Læknablaðið - 15.10.1990, Blaðsíða 36

402
LÆKNABLAÐIÐ
(coloscopic polypectomy) hafi nokkur áhrif
til þess að minnka tíðnina á stigi Dukes A
á sjúklingum skurðdeildar Borgarspítalans
á þessum árum. Hugsanlega gæti verið um
skekkta dreifingu sjúklinga milli spítalanna
að ræða, þ.e.a.s. Borgarspítalinn hefði lengra
gengna sjúklinga borið saman við önnur
sjúkrahús. Engin sýnileg ástæða er fyrir
þeirri hugmynd. Læknar verða að herða
greininguna, ef nokkur bót á að verða á
lifuninni. Kembileit að krabbameinum í ristli
og endaþarmi er ekki mjög árangursrík en
gríðarlega kostnaðarsöm (10). (Hérlendis hefur
verið gerð athugun á þessu en niðurstöður
ekki birtar). Hingað til hefur meðferð með
krabbameinslyfjum eftir ristilhögg (resection)
ekki haft nein afgerandi áhrif, en nýleg grein
um Levamisol og Fluorouracil gefur þó tilefni
til einhverrar bjartsýni (11).
Dánartala eftir ristilaðgerðir er gefin upp á
bilinu frá 2.1 %-17.0%, mismunandi eftir
skilgreiningu, en þrjátíu daga dánartala er
talin sýna best raunverulega aðgerðardánartölu
(12). Okkar heildardánartala ' 5% eftir aðgerð
er vel innan þessara marka. Dánartalan
eftir læknanlega aðgerð, 2% er einnig mjög
viðunandi. Þessar niðurstöður eru nokkuð
hagstæðari en síðasta rannsókn frá Landspítala
(2) enda fjallað um eldra efni. Markvert betri
lifun næst því augljóslega ekki með meiri
áherslu á bætta aðgerðartækni, gjörgæslu eftir
aðgerð eða einhverja nýjung í meðferð fyrir
aðgerð.
Það er athyglisvert að krabbamein í hægri-
og þverhluta ristilsins fara vaxandi (54%)
og eru nú orðin algengari en æxli í vinstri
hluta ristilsins. Uppgjör frá Landspítala 1976
(2) og frá Malmö 1973 (9) sýna að þessu
var þá þveröfugt farið. Nýlegar rannsóknir
benda til aukningar á æxlum hægra megin
og í þverristli (6,13). Það væri í sjálfu sér í
lagi ef ekki kæmu til verri horfur sjúklinga
með þessi æxli (sjá mynd 5). Meiri vídd
þarmsins og þunnfljótand innihald er ástæða
þess að einkenni koma síðar. Astæða þessarar
aukningar er ekki þekkt.
Athyglisvert er einnig að líkindin á lifun
við stig Dukes A eru ekki frábrugðin
stigi B. Þess ber að gæta að einungis 13
sjúklingar voru í hópi Dukes A frá byrjun
og eitt dauðsfall eftir aðgerð er í þeim
hópi. Einnig er eitt dauðsfali á fyrsta árinu
vegna nýmabilunar og graftarsóttar í þessum
hópi. Af fimm dauðsföllum, sem urðu hjá
Dukes A sjúklingum, eru því tvö ekki vegna
krabbameins. Ef líftöflumar eru skoðaðar
kemur í ljós að líkindin á fimm ára lifun eru
orðin ' 80%. Þessi niðurstaða er líklegast
tilviljun, en fróðlegt væri að sjá líftöflur frá
öðrum sjúkrahúsum hérlendis til samanburðar.
Sjúklingamir gætu verið rangt flokkaðir, en
til þess að girða fyrir slíkt þarf að staðla
bæði aðgerðina og einnig meinafræðilega
rannsókn. Krabbamein í eitlum finnst t.d. ekki
alltaf nema þess sé sérstaklega leitað (14). Ef
sjúklingar í Dukes A eru ranglega flokkaðir, er
skiptingin enn lakari en raun ber vitni.
Sá munur á lífslíkum sem kemur fram í
sjúklingum eldri og yngri en sjötíu ára, er
augljóslega vegna verri stigunar eldri sjúklinga
(sjá töflu IV). Samanburður á horfum eldri
og yngri sjúklinga hefur leitt í ljós að ekki er
munur á horfum vegna aldurs (8) og ekki er
verjandi að neita sjúklingi um ristilhögg vegna
aldurs (15). Nokkur munur sést á lifun karla
og kvenna, en hann er augljóslega vegna verri
stigunar karla (sjá töflu 1).
HEIMILDIR
1. Hallgrímsson S. Krabbamein í Colon og Rectum.
Læknablaðið 1968; 54: 153-7.
2. Þórarinsson H. Krabbamein í ristli og endaþarmi
Læknablaðið 1976; 62: 185-95.
3. Upplýsingar frá íslensku krabbameinsskránnni 1990.
4. Dukes C. The classification of cancer of the rectum. J
Pathol Bacteriol 1932; 35: 323.
5. Survival analysis. In: Friedman LM, Furberg CD,
DeMets DL, eds. Fundamentals of clinical trials. 2nd
ed. Littleton Mass: PSG Publishing Company, 1985:
191-211.
6. Yamaguchi K, Maeda S, Kitamura K. Prognostic
fators in colorectal carcinoma: Significance of
peripheral lymphocytes. Int Surg 1989; 74: 232-9.
7. Járvinen HJ, Ovasaka J, Meclin J-P. Improvements in
the treatment and prognosis of colorectal carcinoma.
Br J Surg 1988; 75: 25-7.
8. Irvin TT. Prognosis of colorectal cancer in the
elderly. Br J Surg 1988; 75: 419-21.
9. Berge T, Ekelund G, Mellner C, et al. Carcinoma of
the colon and rectum in a defined population. Acta
Chir Scand 1973; Suppl: 438.
10. Dent TL, Kukora JS, Buinewicz BR. Endoscopic
screening and surveillance for gastrointestinal
malignancy. Surgical endoscopy. Surg Clin North Am
1989; 69: 1205-25.
11. Moertel CG, Fleming T, MacDonald JS, et al.
Levamisol and fluorouracil for adjuvant therapy of
resected colon carcinoma. N Eng J Med 1990; 322:
352-8.