Læknablaðið - 15.12.1989, Blaðsíða 32

400
LÆKNABLAÐIÐ
Sullur vex mjög hægt og geta liðið áratugir
áður en hann gerir vart við sig en það gerist
helst með þrýstingseinkennum eða að hann
springur og gefur einkenni sem geta verið
bráðaofnæmislost vegna hins ónæmisertandi
blöðruvökva.
Sullur í lifur er oftast stakur og þá annaðhvort
í vinstri eða hægri hluta. Algengasta merkið er
einkennalaus fyrirferð ofarlega í kviði. Stöku
sinnum getur sullur í lifur komið fram með
stíflugulu (6).
I lungum geta sullblöðrur verið mjög margar,
einkennalausar, nema þær trufli hjarta eða
öndunarstarfsemi. Ef þær springa inn í
berkju getur orðið sjálfkrafa lækning en
ef þær springa inn í fleiðruhol geta komið
bráðaofnæmi eða sýkingar.
Nokkur einkenni við aðra staðsetningu (6):
Krampar eða helftarlömun frá sulli í heila,
sjúkleg brot frá sulli í beini, miltisstækkun
vegna sulls í milta, blóðmiga vegna sulls í
þvagfærum, þverlömun við sulli í/við mænu,
skjaldkeppur, þegar sullur situr í skjaldkirtli,
útstæð augu þegar sullur þrýstir á augu.
Eins og sést við þessa upptalningu geta
einkenni sullaveiki verið nánast allt sem
fyrirferð veldur.
Almennt má segja að grunur um sullaveiki
vakni þegar sjúklingar frá ákveðnum
landsvæðum í heiminum eru með ógreinda
fyrirferð í hægri efri kviðarfjórðungi (6), en
þetta gildir ekki á íslandi vegna þess, að þeir
sullir sem finnast hér á landi uppgötvast oftast
fyrir tilviljun t.d. á yfirlitsmynd af kviði.
Best er að sýna fram á sullblöðru á
eftirfarandi hátt (6):
1) Með röntgenmynd sérstaklega við sull í
lungum.
2) Með ómun, ef sullblaðra er staðsett í lifur.
3) Með sneiðmyndum, ef um er að ræða
skemmdir í öðrum vefjum.
Þess ber að geta, að hættulegt getur verið
að taka nálarsýni úr sullblöðru, þar sem
innihaldið er mjög ónæmisertandi og
sullblöðruvökvinn getur sáð sér út (5).
Til eru ónæmisfræðilegar rannsóknaraðferðir
sem geta verið stuðningur við greiningu.
Þessar aðferðir eru dýrar og aðeins til á fáum
stöðum í heiminum (1, 8).
Fyrsta meðferð hefur ávallt verið skurðaðgerð,
en komin eru lyf sem hafa reynst lofa góðu
við óskurðtækri sullaveiki. Helsta lyfið er
albendazol, en það drepur sullkrókana í
blöðrunum (6). Leiða má rök að því, að
fjarlægja beri sull sem finnst hjá sjúklingum,
þrátt fyrir að hann gefi ekki einkenni vegna
þess að:
1) Erfitt er að vera öruggur um að ekki sé
illkynja æxli á ferðinni.
2) Ekki má stinga á til greiningar.
3) Ekki verður vitað um skurðtæki síðar á
ævinni.
4) Aðskotahlutur í líkamanum veldur
sýkingarhættu.
5) Kölkun í sulli er engin trygging fyrir því,
að hann sé dauður.
SJÚKLINGAR
Sjúkrasaga 1: Sjúklingur er tæplega fertug
kona, sem var alin upp í sveit norðanlands
fyrri hluta ævinnar. Hún átti hund, og á
bænum var stunduð heimaslátrun. Fyrir sjö
árum fór konan í nýmamyndatöku og sást þá
kölkun í lifur sem talin var sullur.
Konan hafði aldrei haft nein einkenni af
sullinum og fyrir skurðaðgerð reyndust allar
lifrarrannsóknir eðlilegar.
Gerð var sneiðmyndataka 1984. Sýndi hún vel
afmarkaða skemmd aftan og neðan til hægra
megin í lifur, virtist þrýsta á hægra nýra en
ekki á holæð eða vena porta. Einnig sást að
ekki var um fleiri blöðrur að ræða.
Innlögð til aðgerðar og var þá almenn
skoðun fullkomlega eðlileg, þar með talin
kviðarskoðun. Við aðgerð kom í ljós að
sullurinn lá milli efri jaðars nýrils, fastur við
efri bláæð og holbláæð og þétt upp undir
lifrina en náði ekki inn í hana. Sullurinn
reyndist kalkaður að litlum hluta og var hann
sendur á Tilraunastofu Háskólans í meinafræði
að Keldum og þaðan til Rannsóknastofu
Háskólans við Barónsstíg. Hvorugur aðilinn
gat sagt að sullurinn hafi verið lifandi en gátu
ekki útilokað það. Konan útskrifast rúmri viku
eftir aðgerð við góða heilsu.
Sjúkrasaga 2: Sjúklingur var rúmlega
fimmtug kona, fædd og uppalin í sveit
norðanlands. Avallt verið heilsuhraust, fyrir
utan magakvilla fyrir mörgum árum. Fyrir