Læknablaðið - 15.12.1989, Blaðsíða 36

404
LÆKNABLAÐIÐ
Jón Finsen (1826-1885) taldi sullaveiki í búfé
miklu algengari en í mönnum og fágætt væri
að gamalá eða kú væri slátrað svo að hún
væri ekki sollin.
Krabbe varð síðan um langa hnð ráðgjafi
stjómvalda um vamaraðgerðr gegn sullaveiki
sem birtust í reglugerðum og lögum og enn í
dag er búið við ráð hans í megindráttum. Þessi
ráð fólust í fræðslu fyrir almenning um eðli
veikinnar, fækkun hunda með skattlagningu,
árlegri lyfjagjöf til að eyða bandormum
úr hundum (hundahreinsun) og loks það
sem mestu máli skipti, fyrirmælum um að
eyða sullum og sollnum líffærum búfjár á
tryggilegan hátt.
Um störf H. Krabbe að sullaveikivörnum
segir prófessor Guðmundur Magnússon
(1863-1924): »Sá maður stóð vel og lengi í
broddi fylkingar og reyndist oss íslendingum
þarfur maður í baráttunni gegn sullaveiki,
frá honum eiga beinlínis eða óbeinlínis allar
varúðarreglur og opinberar ráðstafanir hér
á landi rót sína að rekja«. Mættu íslenskir
læknar vel vera þess minnugir.
Um svipað leyti (1862) kynnti breskur
læknir (A. Leared) fyrstur manna íslenskum
almenningi orsakir sullaveikinnar og hvaða
ráð væru einhlít til að verjast henni. Vegna
þess hve sullaveiki var algeng hér á landi
svo að flestir þekktu einhver fómarlömb
hennar, munu viðbrögð almennings við
vamaraðgerðum yfirleitt hafa verið jákvæð
þótt sumt ylli deilum svo sem löngum
hefur verið háttur Islendinga, til dæmis
hundaskatturinn. Þeir sem aldir eru upp í
sveit á fyrri hluta þessarar aldar munu flestir
minnast þess hve vandlega þess var gætt að
hundar kæmust ekki í hráæti eða væru að
snuðra á blóðvelli, en megin vamaraðgerðin
gegn veikinni var að girða fyrir að hundar
héldu bandormssmitinu við með því að ná í
sollin líffæri öðm hvoru.
Lyfjagjöf (hundahreinsun) hefur sennilega
haft takmarkaða þýðingu í baráttunni við
sullaveiki, því einhlít lyf gegn bandormum
voru ekki tiltæk. Obeint hafa hundahreinsanir
hinsvegar vafalítið haft mjög verulega
þýðingu, með þeim var fólk minnt á
sjúkdóminn og hvað varast þyrfti og mjög
var það illa séð í flestum sveitum ef svikist
var um að færa hunda til hreinsunar. Nú
er því miður ekki eins ötullega að þessum
málum staðið og fyrrum. Þau dæmi um
sullaveiki í fólki sem nú eru dregin fram frá
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri og fundur
ígulsulla í sláturfé stöku sinnum undanfama
áratugi, sýna að enn er nauðsyn að vera á
verði gagnvart þessum sjúkdómi. Stöðug
ásókn fólks um að flytja til landsins erlenda
hunda gæti og aukið smithættu hvemig sem
um hnútana er búið.
Hin gömlu sannindi eiga jafnvel frekar við
um útrýmingu sullaveiki heldur en aðra
smitsjúkdóma: »Síðustu sporin em erfiðust,
því lengi er von á einum.«
Hörmulegt væri ef sú velmegunarkynslóð
sem nú býr í landinu glutraði niður sigrum
forfeðranna vegna andvaraleysis.
Páll A. Pálsson