Læknablaðið - 15.10.1988, Blaðsíða 36

330
LÆKNABLAÐIÐ
þær aðgerðir, sem væru aðkallandi og svo
kostnaðarlitlar að unnt væri að hrinda þeim í
framkvæmd mjög fljótlega.» Af þessu mætti
e.t.v. álykta, að meginhugmyndin að baki
íslenskri heilbrigðisáætlun væri sú að fjalla um
tiltölulega ódýrar skammtímalausnir. Enda þótt
áætlunin beri í sjálfu sér tæplega merki þessa, er
ljóst, að Iítt eða ekki er hreyft við þáttum, sem
alkunnugt er að eru mjög kostnaðarsamir, t.d.
svonefnd læknisfræðileg hátækni. Að vísu er
íslenskri heilbrigðisáætun einkum ætlað að ná til
forvarna og að vera hvöt til heilbrigðra lífshátta.
Á það hefur verið bent, að heilbrigðisstarfsemin
miðar öll að forvörnum og heilbrigðishvöt, hvort
sem um er að ræða heilbrigðisþjónustu fyrir eða
eftir, að sjúkleg einkenni koma í ljós. Því er það
svo, að ýmsir hinir dýrari þættir
heilbrigðisstarfseminnar falla einnig undir
forvarnir, t.d. áðurnefnd hátækni. Stjórn
Læknafélags íslands varar við því, að
heilbrigðisyfirvöld einskorði sig við áform um
þær aðgerðir einar, sem eru »svo kostnaðarlitlar,
að unnt væri að hrinda þeim í framkvæmd mjög
fljótlega», og telur engu síður brýnt, að gerðar
séu áætlanir um aðgerðir, sem dýrari teljast, og
það þótt til lengri tíma séu.
í upphafssetningu markmiðs 3 segir: »Stefnt skal
að því að heilsugæslustöðvar verði hornsteinar
heilsugæslunnar hver á sínu starfssvæði...«.
Til þess að merking þessarar setningar sé ljós,
þarf að skilgreina, hvað átt er við með orðinu
»heilsugæsla«. Stjórn Læknafélags íslands hefur
litið svo á, að íslenska orðið »heilsugæsla« svari
til orðanna »health care« í ensku máli. Eins og
kunnugt er skiptir Alþjóða
heilbrigðismálastofnunin »health care« í stig:
»primary health care«, »secondary health care«
og »tertiary health care«. Sé merking orðsins
»heilsu-gæsla« í áðurnefndri upphafssetningu
markmiðs 3 hin sama og felst í orðunum
»primary health care« í ensku máli, getur
hornsteinahlutverk heilsugæslustöðva talist
rökrétt og nær þá til heilsuverndar og alls þess
lækningastarfs, sem heimilislæknar sinna á
heilsugæslustöðvum og utan þeirra. Sé hins vegar
lagður þarna sá skilningur í orðið »heilsu-gæsla«,
að það svari til orðanna »health care« í ensku
máli, er útilokað, að heilsugæslustöðvar rísi undir
nafngiftinni »hornsteinar heilsugæslunnar«.
fslensk heilbrigðisáætlun ber með sér, að
frumheilsugæslan er að vægi til sett skör ofar en
síðari þættir heilsugæslunnar. Enda þótt full
ástæða sé til að efla frumheilsugæslu, varar stjórn
Læknafélags íslands við því, að það leiði til þess,
að þróun annarra þátta heilbrigðisþjónustunnar
sitji á hakanum.
Greiðsla fyrir heilbrigðisþjónustu
í 2. kafla áætlunarinnar er fullyrt, að nú sé »svo
komið að enginn íslendingur þarf að greiða fyrir
dvöl á sjúkrahúsi...« Þessa setningu þarf að orða
á annan hátt til að forðast misskilning, því að
sannanlega greiða menn fyrir allan kostnað við
heilbrigðisþjónustu með einhverjum hætti.
Hlutdeild einkaaðila í afmörkuðum
rekstrarþáttum
í markmiði 2 í íslenskri heilbrigðisáætlun segir
m.a.: »Jafnframt verði ríki og sveitarfélögum
heimilt að gera samning við einkaaðila og
félagasamtök um að annast afmarkaða
rekstrarþætti«. f upphafi 6. kafla áætlunarinnar
segir m.a.: »ísland hefur m.a. lagt sérstaka
áherslu á heilsugæslukerfið annars vegar og
uppbyggingu mjög sérhæfðrar sérfræðiþjónustu
hins vegar. Þátt í þessu taka rikisvald,
sveitarstjórnir, félagasamtök
(sjálfseignastofnanir) og einstaklingar.» Stjórn
Læknafélags íslands undirstrikar, að ýmis
félagasamtök (sjálfseignarstofnanir) hafa á
þessari öld lagt áberandi drjúgan skerf til
heilbrigðismála hér á landi og stofnað til
margvíslegrar starfsemi á sviði
heilbrigðisþjónustu, sem að öðrum kosti hefði
dregist úr hömlu að koma á fót. Stjórn félagsins
telur, að virða beri framlag frjálsra
félagasamtaka á þessum vettvangi og að þeim beri
að veita verðugt brautargengi. í þessu sambandi
bendir stjórnin á vaxandi einkarekstur innan
heilbrigðisþjónustunnar í nágrannalöndum
okkar. Stjórnin telur, að í íslenskri
heilbrigðisáætlun eigi sá möguleiki að vera fyrir
hendi, að heilbrigðisstéttir taki að sér að annast
tilteknar greinar heilbrigðisþjónustunnar, eða
m.ö.o. að vissir þættir heilbrigðisþjónustunnar
verði »markaðssettir«. Slíkt fyrirkomulag er talið
afkastahvetjandi og kostnaðarminna fyrir
greiðanda.
Starfssvæði stofnana
í markmiði 4 er m.a. rætt um endurskoðun á
starfssvæðum einstakra stofnana. Stjórnin varar
við því, að starfsemi einstakra stofnana verði
fastbundin við ákveðin svæði. Gæta verður þess
að skerða ekki valfrelsi sjúklinga.
Rekstrarform heimilislækninga
í 3. kafla áætlunarinnar og í markmiði 3 er m.a.