Læknablaðið - 15.08.1990, Blaðsíða 20

290
LÆKNABLAÐIÐ
vefjasýnum úr lungum. Hér á landi eru slík
sýni skoðuð á sýkladeild Landspítalans og
Rannsóknastofu Háskólans í meinafræði.
Meðferð lungnabólgu af völdum þessa
sníkjudýrs er ætíð erfið. Helstu lyf eru
trímetóprím ásamt súlfametoxasóli eða
súlfadíasíni svo og pentamídín.
Þetta sníkjudýr er meðal þeirra sýkingarvalda
sem geta magnast upp í fólki með skert
ónæmi. Þá veldur það alvarlegri og ekki
sjaldan banvænni lungnasýkingu. Nokkur
sjúkdómstilfelli hafa greinst hér á landi (13).
ÖGÐUR
Fundist hafa að minnsta kosti tvær tegundir
agða í mönnum á Islandi (sjá töflu) og eru
þær ekki landlægar.
Clonorchis sinensis og/eða Opistorchis sp.
Ögður þessar lifa í gallgöngum manna og
nokkurra spendýra og eru þær um 1-2 cm á
lengd. Egg þeirra berast út með saur hýsilsins.
Lirfumar fara fyrst í ferskvatnssnigla þar
sem þær fjölga sér en úr þeim fara þær í
húð fiska eða krabbadýra í ferskvatni og
mynda þar um sig þolhjúp. Menn smitast
með því að neyta hrárra fiska eða krabbadýra.
Fullorðnu ögðumar setjast að í gallgöngunum.
Sjúkdómseinkennin eru yfirleitt væg.
Sjúkdómsgreining byggist á því að finna
egg þeirra í saursýnum en erfitt er að greina
tegundimar sundur á eggjunum. Lyf notað
gegn þeim er prasíkvantel.
Ögðumar eru algengastar í S- og A-Asíu
en finnast einnig í A-Evrópu. í rannsóknum
saursýna að Keldum fundust aðeins tvö tilfelli
(1) og má rekja bæði til smitunar erlendis.
Heterophyes heterophyes og/eða
Metagonimus yokogawai. Ögður þessar
lifa í mjógimi manna og eru um 1-2 mm
á lengd. Egg þeirra berast út með saur
hýsilsins. Lirfumar sýkja fyrst ferskvatnssnigla
þar sem þær fjölga sér en berast þaðan í
húð ferskvatnsfiska og mynda þar um sig
þolhjúp. Menn sýkjast við neyslu á hráum
fiski. Sjúkdómseinkenni eru yfirleitt væg.
Sjúkdómsgreining byggist á því að finna egg
agðanna í saursýnum en erfitt er að greina
tegundimar sundur á eggjunum. Helstu lyf eru
prasíkvantel og niklósamíð.
Ögðumar eru algengastar í S- og A-Asíu og
í Afríku. í saursýnarannsóknum á Keldum
fundust aðeins tvö tilfelli (1) og má rekja
bæði til smitunar erlendis.
BANDORMAR
Fundist hafa fjórar tegundir bandorma í
mönnum á íslandi (sjá töflu) en sennilega eru
engin þeirra landlæg.
Hymenolepis nana. Þessi bandormur lifir í
mjógöm manna og ýmissa annarra spendýra.
Hann verður um 3-5 cm á lengd. Egg hans
berast út með saur hýsilsins. Smitun verður
með saurmenguðu vatni eða fæðu en einnig
geta eggin klakist beint í meltingarvegi og
sýkingin magnast þannig upp án frekara
utanaðkomandi smits. Sjúkdómseinkenni eru
yfirleitt lítil eða engin. Sjúkdómsgreining
byggist á því að finna egg ormsins í saur.
Helsta lyfið gegn bandormum er níklósamíð
en einnig prasíkvantel.
Ormurinn er algengur víða um heim. Eitt
tilfelli hefur fundist í saursýnarannsóknunum
að Keldum (1) en ekki er vitað hvort
bandormurinn er landlægur.
Taenia saginata. Nautakjötsbandormurinn lifir
í mjógöm manna og er venjulega 4-5 metra
langur en getur orðið talsvert lengri. Liðir
hans, fullir af eg&jum, berast út með saur. Eti
nautgripir eggin sest lirfan að í holdi þeirra.
Eti menn hrátt eða illa soðið nautakjöt með
lirfum í geta þeir sýkst. Sjúkdómseinkenni
eru lítil eða engin. Sjúkdómsgreining byggist
á því að finna egg eða liði ormsins í saur.
Helstu lyf eru prasíkvantel, niklósamíð
og mebendasól. Ormurinn er útbreiddur í
nautgriparæktarlöndum þar sem mannasaur
berst á beitiland. Tvö tilfelli sem hægt var að
greina til tegundar fundust við rannsóknimar