrumukrabbamein (basal
cell carcinoma) í augnloki, illkynja sortuæxli í
slímhúð (conjunctival melanoma), augnáblástur í
hornhimnu (herpes keratitis activa), tímabundna
blindu (amaurosis fugax) og sjónu- og æðubólgu
(chorioretinitis). Nær 30% íbúa í þremur yngstu
aldurshópunum komu til augnlæknis á ári hverju,
en meðal 73ja ára og eldri komu um 46% íbúa til
augnlæknis minnst einu sinni á ári.
Blinda, lögblinda og veruleg sjónskerðing. Erfitt
er að bera saman blindu í mismunandi löndum,
því skilgreining er mismunandi. í þessari grein
teljum við þá verulega sjónskerta, sem sjá
6/36-6/18 á betra auga, lögblinda þá, sem sjá
<6/60 á betra auga eða sjónsvið < 10°, en blinda
þá sem sjá <3/60 á betra auga og hafa sjónsvið
<5°. Alltaf er átt við sjónskerpu með bestu
glerjum. Þessi skilgreining er byggð á
ábendingum Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar
(3, 4).
Lögblindir þ.e. sjón <6/60 á betra auga eða
sjónsvið < 10°, teljast 16 einstaklingar, 6 karlar
og 10 konur. Þetta fólk sér til að komast um, en
hefur misst lestrarsjón. Aðal orsök þessarar
miklu sjónskerðingar er ellirýrnun í miðgróf
sjónu hjá 11 einstaklingum eða 68,8% (mynd 5).
Lögblindir 83ja ára og eldri eru 8 einstaklingar
eða 18,6% íbúa.
í ýmsum löndum eru þeir taldir blindir sem sjá
<3/60 á betra auga eða hafa sjónsvið <5°. Sé
þessi skilgreining notuð í núverandi könnun, eru
sjö einstaklingar lögblindir, tveir karlar og fimm
konur. Allir þessir einstaklingar eru 73ja ára og
eldri og raunar aðeins tveir yngri en 83ja ára.
Blindir samkvæmt þessari skilgreiningu eru því
4,4% íbúa 73ja ára og eldri. Meginorsakir blindu
þessara einstaklinga eru blotarýrnun í miðgróf
sjónu í fjórum tilvikum eða 57,1%, hægfara
gláka í tveimur tilvikum eða 28,7% og drer í einu
tilviki, eða 14,2%. Af íbúum 83ja ára og eldri eru
fimm blindir eða 11,6% íbúa sem er raunverulegt
algengi því allir voru skoðaðir.
Tuttugu og níu einstaklingar voru verulega
sjónskertir, þ.e. sjón 6/36-6/18 á betra auga, 15
karlar og 14 konur. Tuttugu og sex þeirra voru
73ja ára, en 3 einstaklingar 63-72 ára. Allir höfðu
ellirdrer nema einn og vegna víkkaðra ábendinga
og bætts árangurs af dreraðgerðum og notkunar
gerviaugasteina er ljóst að verulegur hluti þeirra
fengi bætta sjón með slíkri aðgerð nú (6). Sjö
einstaklingar höfðu ellirýrnun í miðgróf sjónu
auk drers en einn án drers. Tveir höfðu hægfara
gláku auk drers og einn hafði nærsýnis hrörnun
(myopic degeneration) í augnbotnum. Gerð er
frekar grein fyrir sjónskerpu þessara aldurshópa í
annarri grein (9). í sumum löndum er veruleg
sjónskerðing miðuð við sjón < 6/24 á betra auga.
Af ofannefndum 29 einstaklingum höfðu 12 sjón
= 6/18 á betra auga og 17 samanlagt 6/24 og
6/36.
UMRÆÐA
Rúmlega 80% íbúa 43ja ára og eldri vitja
augnlæknis a.m.k. einu sinni á 5 ára tímabili, en
um 46% einstaklinga 73ja ára og eldri vitja
augnlæknis minnst einu sinni á ári. í þessari grein
Fig. 5. Causes of legal blindness, <,6/60 better eyes
(n = 16).