Læknablaðið - 15.02.1991, Blaðsíða 10

52
LÆKN ABLAÐIÐ
hefur orðið á öllum þessum atriðum á þessu
tímabili, heildartíðnin hefur lækkað um 23%,
tíðni nýrra tilfella um 19% og dánartíðni
um 34% samkvæmt aðhvarfslínum. Hlutfall
látinna karla af þeim sem fengu kransæðastíflu
var 44.9% 1981 og 36.4% 1986 en þessi
munur var ekki marktækur (0.05<p<0.10).
Tíðni endurtekinna tilfella af kransæðastíflu
lækkaði um 30% samanborið við 19%
lækkun nýrra tilfella en mismunurinn var ekki
tölfræðilega marktækur.
Tafla III sýnir heildarfjölda látinna 1981, úr
kransæðastífiu, samanborið við 1986, lækkun
um 34.5%.
Breyting áhœttuþátta: Tafla IV sýnir
að breyting til hins betra hefur orðið
á öllum þremur helstu áhættuþáttum
kransæðasjúkdóms meðal miðaldra karla
á tímabilinu 1968-1988 og kvenna á
tímabilinu 1969-1988. Þannig hefur meðalgildi
kólesteróls lækkað um 16 mg/dl meðal karla
(6.2%) en um 29 mg/dl (10.5%) meðal kvenna
samkvæmt aðhvarfslínum. Með því að styðjast
við aðhvarfslínur (linear regression) fremur en
einstakar tölur ætti að draga úr hugsanlegum
mælingarskekkjum. Samkvæmt niðurstöðum
Cox reiknilíkans á lifun meðal þátttakenda
hóprannsóknar Hjartavemdar (15) hefur þessi
lækkun á kólesterólgildi minnkað áhættu á
kransæðadauða hópsins um 14% hjá körlum
en 17% hjá konum. Til samanburðar má
geta þess að erlendar rannsóknir byggðar á
kólesteróllækkandi lyfjagjöf meðal karla benda
til þess að 1% lækkun á kólesterólgildi minnki
áhættuna um 2% (23). Slagbilsþrýstingur
hefur lækkað um 15 og 19 mmHg sem hefur
lækkað áhættuna um 17 og 24%.
Taka blóðþrýstingslækkandi lyfja hefur aukist
um 7 og 10 prósentustig meðal karla og
kvenna (tafla IV) og áhætta samfara því aukist
um 7 og 8%, sem nemur rúmum þriðjungi af
lækkun áhættu vegna blóðþrýstingslækkunar.
Ahætta þessa hóps hefur reynst aukin í
hóprannsókn Hjartavemdar eins og fleiri
rannsóknum (15), enda þótt skýring á því sé
ekki ljós.
Dregið hefur úr reykingum en fjöldi
stórreykingafólks hefur haldist svipaður og
áhættan á kransæðasjúkdómi af völdum
reykinga lækkað um 8% meðal kvenna og
13% meðal karla.
Dánartíöni, nýgengi og heildartíöni kransæöastíflu meöal
íslenskra karla á aldrinum 25-74 ára árin 1981-1986.
(MONICA) rannsókn á islandi.
j i i--------------1--------------1
1981 1982 1983 1984 1985 1986
Mynd 4. Tíðni / IOO.OOOIár, með 95% vikmörkum,
aldursstaðlað. Línulegar aðhvarfsjöfnur:
a) Heildartíðni: Lœkkun 34.0lár: r = -0.893, p<0.05.
h) Tíðni nýrra tilfella: Lœkkun 18.9/ár: r = -0.901,
p<0.05.
c) Dánartíðni af völdum kransœðastíflu: Lœkkun
22.01 ár: r=-0.86l, p<0.05.
Tafla III. MONICA-rannsókn Hjartaverndar. Fjöldi
kransœðadauðsfaUa á Islandi 25-74 ára.
Ár 1981 1986
Karlar 184 120
Konur 48 32
Samtals 232 152
Þar sem aðrar rannsóknir (24,25) birta
tölur um áhættubreytingar miðaðar við
breytingar á meðalgildum áhættuþátta,
er sama leið farin hér. Hins vegar vom
áhættubreytingar einnig reiknaðar miðað
við meðaltal af áhættu einstaklinga. Við þá
aðferð fengust heldur meiri breytingar áhættu
(38% lækkun hjá körlum í stað 34% og 45%
í stað 37% hjá konum). Stafar mismunur af
því að hlutfallsleg dreifni blóðþrýstings og
kólesterólgilda hefur ekki aukist ásamt hinu
ólínulega sambandi áhættuþátta og áhættu.
Tafla V sýnir að 95% hlutfallsmark kólesteróls
karla hefur lækkað úr um 330 mg/dl 1968
niður í um 300 mg/dl um 1980. Jafnframt
hefur áhætta efstu 5 prósentanna lækkað
stórlega samanborið við þá sem hafa