Læknablaðið - 15.02.1991, Blaðsíða 36

72
LÆKNABLAÐIÐ 1991; 77: 72-6.
fí
n
Hjalti Kristjánsson 1), Jóhann Ág. Sigurösson 1), Guöjón Magnússon 1), Leif
Berggren 2)
SKOÐANIR LÆKNA Á STARFSSVIÐUM
SÉRGREINAIV. Hverjir eiga aö sjá um
ákveðna sjúklingahópa og heilsuvernd
ÁGRIP
Þetta er fjórða greinin af fimm um afstöðu
Iækna til verkaskiptingar og tilhneigingu
til vallhöslunar (non-physical territorial
behaviour). I fyrri greinum (1-3) var þetta
hugtak útskýrt. Þar kom fram ólík afstaða
heimilislækna annars vegar og annarra
sérfræðinga hins vegar til heildrænnar
yfirsýnar, gagnsemi tilvísana og nauðsynjar
þess að stýra »sjúklingaflæðinu«. Læknar voru
einhuga um það að heimilislæknar ættu að
fara í vitjanir og sjá um sjúklinga með óljós
einkenni. í þessari grein er fjallað um það
hvaða sérgreinar eigi einkum að sinna vissum
sjúklingahópum og heilsuvemd.
INNGANGUR
Vegna vaxandi sérhæfingar í læknisfræðinni
hefur oft verið rætt um það meðal lækna
og í fjölmiðlum, hverjir eigi að sjá um
vissa hópa sjúklinga. Við mótun reglugerðar
um starfsemi á heilsugæslustöðvum (4)
urðu meðal annars árið 1982 snarpar deilur
milli heimilislækna og barnalækna um það,
hverjir ættu að hafa umsjón með heilsugæslu
bama og ungbamavemd (5,6). Verulegur
ágreiningur var einnig á þessum tíma á milli
heimilislækna og kvensjúkdómalækna um
mæðravemdina. Minna hefur verið deilt
um aðra sjúklingahópa, svo sem geðsjúka
og aldraða. Slík vandamál milli sérgreina
hefur einnig borið á góma erlendis (7-
10). Sett hefur verið fram sú tilgáta að
þessi ágreiningsatriði stafi meðal annars af
þeirri tilhneigingu starfshópa (sérgreina) að
hasla sér sem stærstan völl á sínu sviði (1).
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna
þessi mál nánar. Athugað var sérstaklega,
hvort heimilislæknar telji að þeir einir eigi
að sjá um nær alla heilsugæslu og hvort
Frá 1) læknadeild Háskóla íslands/heimilis- og
félagslæknisfræöi, 2) Nordiska Hálsovárdshögskolan,
Göteborg. Fyrirspurnir, bréfaskipti: Jóhann Ág. Sigurðsson.
aðrir sérfræðingar vilji sinna heilsuvemd og
öldruðum.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Þetta er hluti af samnorrænni könnun og hefur
efnivið og aðferðum verið nánar lýst áður
(1). Árið 1988 var sendur út spumingalisti
til 185 lækna í sjö sérgreinum. Heimtur
voru í heild 81% (heimilislæknar 100%,
bamalæknar 63%, öldrunarlæknar 100%,
kvensjúkdómalæknar 81%, geðlæknar 67%,
háls-, nef- og eymalæknar 89% og lyflæknar
65%). Settar voru fram 65 fullyrðingar,
sem læknum gafst kostur á að svara á fimm
mismunandi vegu: a) »hiklaust sammála«,
b) »samþykki með nokkrum efasemdum«, c)
»hef ekki skoðun á málinu«, d) »neita með
nokkrum efasemdum«, e) »ne'ita hiklaust«.
Úr þessum möguleikum voru síðan reiknuð
»áherslustig« og tölfræðilegur samanburður
reiknaður út frá því, eins og sjá má í töflum
hér á eftir. I myndum í þessari grein voru
lagðar saman skoðanir annars vegar þeirra,
sem voru hiklaust sammála eða samþykktu
með nokkrum efasemdum, og hins vegar
hinna, sem voru algerlega andvígir eða
neituðu með nokkrum efasemdum.
NIÐURSTÖÐUR
Umsjón ákveðinna sjúklingahópa. Myndir
1-4 (spumingar merktar Q15, Q22, Q29,
Q32) sýna skoðanir lækna á því hvort
heimilislæknar eigi að sinna sjúkdómum
í bömum (mynd 1), öldruðum (mynd 2),
kvensjúkdómum (mynd 3) og geðvandamálum
(mynd 4), ef þeir telja að sérfræðiþekking í
viðkomandi grein sé ekki nauðsynleg. Eins og
sjá má eru heimilislæknar alltaf algjörlega
sammála því að þeir eigi að sinna þessum
sjúklingum, en skoðanir lækna í öðrum
sérgreinum eru breytilegar, sérstaklega í
þeim sérgreinum sem fjallað er um hverju
sinni. Tafla 1 sýnir nánar áherslustig sérgreina
við hverri fullyrðingu og tölfræðilegan