Læknablaðið - 15.08.1990, Blaðsíða 54

320
LÆKNABLAÐIÐ
að hann var með »bullandi berkla í báðum
lungum«.
Þetta setti að vonum strik í reikninginn hjá
ungum manni í miðjum klíðum læknanáms.
Við tók sjö mánaða lega á Landspítalanum
og eftir það ársvist á Vífilsstöðum. Þeirrar
tíðar meðferð var »blásning«, lofti var hleypt
í fleiðruhol til að fella saman lunga eða
lungnahluta. Ekki gekk sú meðferð í alla, en
Oddur »tók lofti« eins og sagt var. Þessari
meðferð var haldið áfram í tíu ár. Aðrir
meðferðarjrættir voru hvíld, heilnæmt fæði og
útivera. Utiverunni var meðal annars hagað
með þeim hætti að sjúklingar lágu úti hluta
dags í sérstöku byrgi sem loft lék greiðlega
um, í næsta öllum veðrum, vel dúðaðir. A
Vífilsstöðum gafst Oddi færi á að handleika
aftur námsbækur og sérstaklega nýttist úti-
legutíminn honum vel til lesturs. Hann gat
hafið tímasókn á ný haustið 1934 og lauk
kandídatsprófi vorið 1936 með fyrstu einkunn.
Blöðum þarf ekki um það að fletta að
veikindin mótuðu framtíðarsýn Odds
og viðhorf hans til þeirra sem lentu í
heilsufarslegum og félagslegum hremmingum.
Eigin reynsla af berklaveiki tók af allan vafa
um val á sérgrein. Hann var viðurkenndur
sérfræðingur í berklalækningum árið 1943.
Oddur var aðstoðarlæknir á Vífilsstöðum í
samanlagt sex og hálft ár. Hluta þess tíma
var hann í senn bæði einn sjúklinganna og
einn læknanna, óvenjulegar aðstæður, en hann
naut fulls trausts í báðum herbúðunum. Þessi
fágætu tengsl við skjólstæðingana héldust
þótt hann kæmist yfir berklana. Samkenndin
milli hans og þeirra var alla tíð auðséð. Eitt
einkenni hennar var næmt auga Odds fyrir
mikilvægi eftirleiksins. Faglegt sjónarmið
hans var að læknisverki lyki ekki með því
einu að stöðva sjúkdómsframvinduna, heldur
skipti engu minna máli að viðkomandi ætti
kost á félagslegu öryggi, atvinnu, tekjum og
húsnæði. Hafandi í huga þessi atriði og önnur
hliðstæð kemur engum á óvart að framvindan
í lífi Odds og starfi varð sem raun ber vitni.
Oddur fékk styrk úr Rockefeller sjóðnum
og dvaldi í Bandaríkjunum í eitt ár í miðri
síðari heimsstyrjöldinni. Að sjálfsögðu
var tilgangur fararinnar að sérhæfa sig í
berklalækningum en til þess valdi hann
sérstaklega berklastofnanir sem þekktar voru
af því að láta sér annt um eftirleikinn, þjálfun
sjúklinganna til að standa á eigin fótum.
Oddur var í hópi lækna sem boðið var að sitja
stofnþing SÍBS á Vífilsstöðum í október 1938.
A öðru þinginu, árið 1940, var hann hins
vegar kominn í hóp þingfulltrúa. Á því þingi
var samþykkt að SÍBS einbeitti kröftunum
að fjársöfnun fyrir vinnuheimili útskrifaðra
berklasjúklinga. Um sama leyti kom út blað
SÍBS, Berklavöm. Þar reit Oddur grein um
»vinnuhæli« og færði rök fyrir nauðsyn þeirra
og gagnsemi.
Hóf nú SÍBS að afla fjár eftir tiltækum
leiðum og tók þjóðin einkar vel öllum
fjáröflunartiltækjum þess. Eftir rúmlega
þriggja ára söfnun keypti SÍBS 30 hektara
landsspildu í Mosfellssveit í mars 1944.
Arkitektar voru strax ráðnir til að undirbúa
teikningar og skipulag sem þing SÍBS
samþykkti í maí á sama ári og í júní hófust
byggingarframkvæmdimar. Þetta þættu
hraðar framkvæmdir í dag. Þar sem nú
er Reykjalundur var herskálakampur á
stríðsárunum og höfðu skálamir lítið sem
ekkert verið notaðir þegar hér var komið sögu.
SÍBS keypti þá flesta með það fyrir augum að
nýta þá sem mannabústaði, þjónustuhúsnæði
og vinnustofur þangað til nýjar vistarverur
væru komnar upp. Byggingarframkvæmdimar
gengu hratt miðað við tækni þess tíma. Þegar
starfsemi hófst að Reykjalundi 1. febrúar
1945 var húsakosturinn fimm vistmannahús
og áðumefndir hermannaskálar. Fimmtán
sjúklingar voru innlagðir opnunardaginn en
alls komu 45 vistmenn árið 1945.
Byggingarframkvæmdunum á Reykjalundi
var nú hraðað eins og unnt var. Byggð voru
fleiri vistmannahús og hús fyrir starfsfólk.
Árið 1946 var hafin bygging aðalhússins,
mikil framkvæmd á þeirra tíma mælikvarða,
byggt með meiri glæsibrag en almennt
tíðkaðist um húsakynni þá. Á fimm ára
afmæli Reykjalundar, 1. febrúar 1950, var
aðalhúsið tekið í notkun. Síðan fylgdi bygging
vinnuskála og annars þjónustuhúsnæðis.
Hermannabraggamir véku með tímanum fyrir
nýbyggingum og hurfu að lokum alveg af
svæðinu. Tala vistmanna jókst jafnt og þétt,
úr 15 á opnunardaginn í 145 um það leyti sem
Oddur lét af störfum.
Vonir manna höfðu staðið til að ríkið
fengist til að leggja fram helming af