Læknablaðið - 15.08.1990, Blaðsíða 50

316
LÆKNABLAÐIÐ
fjárhagslegt vandamál fyrir bændur, eins og
títt er um búfjársjúkdóma.
Margir höfundar telja kindabólu algengari
en skýrslur sýni. Kemur þar til góðkynja
sjúkdómsgangur, sem bændur kannast
við af afspum (15). Ennfremur er sá
þjóðfélagshópur, sem meinið leggst á, ekki
mjög fíkinn að leita læknis, ef marka má
erlend rit (4,9).
Sá sem hefur einu sinni fengið kindabólu á að
hafa varanlegt ónæmi (11,12).
UMRÆÐUR
Sem og við marga aðra veirusjúkdóma er
ekki um virka meðferð að ræða. Best er að
láta bólumar í friði og hafa á þeim þurrar
umbúðir. Sýklalyf eru stundum gefin af ótta
við ofansýkingar baktería, en gagnið er óvíst.
Hægt er að greina sjúkdóminn með
rafeindasmásjá, ef veiruagnir (virus particles)
sjást (4,8,9,10). A dröfnuörðu- og skífustigi
geta innlyksur sést við vefjaskoðun með ljós-
eða rafeindasmásjá (9). Ekki er þó mælandi
með sýnistöku vegna örmyndunar.
Veiran fellir út komplíment og framleiðir
»neutralizing antibodies«, sem geta haft
þýðingu við sjúkdómsgreiningu (4).
Sá sem einu sinni hefur séð kindabólu á að
þekkja hana aftur. Mest er áberandi, hvað
hringurinn kringum bóluna er annarlega hvítur
sem og litsterk rauð áran, sem er utan um
hann. Viti læknirinn, að sá sem meinið ber
hefur komið nálægt sauðfé, á það að kveikja á
pemnni (9).
Ástæðulaust er að stinga á bólunni, þar sem
lítill eða enginn vökvi kemur út, þótt hún
sýnist vera vökvafyllt. Ekki er rétt að skera
meinið burtu, því þá verða örin stærri en ella
(5,10). Og sé ekkert átt við bóluna með hníf,
þá eru líkumar á bakteríusýkingu fremur litlar
og má þá spara sýklalyf (4).
Konan í fyrsta tilfellinu að ofan fékk verki í
liði meðan hún var með bóluna. Ekki höfum
við fundið dæmi um þetta í bókmenntum.
Utbrotin sem hún fékk hafa trúlega verið
»regnbogaroðasótt« (erythema multiforme).
Meinsemd bóndans í öðru tilfellinu okkar
greri á venjulegum tíma. Hann virðist þó
hafa fengið sýkingu í hrufumar aftur og
ef til vill urðu örin stærri af því að skorið
var í bóluna. Það, hve hann fékk margar
bólur, var einnig óvenjulegt. Oftast kemur
aðeins ein bóla eða tvær. Þá fékk hann einnig
útbrot lík sóra (psoriasis) ofan í kindabóluna
og er mögulegt að um »regnbogaroðasótt«
(erythema multiforme) hafi verið að ræða.
Drengurinn sem við nefndum, fékk kindabólu
í desember, en hin tvö tilfellin komu
snemmsumars. Eins og áður gat eru höfundar
ekki sammála um á hvaða árstíma kvillinn er
algengastur (1,4,9).
Talið er að veiran berist ekki frá manni til
manns (2,4,11,12). En ef hún getur smitast
af hnífum og girðingum og lifir jafnlengi og
haldið er fram, sést að þurrar hendur bænda
ættu að geta borið hana, jafnvel þótt þeir fái
ekki bólur sjálfir, til dæmis vegna ónæmis.
Þetta reiknum við með að komið hafi fyrir
prestmaddömuna.
Að lokum vonum við að kollegar muni eftir
þessum sjúkdómi ef þeir rekast á sauðabændur
með meinsemdir á höndum eða fingrum.
SUMMARY
Ecthyma contagiosum or »orf« has only rarely
been reported in Iceland. As in every sheep-rearing
population, however, it is probably more common
than expected.
We report three cases. One was a countryside
housewife who had been handling an orf infected
lamb, whose dam had an infection on the udder.
The housewife developed a typical lesion on an
index finger and the route of infection was clear.
She healed with some minor complications.
In the second case the route of infection was clear
too. A farmer developed nine or ten orf blisters on
an index finger after feeding tablets into the mouth
of an infected lamb. His infection was complicated
by a mild lymphangitis and presumably erythema
multiforme on the elbow.
The third case, a boy with orf who developed
axillar Iymphadenitis, healed normally. Those three
cases were diagnosed in July, June and December
respectively. Furthermore a case is discussed,
where a minister’s wife contracted a typical orf
infection on her finger, without any contact with
sheep or sheep handling implements. She had,
however, been shaking hands with a group of
sheep farmers on a special occasion at the vicarage.