Læknablaðið - 15.10.1990, Blaðsíða 69

LÆKNABLAÐIÐ
429
ENDAÞARMSKRABBAMEIN Á BORGARSPÍTALA
í 14 ÁR
Höfundar: Páll Helgi Möller, Gunnar H. Gunnlaugsson,
Jónas Magnússon
Flytjandi: Páll Helgi Möller
Tilgangur rannsóknarinnar var að ákvarða lifun eftir
aðgerð og tíðni ítrekaðs (recurrent) krabbameins í
grindarholi hjá sjúklingum sem hafa gengist undir
aðgerð á Borgarspítala vegna endaþarmskrabbameins.
EfniviÖur og aðferðir: Afturskyggð leit var gerð í
skjalasafni Borgarspítalans að sjúklingum er gengust
undir aðgerð vegna endaþarmskrabbameins árin 1975-
1987. Dukes flokkun var notuð við stigun sjúkdómsins.
Lifun var metin með líftöflu að hætti Kaplan-Meyer og
miðast við I. janúar 1989.
Niðurstöður: Alls fundust 63 sjúklingar, þar af 38
karlar og 25 konur. Dukes flokkun Á: sex sjúklingar,
B: tuttugu sjúklingar, C: tíu sjúklingar, 27 sjúklingar
reyndust hafa ólæknandi sjúkdóm, þar af 15 sjúklingar
með staðbundinn ólæknandi sjúkdóm. Dánartala eftir
aðgerð var 1,5%. Lifun reyndist vera 100% í Dukes
A, 55% í Dukes B og 24% í Dukes C. Lifun fyrir
allan hópinn reyndist 30%. Þegar curativ aðgerð var
framkvæmd reyndist lifunin vera 49%. Tíðni ítrekaðs
krabbameins reyndist vera 5% í Dukes flokki B og 70%
í Dukes flokki C. Enginn í Dukes flokki A fékk ítrekað
krabbamein. Tíðni ítrekaðs (recurrent) krabbameins í
grindarholi hjá þeim er gerð var á curativ aðgerð var
25%.
Alyktun: Árangur af skurðaðgerð á Borgarspítala með
tilliti til lifunar eftir aðgerð og ítrekað krabbameins
er svipaður og í erlendum greinum. Tíðni ítrekaðs
krabbameins í grindarholi í Dukes flokki C er mikil.
Leiðir það hugann að til dæmis adjuvant pre-/post op
geislameðferð eða að aðgerðartækninni sé ábótavant.
BRISSTEINAR
Höfundur: Sigurgeir Kjartansson, Landakotsspítala
Flyljandi: Sigurgeir Kjartansson
Kalkanir í brisi fylgja oft hægfara brisbólgu, en steinar
í brisgangi eru hins vegar mun sjaldgæfari en við
mætti búast, þar sem aðaluppistaða þeirra, Ca C03 er
í yfirmettaðri lausn í eðlilegum brissafa og myndi falla
út ef ekki kæmi til sérstakt prótein, (Pancreatic Stone
Protein) sem vamar útfellingu við eðlilegar aðstæður.
Hér er rakinn ferill þriggja sjúklinga, er komu til
meðferðar vegna brissteina á Landakotsspítala á 17 ára
tímabili, 1972-89. Um var að ræða einn karl, 67 ára og
tvær konur, 50 og 70 ára. Brisbólga og stíflueinkenni
ríktu í sjúkdómsmynd. Ofneysla áfengis kom ekki fram
í sögu þeirra.
Einkenni: Niðurgangur: 3/3. Verkir: 3/3. Létting: 2/3
4,12 kg.
Greining staðfest með: ERCP: 2/3. Rtg yfirlit: 2/3.
Ómskoðun: 2/3.
Meðferð: Laparotomi: 3/3. Sphinchteroplastic Oddi &
Ducti Pancreatici: I. Sphinchterotomi & Expl. Ducti
Pancr: 1. Posterior Pancreatomi: I.
