Læknablaðið - 15.10.1990, Blaðsíða 33

LÆKNABLAÐIÐ 1990; 76: 399-403
399
Jónas Magnússon, Guölaug Þorsteinsdóttir, Páll Helgi Möller
RISTILKRABBAMEIN Á BORGARSPÍTALA
1975-1987 OG LÍFSHORFUR EFTIR AÐGERÐ
ÚTDRÁTTUR
Ristilkrabbamein er eitt algengasta
krabbameinið hérlendis, þriðja í röðinni hjá
konum og það fjórða í körlum. Tíðnin vex
með aldrinum og fjöldi þeirra eykst því með
vaxandi fjölda eldra fólks. Upplýsingar um
lífslíkur m.t.t. stigunar eftir aðgerð liggja ekki
fyrir hérlendis. Tilgangur rannsóknarinnar
var að ákvarða lífslíkur eftir aðgerð vegna
ristilkrabbameins á skurðdeild Borgarspítalans.
Afturvirk rannsókn var gerð á þeim
sjúklingum skurðdeildar Borgarspftalans, sem
gengust uridir aðgerð vegna ristilkrabbameins
1975-1987. Dukés-flokkun var notuð við
stigun sjúkdómsins. Lifun var metin með
líftöflu að hætti Kaplan-Meyer og miðast við
1. janúar 1989. Alls fundust 165 sjúklingar, 89
konur og 76 karlar.
Þrettán sjúklingar féllu í Dukes-stig A, 71
sjúklingur í Dukes-stig B og 28 í Dukes-
stig C. Sextíu og sex æxli voru í hægri hluta
ristilsins, 23 æxli í þverristli, 15 í vinstri hluta
ristilsins og 59 í bugaristli. Heildardánartala
eftir aðgerð var ' 5%. Dánartala eftir læknandi
aðgerð var ' 2%, eftir líknandi aðgerð ' 11%.
Líkindin á fimm ára lifun reyndust svipuð í
Dukes-stigi A og B eða í kringum 65-70%,
en í kringum 40% við Dukes-stig C. Ef um
líknandi aðgerð var að ræða voru ekki líkindi
á lifun eftir þrjú ár frá aðgerð.
Það er athyglisvert að tæplega þriðjungur
sjúklinga er ólæknandi við greiningu. Aðeins
helmingur sjúklinga fellur í hóp Dukes-A eða
B. Dánartala við aðgerð er lág. Ef einhver
stórbreyting til batnaðar á að verða á lifun við
þennan sjúkdóm, verður að greina hann fyrr.
INNGANGUR
Að frátöldum tveimur athugunum frá
Frá skurödeild Borgarspítala. Fyrirspurnir, bréfaskipti; Jónas
Magnússon.
Landspítala frá 1968 (1) og 1976 (2) hefur
lítið verið fjallað um ristilkrabbamein
hérlendis, þrátt fyrir að sjúkdómurinn sé þriðja
algengasta krabbamein í konum og fjórða í
körlum (3). Ristilkrabbameinum virðist fjölga
og með auknum fjölda gamalmenna í landinu
eykst fjöldinn verulega. Lífshorfur eftir aðgerð
hérlendis eru ekki þekktar. Við verðum því að
styðjast við erlendar rannsóknir við forspá um
lifun eftir aðgerð við hin ýmsu sjúkdómsstig
krabbameinsins.
Hæpið er að reyna að gera sér grein fyrir
aðdraganda veikinda, sjúkdómseinkennum
og þvílíku við afturskyggnar rannsóknir á
sjúkraskrám. Sjúkraskrár eru ekki staðlaðar
og öll færsla þeirra óviss og tilviljanakennd.
Valið var að einskorða rannsóknina við
dauðsföll þar sem hún er afturvirk, og
lifun sjúklinga í stigum Dukes A, B og C.
Tilgangur rannsóknarinnar er að ákvarða
lífshorfur sjúklinga eftir aðgerð vegna
ristilkrabbameins á Borgarspítalanum árin
1975-1987.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Afturskyggn rannsókn var gerð á sjúklingum
skurðdeildar Borgarspítala, sem gengust undir
skurðaðgerð vegna ristilkrabbameins frá
árinu 1975 til ársloka 1987. Alls fundust 165
sjúklingar, 89 konur og 76 karlar.
Klínískir þættir, stigun og staðsetning æxlis,
eru gefnir í töflu 1 og 11. Tegund aðgerðar fyrir
sjúklinga skoma með læknanlegri aðgerð (stig
Dukes A, B og C) er gefin í töflu 111. Stigun
fyrir sjúklinga yngri og eldri en 70 ára er
gefin í töflu IV.
Við stigun sjúkdómsins var stuðst við flokkun
Dukes (4). Stig A, B og C voru flokkuð
læknanleg og aðgerðir á þeim sjúklingum
læknandi (curative), en sjúklingar með
hærri stigun ólæknandi og aðgerðir á þeim
flokkaðar líknandi (palliative). Með hægri
ristli (right colon) er átt við botnristil að