Læknablaðið - 15.10.1990, Blaðsíða 55

LÆKNABLAÐIÐ 1990: 76: 415-8
415
Helga Hannesdóttir
SÍMENNTUN LÆKNA
Tildrög þessarar greinar var alþjóðleg
ráðstefna haldin í Bandaríkjunum árið 1986
um símenntun lækna sem ég og annar
íslenskur læknir tókum þátt í. Að ráðstefnu
þessari stóðu bandarísku læknasamtökin,
evrópsku læknasamtökin, Annenberg Center,
alheimssamtök sérfræðinga í læknisfræði,
alheimssamtök um kennslu læknanema og
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin. í framhaldi
af þessari ráðstefnu hef ég síðan viðað að
ntér ýmsum upplýsingum og greinum um
símenntun lækna, og vera má, að eitthvað af
því geti orðið íslenskum læknum til fróðleiks í
baráttu fyrir símenntun hér á landi.
HÖFUÐMARKMIÐ SÍMENNTUNAR
LÆKNA
Höfuðmarkmið símenntunar lækna er að
gera þá færari í sérgrein sinni og starfi til
að geta betur mætt þörfum sjúklingsins og
þjóðfélagsins í heild. Alitið er að símenntun
lækna geti bætt almennt heilsufar manna í
löndum heims, jafnvel alþjóðlegt heilsufar.
Talsverður munur er á heimspekilegum
viðhorfum til símenntunar lækna til dæmis
í Astralíu, Danmörku, Frakklandi og
Sovétríkjunum. Víðast hvar er eining um
það meðal lækna að eina leiðin fyrir of
hlaðinn lækni til að þrauka í lífsbaráttunni
sé símenntun, til að viðhalda þekkingu í
sfbreytilegri fræðigrein. Mikilvægt er að gera
sér grein fyrir því að læknar þurfa að hafa
aflögu lífsþrótt til að stunda símenntun.
Aukin áhersla er lögð á það í umræðu um
símenntun, að hvetja lækna til þess að fela sig
ekki innan veggja sjúkrahúsa, heldur láta í sér
heyra í þjóðfélaginu. Að vísu krefst það að
læknar endurskilgreini hlutverk sitt. Læknar í
öllum sérgreinum þurfa að leggja meiri stund
á ráðgjöf og aðrar fyrirbyggjandi aðgerðir.
Þeim ber að forðast að hugsa eingöngu
um sjúkdóma heldur um einstaklinginn í
samfélaginu og fjölskyldu hans og samskipti
fjölskyldumeðlima og áhrif samskiptanna á
líðan einstaklingsins.
I flestum læknaskólum eru gerðar vaxandi
kröfur til þeirra sem kenna í læknadeildum
um almenna kennslutækni og þekkingu á
aðstæðum lækna í samfélaginu. Háskólar
þurfa að kynna nýjustu kennslutækni á hverju
ári þar sem tækniþróunin er gífurleg og
þess vegna full ástæða til að fylgjast vel
með. Aukin umræða er einnig um mikilvægi
þess að læknar séu í góðum tengslum við
sjúklinga eða neytendur og heilbrigðisþjónustu
á mismunandi vinnustöðum.
I Bandaríkjunum eru nokkur hundruð þúsund
starfandi læknar og um 10.000 sjúkrahús
og 135 læknaskólar. Læknisfræðilegir
framkvæmdastjórar (medical directors) annast
venjulega símenntun lækna á sjúkrahúsum.
Hér á landi mætti nefna hliðstæður til dæmis
Fræðslunefnd Landspítalans og föstudagsfundi
fyrir starfandi lækna á Landspítalanum. í
Bandaríkjunum hefur verið lögð vaxandi
áhersla á samstarf milli læknasamtaka sem
sjá um símenntun og »læknisfræðilegra
framkvæmdastjóra« á sjúkrahúsum. Vegna
vaxandi tæknivæðingar er búist við miklum
breytingum á þessu í náinni framtíð.
í Sovétríkjunum eru 83 læknaskólar og 52
stofnanir sem annast framhaldsmenntun
lækna að læknaprófi loknu. Auk þess eru
16 stofnanir sem annast símenntun fyrir
sérfræðinga í læknisfræði. Þar eru í gildi tvenn
lög um símenntun lækna frá árunum 1927 og
1938. I þeim síðamefndu er kveðið á um að
sveitalæknar njóti símenntunar þriðja hvert ár,
en bæjarlæknar fimmta hvert ár. I nokkrum
þjóðlöndum hafa verið gerðar kannanir meðal
lækna á því hvað læknar telji að hafi mest
gildi varðandi símenntun. I einni slíkri könnun
í Skotlandi kom í ljós að skoskir læknar álitu
mikilvægast að lesa fagbókmenntir til að
viðhalda menntun sinni.
Litlar rannsóknir hafa verið gerðar á því hvað
helst gæti bætt símenntun lækna. Jafnframt
virðast litlar og takmarkaðar upplýsingar
liggja fyrir um kostnað við símenntun. Hér