Skakkafölt: Dehiscence hjá 70 ára konu eftir aðgerð
vegna bráðabrisbólgu af völdum brissteins.
Utskrift á áttunda, 11. og 21. degi eftir aðgerð.
Afdrif: Fimmtíu ára kona 10 ár eftir aðgerð, án einkenna
frá brisi, án lyfja. Sextíu og sjö ára karlmaður átta mán.
eftir aðgerð, verkjalaus, þarfnast pancreas. enzyms P O.
Sjötíu ára kona, sjö mán. eftir aðgerð einkennalaus, án
lyfja.
Niðurstaða: Sjaldgæfur sjúkdómur með einkennandi
sjúkdómsmynd, vegna stíflu í brisgangi, án truflunar á
innkirtilstarfsemi. Svarar vel meðferð sé skorið til steina
áður en varanleg skemmd á brisvef hefur hlotist af.
BLÓÐÞÉTTNI SÉRHÆFÐS MÓTEFNAVAKA
FYRIR HVEKK (PROSTATIC SPECIFIC ANTIGEN
= PSA)
Höfundar: Magnús Valdimarsson, Matthías Kjeld.
Guðmundur V. Einarsson, Egill Jaeobsen, Kristinn
P. Magnússon. Rannsóknastofa í Domus Medica,
handlœkningadeild Landspítala
Flytjandi: Magnús Valdimarsson
Nýlega hefur tekist að finna og einangra mótefnavaka,
sem er sérhæfður fyrir hvekksvef (blöðruhálskirtilsvef).
PSA er einnar keðju glycoprótín (34000 dalton). Efna-
og ónæmisfræðilegir eiginleikar PSA eru frábrugðnir
eiginleikum súrs fosfatasa (PAP), sem til þessa hefur
verið eini æxlismarkinn (tumor marker) til greiningar
hvekkskrabbameina. Nokkur sermisþéttni PSA finnst
hjá sjúklingum með sjúkdóma í hvekk, til dæmis
krabbamein og góðkynja stækkun kirtilsins. Ekki er
um marktæka hækkun á PSA að ræða við krabbamein í
öðrum vefjum en hvekksvef. Þessi könnun á þéttni PSA
í viðmiðunarskyni náði til 94 ára. Flestir einstaklingamir
voru blóðgjafar í söfnunarferðum Blóðbankans, auk
nokkurra, sem valdir voru af handahófi. Þéttni PSA og
PAP var borin saman hjá hópi 46 meintra sjúklinga.
RIA aðferðir voru notaðar við mælingamar (PSA;
Hybritech Inc., PAP; Amersham).
Niðurstöður benda til hækkunar á PSA með aldri.
Meðalgildi PSA hjá körlum reyndist vera 1,1 ng/ml.
Hjá körlum yngri en 40 ára 0,6 ng/ml, en hjá körlum
eldri en 40 ára 1,4 ng/ml. Hjá konum var meðalgildið
mun lægra eða 0,1 ng/ml. Allir karlar yngri en 40 ára
og 94% karla eldri en 40 ára mældust með PSA <4
ng/ml. 6% eldri karlanna mældust með PSA 4-10 ng/ml.
Við samanburð á PSA og PAP kemur í Ijós allgóð
fylgni (correlation) milli þessara tveggja mælinga (r=
0,48, p<0,001).
ALGENGI HÆKKAÐS STYRKS
SÁÐFRUMUMÓTEFNA í SERMI HJÁ
ÍSLENSKUM KÖRLUM OG KONUM.
FORKÖNNUN
Höfundar: Kristinn P. Magnússon, Matthías Kjeld,
Guðmundur Vikar Einarsson. Rannsóknastofan í Domus
Medica, skurðlcekningadeild Landspítala
Flytjandi: Kristinn P. Magnússon
Fundið var algengi hækkaðs styrks sáðfrumumótefna
í sermi hjá heilbrigðum hópi íslendinga (blóðgjafar
úr söfnunarferðum Blóðbankans). Forkönnun þessi er