Læknablaðið - 15.10.1990, Blaðsíða 10

380
LÆKNABLAÐIÐ
Ónæmislitun fyrir veiruprótínum á heilum
visnusýktra kinda leiddi í ljós að auk gleypla
voru veiruprótín tjáð í eitilfrumum og
plasmafrumum í bólgunni (33). Þannig virðast
bæði eitilfrumur og einkjömungar í blóði vera
markfrumur sýkingar með visnuveiru líkt og
lýst hefur verið í sýkingu með eyðniveiru.
Vefjaskemmdir: Þrátt fyrir þann
grundvallarmun á viðbrögðum hýsils við
sýkingu með eyðniveiru annars vegar og
visnuveiru hins vegar, að visnusýking leiðir
ekki til ónæmisbilunar (immunodeficiency),
þá er að finna í þessum sýkingum vissar
hliðstæður, bæði hvað varðar marklíffæri og
að nokkru leyti ýmsa þætti í vefjaskemmdum.
Einkum eru það skemmdir sem sjást á fyrri
stigum sýkingar með eyðniveim sem minna á
vefjaskemmdir af völdum visnuveiru.
Það er að verða æ ljósara að miðtaugakerfið
er eitt af frummarklíffærum í eyðnisýkingu og
einnig hefur verið lýst lungnabólgu (lymphoid
interstitial pneumonia) bæði í bömum og
fullorðnum með eyðni (37,38,39,40), sem
líkist mjög því sem sést í mæði. I báðum
sjúkdómunum einkennist lungnabólgan af íferð
einkjama (mononuclear) bólgufruma í skil
lungnablaðra (interstitialt) og áberandi fjölgun
á eitilfrumum með myndun eitilbúa (mynd 3).
I visnusýkingu verður stækkun á eitilbúum
í eitlum, sérstaklega eitlum á fráveitusvæði
(draining) aðalmarklíffæranna, heila og
lungna. Þessi stækkun er áþekk þeirri stækkun
sem einkennir almenna eitlastækkun á
fyrri stigum eyðni (41). Hins vegar leiðir
visnusýking ekki til sambærilegrar eyðingar
á eitilvef og einkennir síðari stig í eyðni.
Þessi munur á andsvörum hýsils, þ.e. á
eyðingu eitilfruma ásamt meðfylgjandi
ónæmisbilun, veldur því að samanburður
á vefjaskemmdum í miðtaugkerfi í visnu
og eyðni er ýmsum vandkvæðum bundinn.
Þannig hefur tíðni tækifærissinnaðra sýkinga
og æxla í miðtaugakerfi í eyðni gert erfitt
um vik að ákvarða, hvað af skemmdunum í
miðtaugakerfi eru beint af völdum veirunnar.
Auk þess verður að hafa í huga, að í eyðni
sjáum við fyrst og fremst lokastig breytinga í
sjúkdómi sem hefur verið Iengdur með ýmiss
konar meðferð. Vegna tregðu við að taka
heilasýni úr sjúklingum (bíopsíur) er þekking
Mynd 3. Lungu. Áberandi aukning (hyperplasia)
á eitilvef með myndun eitilbúa og íferö í skil
lungnablaðra í A) mæöi og B) eyöni. HE, x100.
Mynd 4. Heili. Bólgufrumuslíöur úr einkjarna frumum
um æöar í A) visnu og B) eyöni. Ör: Æöahol (lumen).
HE, x450.
okkar á þróun vefjaskemmda í heila í eyðni
mjög brotakennd. Eigi að síður eru ýmsar
breytingar, sem sjást á fyrri stigum heilabólgu
af völdum eyðni, áþekkar þeim sem sjást í
visnu.
í eyðni höfum við séð bólgufrumuslíður
meðfram æðum sem eru sambærileg að
samsetningu og þau sem eru einkennandi fyrir
visnu, þ.e. bólgan einkennist af gleyplum,
eitilfrumum og plasmafrumum (mynd 4).
Líkur hafa verið leiddar að því, að slík
bólgufrumuslíður með æðum kunni að vera
fyrstu breytingamar sem greina má í heila í
sýkingu með eyðniveiru (42).
Margkjarna risafrumur, sem hafa verið taldar