Læknablaðið - 15.08.1987, Blaðsíða 35

LÆKNABLAÐIÐ
219
án þess að vænta dramatískra viðbragða í
lækningastarfi sínu.
Það má líka spyrja, hvers almenningur vænti af
læknum. Ég get trúað að skipta megi því í tvennt:
Annars vegar vilji almenningur eiga lækni visan á
hverju götuhorni allt eins og kaupmanninn áður,
hins vegar vilji fólk geta gengið að lækni sem
nokkurs konar vélmenni sem geti gert kraftaverk
á stundinni. Þannig er ekkert eitt sjónarmið
ríkjandi gagnvart læknum.
SVEIGJANLEIKI ER NAUÐSYNLEGUR
Ólafur Örn: Til viðbótar því sem Haukur sagði
um lækna og stöðu þeirra í heilbrigðiskerfinu, má
benda á að menntun ýmissa annarra
heilbrigðisstétta, ekki síst hjúkrunarfræðinga,
hefur stórbatnað. Raunar hafa
hjúkrunarfræðingar færst nær læknum og
sækjast að mörgu leyti eftir ýmsum störfum, sem
læknar hafa hingað til sinnt, og ég tel að læknar
hafi alls ekki verið nægilega vakandi fyrir þessu.
Þetta má reyndar segja um fleiri heilbrigðisstéttir.
Vilhjálmur nefndi að oft er erfitt að spá um
framtíðina og breytingar geta orðið snöggar. Þá
reynir ekki síst á hæfni heilbrigðiskerfisins að
laga sig að breytingum. Það skiptir geysilegu
máli, að heilbrigðiskerfið sé sveigjanlegt og þar
ríki valddreifing en ekki miðstýring. Þegar á að
draga úr kostnaði hafa stjórnmálamenn alltaf
tilhneigingu að auka miðstýringu. Þarna verður
því að hafa mikla aðgát. Gæta þess að kerfið sé
sveigjanlegt og verði ekki hneppt í viðjar
ofstjórnar eins og alltaf er hætta á.
Varðandi áætlanir um heilbrigði fyrir alla árið
2000, finnst mér að málin hafi verið sett fram á of
einfaldan hátt. Dæminu hefur verið stillt þannig
upp, að annað hvort sé um að ræða
stofnanalækningar, það er að segja lækningar
sem fara fram á spítulum, eða forvarnir. En þetta
tvennt hlýtur að fara saman.
Eitt af meginmarkmiðum er sagt að bæta lifið og
þar hljóta stofnanir að koma til. Það er ekki hægt
að koma í veg fyrir sjúkdóma sem við þekkjum
ekki orsakir fyrir. Við getum tekið dæmi af
slitgigt í mjöðm eða hnjám. Það veit enginn
hvernig á að koma í veg fyrir slitgigt, en samt er
hægt að lagfæra og bæta Iíðan sjúklinga mjög
verulega. Það má nefna ýmsa fleiri sjúkóma, og
til að leysa þennan þátt eru stofnanir
nauðsynlegar.
Sagt hefur verið að hingað til hafi
stofnanapólitíkin ráðið, en það er líka rangt. Við
megum ekki gleyma því að á 10 árum er búið að
byggja upp nánast allt heilsugæslukerfið í landinu
og síðasta áratug hefur meginþunginn verið
lagður á þennan þátt. Reykjavík hefur setið á
hakanum, en þar er þörfin einna minnst og ýmsir
aðrir þættir koma inn í myndina.
Ásmundur: Það er í raun skilgreiningaratriði
hvað felst i hugtakinu heilsuhvatning. Ég lít
þannig á, að allt starf lækna og samhæft starf
heilbrigðisstétta hvetji til betri heilsu.
Fyrir nokkrum vikum var haldið í Portúgal þing á
vegum World Federation for Medical Education.
Á þinginu var fjallað um kennslu og nám í
læknisfræði um og eftir aldamótin. Þar var lögð
mikil áhersla á að taka tillit til þessarar stefnu sem
flestar eða allar ríkisstjórnir í Evrópu hafa skrifað
undir, um heilbrigði fyrir alla árið 2000.
Ég er sammála Ólafi um að hlutirnir hafa verið
einfaldaðir, en ég er líka sannfærður um það að
öll menntun heilbrigðisstétta verður að einhverju
leyti að aðlaga sig þessu plaggi. Erfiðleikarnir
felast í að sjá nógu vel fram á við, þegar
endurskoða á jafn margslungið fyrirbæri og
menntun heilbrigðisstétta. Það þarf að gæta þess,
að hún sé nógu sveigjanleg, þannig að hægt sé að
laga hana að breyttum aðstæðum á hverjum tíma,
til dæmis ef allt í einu yrði samið um
kjarnorkulausan heim eins og Vilhjálmur nefndi.
Við endurskoðun á menntun lækna skipta
marksetningar miklu, ekki síst það sem Ólafur
Örn minntist á. Hingað til hefur ekki verið lögð
áhersla á það í menntun lækna að kenna þeim
stjórnun og hvernig sem mál þróast, hlýtur að
vera æskilegt að rekstrarleg stjórnun og
rekstrarlegt eftirlit með heilbrigðisstofnunum og
heilbrigðisgeiranum í heild sé í höndum
læknislærðra að mun meira leyti en nú er. Þetta
er eitt af þeim atriðum sem ég tel að eigi að leggja
áherslu á við mótun nýrra
menntunarmarksetninga.
Vilhjálmur: Ég sé ekki fremur en Ólafur
andstæðu á milli lækninga og forvarnastarfs.
Augljóst sameinkenni beggja er að bæta heilsu
manna og koma í veg fyrir að heilsufari hraki. Ég
get ekki betur séð en þarna geti menn sameinast í
háleitum markmiðum, þótt fjarlæg séu,
sérstaklega hvað varðar langvinna sjúkdóma, sem
trúlega munu aukast hlutfallslega.
Búi heilbrigðiskerfið sjálft ekki yfir nægum
sveigjanleika og varaafli, sem hægt er að kalla til
við óvænta sjúkdóma, þá náum við ekki þessu
markmiði um heilbrigði fyrir alla árið 2000.