Læknablaðið - 15.01.1993, Blaðsíða 14

8
LÆKNABLAÐIÐ
UMRÆÐA
Ekki virðist hafa verið gerður mikill fjöldi
af sambærilegum rannsóknum (6-8). Dönsk
rannsókn er einna sambærilegust við okkar
könnun (6). Helsti munurinn er að hún
var gerð með fullri nafnleynd þeirra sem
prófaðir voru. Þar sem þessi könnun var
gerð undir nafni, jafnvel þótt það hafi
aðeins verið kunnugt smitsjúkdómalæknum,
gæti það hafa dregið úr vilja til að svara
spurningunum. Svörunin var 64,3%, eða 258
af 401 spumingalista, en í dönsku könnuninni
var svarhlutfallið hins vegar um það bil 55%.
Meirihluti hópsins (72,5%) var undir 35 ára
aldri enda er þessi aldurshópur lrklegastur til
að stunda ýmiskonar áhættuhegðun. Konur
gáfu síður svör við spurningalistanum en
karlmenn og var marktækur munur þar á.
Einnig gáfu þær oftar upp óraunhæfar ástæður
fyrir mælingu sem getur stafað af tregðu
þeirra til að svara spumingalistanum.
I ársbyrjun 1989 bar í fyrsta sinn á kröfu
þriðja aðila sem ástæðu fyrir mælingu. Upp
frá þeim tíma varð þetta ein algengasta
ástæðan fyrir mælingu. Þeir aðilar sent
hafa krafist alnæmisprófs af öðrum
eru meðal annars væntanlegir makar,
ríkisstjómir nokkurra erlendra ríkja, þegar
sótt er um innflytjandaleyfi, og erlendar
tæknifrjóvgunarstöðvar.
Þeir tveir einstaklingar, sem reyndust hafa
mótefni gegn alnæmisveiru, eru báðir
samkynhneigðir karlmenn. Hvorugur gaf upp
aðra áhættuþætti en samkynhneigð. Marktækt
samband samkynhneigðar karlmanna og
mótefna gegn alnæmisveiru er í samræmi við
opinberar tölur sem sýna að 67% þeirra sem
greinst hafa með smit af völdum alnæmisveiru
á Islandi eru samkynhneigðir karlmenn (1).
í þessari rannsókn kom ekki fram nein fylgni
milli algengis mótefna gegn alnæmisveiru,
lifrarbólguveiru B og lifrarbólguveiru
C. Hins vegar var marktæk fylgni milli
mótefna gegn lifrarbólguveiru C og
fíkniefnaneyslu í æð. Allir sem sögðust hafa
reynt fíkniefnaneyslu í æð höfðu mótefni
gegn lifrarbólguveiru C. Fíkniefnaneysla
í æð er einn helsti áhættuþáttur smits af
völdum lifrarbólguveiru C og í Bandaríkjunum
eru stungulyfjamisnotendur um það bil
42% smitaðra (9). Enginn hinna sem höfðu
mótefni gegn lifrarbólguveiru C gaf upp
áhættuþátt fyrir smiti. Enginn þessara
stungulyfjamisnotenda mældist með mótefni
gegn lifrarbólguveiru B en lifrarbólga B
hefur nýlega breiðst út meðal þeirra sent
stunda neyslu fíkniefna í æð hér á landi (10).
Verið getur að þeir, sem leitað hafa eftir
HIV mótefnamælingu í þessari rannsókn,
séu ekki meðal þeirra sem eru virkastir
fíkniefnaneytendur um þessar mundir
hérlendis.
Af níu einstaklingum með mótefni gegn
lifrarbólguveiru B var aðeins ein kona þrátt
fyrir að kynjamunur hafi ekki fundist fyrr hjá
þeim sem smitast hafa af lifrarbólguveiru
B á íslandi (5). Algengi kjamamótefna
gegn lifrarbólguveiru B var 2,3% í þessum
hópi sem er heldur lægra en í þjóðfélaginu
þar sem tíðnin er um það bil 5% (5). Er
það í samræmi við fyrri niðurstöður um
algengi kjamamótefna í sambærilegum
aldurshópum hérlendis (5). Algengi mótefna
gegn lifrarbólguveiru C í þessu úrtaki var
hins vegar 2,8% sem er fjórfalt hærra en í
ljós hefur komið í skimunum Blóðbankans á
blóði blóðgjafa (11). Þar er tíðnin um 0,7%
enda eru einstaklingar í áhættuhópum hvattir
til þess að gefa ekki blóð.
Fjöldi þeirra sem komið hafa í
mótefnamælingu frá því starfsemin hófst hefur
haldist nokkuð jafn allan tímann. Að meðaltali
hafa komið um 23 einstaklingar á hverjum
ársfjórðungi. Nokkrar sveiflur eru frá þessu
meðaltali en áberandi stærst sveifla er á fjórða
ársfjórðungi 1987. Leiða má getum að því
að öflugar upplýsingaherferðir gegn alnæmi
um þær mundir hafi hvatt fólk til að koma í
alnæmispróf (2).
Meirihluli þeirra, sem koma í alnæmispróf,
gefur fyrir því einhverjar ástæður og stór
hluti hefur áhættuþætti fyrir smiti. Mótefni
gegn alnæmi tengdust með marktækum
hætti samkynhneigð karla annars vegar og
mótefni gegn lifrarbólguveiru C tengdust
fíkniefnaneyslu í æð hins vegar. Niðurstöður
þessarar rannsóknar benda til þess að rétt
sé að halda áfram að bjóða almenningi að
koma milliliðalaust til mótefnamælingar gegn
alnæmisveiru.
SUMMARY
Semi-anonymous HlV-antibody testing - risk
factors and prevalence of antibodies against
HIV, HBV and HCV among those tested.