Læknablaðið - 15.08.1990, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ 1990; 76: 287-93
287
Sigurður H. Richter, Matthías Eydal, Karl Skírnisson
YFIRLITGREIN: SNÍKJUDÝR í MÖNNUM Á
ÍSLANDI
ÚTDRÁTTUR
Að minnsta kosti 29 tegundir innri sníkjudýra
sem smitað geta menn hafa fundist á Islandi.
Aðeins átta þeirra eru nokkuð örugglega
landlægar, óvíst er um fjórar en af hinum
sautján hafa menn sennilega smitast erlendis.
I greininni er gefið stutt yfirlit yfir allar þessar
tegundir.
INNGANGUR
Innri sníkjudýr manna tilheyra fiest
frumdýrum (Protozoa), ögðum (Trematoda),
bandormum (Cestoda) eða þráðormum
(Nematoda). Ytri sníkjudýr manna tilheyra
aftur á móti flest skordýrum (Insecta) eða
áttfætlumaurum (Acarina).
I þessari grein er ætlunin að gefa yfirlit yfir
innri sníkjudýr manna sem fundist hafa hér
á landi. Ekki verður fjallað um ytri óværu.
í greininni er hugtakið sníkjudýr notað í
víðtækri merkingu og spannar öll dýr sem lifa
í mönnum jafnvel þó þau valdi ekki sjúkdómi.
Þær tegundir sem fjallað er um eru tegundir
sem höfundar hafa fundið í rannsóknum
á sníkjudýrum manna á árabilinu 1973-
1988 á Tilraunastöð Háskólans í meinafræði
að Keldum en á því tímabili hafa verið
rannsökuð þar 3922 sýni úr alls 2528
einstaklingum (1). Auk þess eru teknar með
aðrar tegundir sníkjudýra sem höfundar vita til
að aðrir hafa greint eða telja má víst að finnist
í mönnum hér á landi.
Að minnsta kosti 29 tegundir innri sníkjudýra
sem geta smitað menn hafa fundist á
Islandi (sjá töflu). Átta tegundir eru nokkuð
örugglega landlægar, fjórar er óvíst um en af
hinum sautján hafa menn sennilega smitast
erlendis. Fáeinar tegundanna eru skaðlausar,
Frá Tilraunastöö Háskólans i meinafræöi aö Keldum. Barst
23/05/1989. Samþykkt 18/02/1990.
aðrar valda mismiklum sjúkdómseinkennum
og sumar geta verið lífshættulegar.
Ferðalög um heiminn hafa aukist verulega og
meiri hætta en áður er á að ferðalangar eða
innflytjendur beri hingað sníkjudýr sem fram
að þessu hafa aðeins verið þekkt í fjarlægum
löndum.
Flest hinna framandi sníkjudýra hafa þó
það flókna lífsferla, krefjast svo sérhæfðra
Tafla. Innri sníkjudýr manna fundin á Islandi.
LANDLÆG
FRUMDÝR (Protozoa) Giardia lamblia ?
Chilomastix mesnili -
Trichomonas vaginalis +
Endolimax nana -
lodamoeba butschlii -
Entamoeba coli -
Entamoeba hartmanni -
Entamoeba histolytica -
Plasmodium spp. -
Cryptosporidium sp. +
Toxoplasma gondii +
Pneumocystis carinii ?
ÖGÐUR (Trematoda) Clonorchis sinensis og/eöa Opistorchis sp.
Heterophyes heterophyes og/eða Metagonimus yokogawai _
BANDORMAR (Cestoda) Hymenolepis nana ?
Taenia saginata -
Taenia solium -
Echinococcus granulosus ?
ÞRÁÐORMAR (Nematoda) Strongyloides stercoralis _
Ancylostoma duodenale og/eða Necator americanus
Trichostrongylus spp. — +
Ascaris lumbricoides/suum — +
Toxocara canis +
Toxocara cati +
Enterobius vermicularis +
Tricuris trichiura -
Wuchereria bancrofti -
Onchocerca volvulus -