Læknablaðið - 15.12.1989, Blaðsíða 52

418
LÆKNABLAÐIÐ
Síðast en ekki síst verður að tryggja tiltrú
lesendanna varðandi það, að forgangsröðun
og efnisval sé í samræmi við markmið
blaðsins. Auk gæðamats þeirra sem fjalla um
greinamar, er endanlega forsendan traustið á
því að ritstjómin sé frjáls og óháð.
ÚRRÆÐI
Getur tímaritið lifað af með svo háleit
markmið?
Hvaða ráðum þarf að beita til þess að tryggja
stöðu þess í miðlunarsamfélagi framtíðarinnar?
Ritstjóri almenns læknatímarits, sem
er að drukkna í innsendu efni, hefir
sjaldnast áhyggjur af efnisaðstreyminu. En
efnisframboði ráða margir aðrir þættir en það,
að tekið sé mið af markmiði tímaritsins.
Þess vegna verður ritstjóm að marka skýra
stefnu:
Væntanlegir höfundar verða að fá greinargóð
fyrirmæli og leiðbeiningar, leita verður beint
til höfunda um áhugaverð efni og hafa verður
náin tengsl við lykilaðila innan viðkomandi
fagsviða. Til þess að geta varpað ljósi á
sérlega viðeigandi og tímabær viðfangsefni,
þarf ritstjóm að halda vöku sinni og að
vera í fylkingarbrjósti. Bráðnauðsynlegt
er, að efnis sé einnig aflað af þröngum
sérsviðum og frá öðmm heimshomum.
Það víkkar sjóndeildarhringinn, enda er
það bráðnauðsynlegt nú á tímum, þegar
heildarsýn og samhengi er oft dulið af mergð
smáatriðanna.
Á þennan hátt verður efnisvalið gagnrýnið.
Gengið er út frá markmiðum tímaritsins og
virk ritstjóm notfærir sér þá sambönd sín
við ráðgjafa í sérfræðingahópnum til þess,
að velja úr óendanlegum valkostum. Yfirlit
yfir mikilvægar faglegar framfarir heima
og heiman, yfirsýn yfir greiningu tiltekinna
sjúkdóma og meðferð þeirra, ásamt mati á
nýjungum í meðferð og tækni, auk greina
um eigin rannsóknir, sem augljóslega hafa
gildi fyrir lesendahópinn, gætu borið uppi efni
tímaritsins. Vísindalegar uppgötvanir, sem
höfða aðeins til hluta lesendahópsins og eiga
því ekki erindi í tímaritið mætti varðveita í
tölvugagnabanka, eftir að búið er að yfirfara
textann á sama hátt og gert er við greinar, sem
prentaðar eru. Gætu þá þeir sem áhuga hefðu,
fengið allan textann á eigin tölvu eða í útskrift
frá gagnabankanum. En þá þarf að koma því
á framfæri við væntanlega notendur, að þessi
verk séu til. Það kæmi annars vegar í ljós við
venjulega tölvugagnaleit, en einnig kemur til
greina að birta útdrætti í sjálfu tímaritinu.
Þannig má samtímis minnka þrengslin í
blaðinu, leysa framavanda höfunda(r) og forða
skógum frá eyðingu.
Þannig má einnig opna leiðir fyrir fleiri
miðlunarform samtímis. Áfram notum við
póstinn til þess að koma prentaða efninu
til skila, en tengjum það nú tölvumiðlinum.
Þannig opnast nýjar leiðir: Hægt er að
skoða línurit í nýju ljósi, jafnvel í þrívídd
og lit, hægt er að velja nýja uppsetningu
talnasafna og beita fleiri aðferðum við
könnun á tölfræðilegri marktækni og bera það
saman við verk annarra höfunda. Takmörk
hugarflugsins er einasta hindrunin í notkun
þessarar tækni.
Tímarit framtíðarinnar eiga að vera tímarit
tilrauna. Tilraunir með skipulag, fomi,
innihald og tækni ber að samræma og stöðugt
mat og sífelld endurskoðun eiga að vera
eðlilegur hluti útgáfustarfseminnar, á sama
hátt og það gerist í vísindunum sjálfum.
Það sem ég er hér að leggja til, er í rauninni
það, að komið verði á miðlunarmiðstöðvum
fyrir lækna og að horfið verði frá tímritum í
hefðbundnum skilningi. Miðstöðvar af þessu
tagi tækju ekki einasta á móti innsendu efni,
heldur væru þær í virku sambandi við höfunda
og aðra miðla og svo lesendur sem notendur
fróðleiks.
FORSENDUR
Til þess að geta látið þessa framtíðarsýn
rætast þarf atorkusama, fjárhagslega óháða
og sjálfstæða ritstjóm, sem leyft er að koma
þessu kerfi á og gera tilraunir með það.
Starfsfólk og tækni þurfa að vera við hæfi. Sé
skorið við nögl veslast fyrirtækið strax upp.
Tryggja verður sveigjanlegt skipulag til þess,
að hægt sé með skjótum hætti að bregðast við
nýjum tækifærum og nýjum kröfum.
Skilyrði alls þessa er samvinna, ekki aðeins
innan nærhópsins, heldur einnig við önnur
tímarit, innlend sem erlend, nákvæmlega
á sama hátt og gerist í læknavísindunum.
Gott dæmi um slíkt er samvinna tímarita
læknafélaganna á Islandi og í Danmörku,
sem hefir orðið báðum til framdráttar. Þá
hefir verið komið á aukinni samvinnu milli