Læknablaðið - 15.12.1989, Síða 48

414
LÆKNABLAÐIÐ
NÝR DOKTOR í LÆKNISFRÆÐI -
SIGURÐUR THORLACIUS
Þann 9. júní s.l. lauk Sigurður Thorlacius
læknir doktorsprófi frá Háskólanum í
Björgvin í Noregi. Ritgerðin nefnist á
frummálinu: »Myasthenia gravis and
associated autoimmune disorders. Effect of
plasma exchange upon clinical parameters
and humoral immunity«. Hér á eftir fer ágrip
af ritgerðinni: Ritgerðin skiptist í þrjá hluta.
Sá fyrsti fjallar um áhrif blóðvatnsskipta
á vöðvaslensfár (myasthenia gravis).
Vöðvaslensfár er sjálfnæmissjúkdómur, þar
sem asetýlkólínnemar beinagrindarvöðva
eru brotnir niður fyrir tilstilli mótefna
og mögnuðar (komplements). Með
blóðvatnsskiptum er blóðvatn sjúklings
fjarlægt og með því skaðlegir þættir á borð
við mótefni. Flestir sjúklinganna svöruðu
blóðvatnsskiptum mjög vel og styrkur
asetýlkólínnemamótefnanna í blóði lækkkaði
verulega. Klínísku áhrifin entust í flestum
tilvikum aðeins þrjár til fjórar vikur, en
í sumum tilvikum kom fram langvarandi
bati. Klínísk áhrif blóðvatnsskiptanna
entust alla jafna mun lengur en bæling
mótefnastyrksins og klíníska svörunin reyndist
jafn góð hjá sjúklingum þar sem ekki fundust
asetýlkólínnemamótefni í blóði, eins og
hjá þeim sem höfðu háan styrk mótefna.
Þannig virðast áhrif blóðvatnsskiptanna ekki
einvörðungu byggjast á því að fjarlægja
asetýlkólínnemamótefnin. I sumum tilvikum
var einnig sýnt fram á virkjun mögnuðar
og verulega lækkun á blóðvatnsstyrk
C4 og lgM í kjölfar blóðvatnsskiptanna.
Hugsanlegt er að þetta hafi áhrif á
gang sjúkdómsins. Nákvæm athugun á
blóðvatnsstyrk asetýlkólínnemamótefnanna
meðan á blóðvatnsskiptum stóð leiddi í ljós
sólarhringssveiflu, sem benti til tilfærslu milli
innan- og utanæðarýmisins. Rannsóknir á
styrk asetýlkólínnemamótefnanna hafa hingað
til nánast eingöngu beinst að innanæðarýminu.
Það var því forvitnilegt að skoða einnig
utanæðarýmisvökva sem hægt var að nálgast,
þ.e. mænuvökvann. Mænuvökvi sjúklinga með
vöðvaslensfár er auk þess athyglisverður fyrir
þær sakir að óljóst er hvort sjúkdómurinn
Sigurður Thorlacius
(asetýlkólínnemamótefnin) geti einnig
ráðist á asetýlkólínnema miðtaugakerfisins.
Mænuvökvinn reyndist eðlilegur hjá flestum
sjúklinganna. Þegar eitthvað óeðlilegt
fannst, var hægt að skýra það út frá öðrum
sjúkdómum, einkum af sjálfnæmistoga, sem
tengust vöðvaslensfárinu.
Vöðvaslensfár er dæmigerður
sjálfnæmissjúkdómur. Sjálfnæmissjúkdómar
geta skarast. Til að kanna tilvist og umfang
slíkrar skörunar í vöðvaslensfári var tíðni
annarra sjálfnæmissjúkdóma könnuð hjá
hópi sjúklinga með vöðvaslensfár. Aðrir
sjálfnæmissjúkdómar reyndust sem heild
tíðir og fram kom tölfræðilega marktækt
hærri tíðni rauðra úlfa og skjaldkirtilsbólgu
hjá sjúklingum með vöðvaslensfár en hjá
sambærilegu þýði. Hluti þeirra sjúklinga sem
höfðu engin klínísk einkenni eða einkenni sem
ekki uppfylltu lágmarkskröfur til greiningar
annarra sjálfnæmissjúkdóma, hafði auk þess
sjálfnæmismótefni í blóði sem ekki tengdust
vöðvaslensfárinu beint (kjamamótefni og
skjaldkirtilsmótefni). Þessar niðurstöður sýna
að vöðvaslensfár er sjúkdómur með verulega
sjálfnæmisskörun.