Læknablaðið - 15.02.1991, Blaðsíða 6

50
LÆKNABLAÐIÐ
(6). Skráð hafa verið bæði fyrstu tilfelli
kransæðastíflu og endurtekin (með meira
en 28 daga millibili) meðal einstaklinga
á aldrinum 25-74 ára. Gæði skráningar
hafa verið metin á miðstöð á vegum
Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar (8). I þessari
grein er einungis stuðst við niðurstöður í
karlahópnum þar sem sjúkratilfelli meðal
kvenna voru of fá til að byggja á.
Breytingar áhœttuþátta og œtluð áhrif
þeirra á tíðni kransœðadauða: Þróun helstu
áhættuþátta kransæðadauða (reykingar,
kólesteról, slagbilsþrýstingur, ásamt lyfjatöku
vegna háþrýstings) var athuguð á tímabilinu
1968-1988 meðal þátttakenda af báðum
kynjum í hóprannsókn Hjartavemdar.
Stuðst var við áfanga I-IV í hóprannsókn
Hjartavemdar og áhættuþáttakannanir
MONICA (I og II) rannsóknarinnar. Vísast
í fyrri greinar um úrtak og þátttöku sem
var 70-80% (9-14), en ítrekað að hér er
um slembiúrtak að ræða og stuðst við
niðurstöður fyrstu komu hvers einstaklings
á Rannsóknarstöð Hjartavemdar (tafla I).
Aldursflokkur 45-64 ára var valinn vegna
þess að hann var sameiginlegur fyrir alla
hópana. Aldursstöðlun var gerð innan þessa
aldursflokks, þannig að reiknað var fyrir hvem
fimm ára aldursflokk og meðaltal þessara
fjögurra aldursflokka notað.
Forspárgildi helstu áhættuþátta dauða af
völdum kransæðastíflu hafa verið reiknuð
út frá lifun þátttakenda í hóprannsókn
Hjartavemdar (1967-85) og mælingum
áhættuþátta við fyrstu komu á Rannsóknarstöð
Hjartavemdar samkvæmt reiknilíkani Cox
(15,16).
Kólesteról í sermi (fastandi) var mælt í
hóprannsóknum I-IV og MONICA I með
sömu aðferð (Technicon Autoanalyser
Methodology N-24a), en í MONICA II var
notuð ensímhvarfsaðferð (Roche MA.30;
Cobas Mira). Tvö hundruð og fimmtíu sýni
voru mæld með báðum aðferðunum og var
samsvörun mjög góð, meðalgildi 245.9 mg/dl
með gömlu en 244.2 mg/dl með nýju, r=0.93.
Gæðaeftirlit var framkvæmt í samvinnu
við Lipid Reference Laboratory á vegum
Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar í Prag og
var hlutfallslegur breytistuðull (coefficient of
variation, % CV) innan við 3%. Jafnframt
var stuðst við viðmiðunarsýni frá Hyland og
Seronorm (17).
Við blóðþrýstingsmælingar var stuðst við
fyrstu mælingu á slagbilsþrýstingi í liggjandi
stöðu eftir minnst fimm mínútna hvíld (Hg
sphygmomanometer, ERKA) (10,11).
Reykingavenjur voru fengnar úr
svörum við stöðluðum spumingalista
Tafla I. Þátttakendur í Hóprannsókn Hjartaverndar og MONICA áhœttuþáttakönnun I og II á aldrinum 45-64 ára.
Karlar Hópur Kom í skoöun Fjöldi Konur Hópur Kom í skoöun Fjöldi
i 1968 1416 i 1969 1535
n 1970-71 1599 n 1971-72 1756
in 1974-76 1646 in 1976-78 739
IV 1979-81 1089 IV 1982-83 1228
MONICA I 1983 444 MONICA I 1983 468
MONICA II 1988 429 MONICA II 1988 465
Tafla II. Dánartíðni af völdum kransœðasjúkdáma á ístandi 1951-1988.
Karlar Stoöluö Konur Stöðluð
Ár Fjöldi tíöni 95% vikmörk Fjöldi tíöni 95% vikmörk
1951-55 ................................. 327 88.2 79.2- 98.3 242 46.5 41.0-52.7
1956-60 ................................... 562 136.2 125.4-147.9 382 67.3 60.9-74.4
1961-65 ................................... 806 171.1 159.8-183.2 462 75.2 68.7-82.3
1966-70 ................................. 1082 204.7 192.9-217.2 611 87.4 80.7-94.6
1971-75 ................................. 1237 210.7 199.3-222.7 682 86.0 79.8-92.7
1976-80 ................................. 1360 205.2 194.5-216.5 806 83.7 78.2-89.6
1981-85 ................................. 1542 209.0 198.9-219.7 943 81.5 76.5-86.9
1986-88 ................................... 879 173.7 162.6-185.5 560 71.8 66.1-78.0