Læknablaðið - 15.02.1991, Blaðsíða 34

70
LÆKNABLAÐIÐ
10 á öðrum deildum töldu sig bundna yfir
sjúklingunum.
Á töflu VI sést að 27 (70%) aðstandendur
sjúklinga á geðdeildum og 16 (40%) á öðrum
deildum fengu kvíða og/eða þunglyndi í
kjölfar veikinda sjúklings (p<0.01). Kvíði
og/eða þunglyndi var aðeins talið þegar
það var í þeim mæli að truflun varð á
vinnugetu, svefni eða þeir þurftu að leita
læknis vegna þessa. Einnig sést á töflu VI
að sex aðstandendur (16.7%) sjúklinga á
geðdeildum og einn (2.5%) á öðrum deildum
töldu veikindi sjúklings hafa stuðlað að
líkamlegri vanheilsu hjá þeim.
Sjö aðstandendur sjúklinga á geðdeildum
höfðu orðið fyrir áverka af völdum sjúklings
en enginn á öðrum deildum.
Nítján (52.8%) aðstandendur sjúklinga á
geðdeildum og sjö (17.5%) á öðrum deildum
höfðu leitað læknis vegna eigin vanlíðunar í
kjölfar veikinda sjúklings.
Aðstandendur 15 sjúklinga (41.7%) á
geðdeildum og 21 (52.5%) á öðrum deildum
töldu þá taka þátt í heimilisstörfum.
UMRÆÐA
Bæði sjúklingar og aðstandendur tóku
þessum hluta könnunarinnar vel. Þó var
greinilegt að truflun á samskiptum og áhrif
veikinda á fjölskylduna voru viðkvæmt mál,
bæði fyrir sjúklinga og aðstandendur. Áður
hefur komið fram í könnun þessari (1) að
talsverður munur var á aldri og hjúskaparstöðu
sjúklinga á geðdeildum og sjúklinga á öðrum
deildum. Sjúklingar á geðdeildum voru yngri
og síður í hjónabandi. Þessa munar gætir
sérstaklega þegar rætt er um heimilisaðstæður
og jafnframt er þess að vænta að verulegur
munur sé á því hvers konar stuðning þarf að
veita sjúklingum jafnt sem aðstandendum.
Áhrif veikinda á samskipti virðast mun
greinilegri á sjúklingum á geðdeildum en á
öðrum deildum. Svipaður fjöldi sjúklinga
á geðdeildum og öðrum deildum finna
fyrir einmanakennd. Svo virðist sem kennd
þessi komi fram, hvort sem sjúklingar njóta
meiri athygli, eins og fram kemur almennt
hjá sjúklingum á öðrum deildum, eða að
þeim finnst aðrir fjarlægjast sig, eins og
kemur fram hjá sjúklingum á geðdeildum.
Einmanakenndin virðist því ná til ákveðins
Tafla VI. Mat 76 aöstandenda á eigin andlegum og
líkamlegum óþægindum í kjölfar veikinda sjúklinga.
Geödeildir Aörar deildir Alls
Líkamlegir heilsubrestir
Já......................... 6 1 7
Nei 30 39 69
Geörænir heilsubrestir
Já 27 16 43
Nei 9 24 33
Áverkar af völdum sjúklinga
Já 7 - 7
Nei 29 40 69
Leitað læknis
Já 19 7 26
Nei 17 33 50
Fjórir aöstandendur sjúklinga á geödeildum tóku ekki þátt í
könnuninni.
hóps sjúklinga og vera eitt af einkennum
sjúkdóma. Kenndin virðist hvíla í hugum
sjúklinga meira og minna óháð því hvemig
aðstandendur koma fram. Jafnframt benda
niðurstöður rannsóknarinnar til þess að báðir
hópamir eigi það sameiginlegt að leita lítið á
mannamót, eftir að þeir veiktust. Ljóst er þó
að sjúklingar á öðrum deildum en geðdeildum
leita mun meira eftir samskiptum við félaga
eða í heimsóknir til annarra. Það virðist þó
ekki hafa unnið á einmanakenndinni.
Langflestir sjúklingar á öðrum deildum
töldu fjölskylduna veita aðstoð og rof á
samskiptum við fjölskyldumar heyrðu til
undantekninga. Sjúklingar á geðdeildum höfðu
oftar áhyggjur af áhrifum veikinda sinna
á fjölskyldu. Reyndar mátti merkja slíkt í
viðbrögðum aðstandenda. Þeir urðu bundnari
yfir geðsjúklingunum, heimsóknum á heimilin
fór fækkandi, fleiri hlutu áverka, urðu jafnvel
veikir og leituðu til læknis. Þrátt fyrir meira
álag virðist svo sem svipaður fjöldi sjúklinga
í báðum hópunum njóti stuðnings aðstandenda
og svipaður fjöldi aðstandenda veiti slíkan
stuðning. Sérstaka athygli vekur, að um
helmingur aðstandenda geðsjúklinga höfðu
þurft að leita til lækna vegna þjáninga, sem
þeir hlutu af samskiptum við geðsjúklinga.
Ekki liggja fyrir til samanburðar neinar
rannsóknir sem lýsa þjáningum aðstandenda
fyrir áratugum, þegar ekki var óalgengt að
geðsjúklingar legðust inn á geðsjúkrahúsin til
þess að dvelja þar það sem eftir var ævinnar.
Hugsanlega má þó að nokkru rekja orsakir
þjáninga aðstandenda til aukins álags og
samskipta við sjúklingana, þegar lyf og aðrar