Læknablaðið - 15.01.1993, Blaðsíða 50

44
LÆKNABLAÐIÐ
5. Um 95% fanganna neyttu áfengis í óhófi
eða þannig að það olli þeim margvíslegu
félagslegu tjóni. Svipuð niðurstaða kemur
fram í erlendum rannsóknum (4,9-11). Því
er ljóst að saman fara ofneysla áfengis og
afbrot, reyndar eru mörg afbrotanna framin
undir áhrifum áfengis. Niðurstöður benda
einnig til þess að saman fari viss munur á
neyslu áfengis og tegund afbrota. Fangar
er hljóta dóma fyrir ofbeldisárásir hneigjast
fremur til misnotkunar áfengis (ICD 305).
Þeir sem fremja auðgunarbrot hneigjast
hins vegar fremur til ofneyslu áfengis eða
áfengissýki (ICD 303).
6. Um 7% fanganna höfðu aðra geðsjúkdóma
(ICD 295, ICD 296 og ICD 300). Almennt
er talið í erlendum rannsóknum að 1-
7% fanga eigi við aðra geðsjúkdóma
að stríða (12,13). I þessari rannsókn
og erlendum rannsóknum koma fram
greinileg tengsl milli persónuleika- eða
hegðunartruflunar annars vegar og afbrota
hins vegar (4,12,13). Um 90% fanganna
líða annaðhvort af persónuleika- eða
hegðunartruflunum (ICD 301, ICD 312).
Svipuð tíðni kemur fram í erlendum
rannsóknum (4,5).
7. Um 70% fanganna höfðu lagst inn á
geðdeild Landspítalans eða hjá SAA, oftast
vegna áfengisneyslu. Svipaður fjöldi þeirra
hafði einnig leitað meðferðar til geðlækna
utan sjúkrahúsa. Því er ljóst að fangamir
höfðu lagt áherslu á að leita meðferðar þó
oft án þess að ná verulegum árangri.
Leiða hjúskaparslit, ófullkominn aðbúnaður
eða óhófleg áferigisneysla til afbrota eða
er hér um að ræða afleiðingu brenglaðs
persónuleika? í sumum erlendum rannsóknum
hafa komið fram efasemdir um að sérstakar
félagslegar aðstæður geti haft afgerandi áhrif
á afbrot (14-16). Hins vegar virðist stundum
mega tengja afbrotaferil við lífsform eða stíl
einstaklingsins og unnt er að álykta um lengd
afbrotaferils eða tegund afbrota eftir lífsformi.
Því hefur verið haldið fram að meginveilur
brenglaðs persónuleika dvíni með
aldrinum, ekki síst þegar einstaklingur
fer að nálgast fimmtugsaldurinn (5).
Niðurstöður rannsóknarinnar benda til
þess að ofbeldisafbrotum fækki fremur en
augðunarbrotum eða brotum á áfengislögum.
Margar erlendar rannsóknir hafa fjallað
um þátt geðlæknisfræðinnar í sambandi
við afbrot, orsakir þeirra, forvamir og
meðferð (4-7). Nokkurs misræmis gætir þó
í niðurstöðum. Byggist það meðal annars
á mismunandi forsendum rannsóknanna og
ólíkum kringumstæðum.
í þessari rannsókn kemur fram að hefðbundin
meðferð á geðdeildum, göngudeildum, hjá
geðlæknum, á einkastofum og hjá SAA ber
takmarkaðan árangur. Svipaðar niðurstöður
fást úr erlendum rannsóknum (6,17).
Nokkur hluti afbrotamanna virðast hneigjast
til afbrota vegna ýmissa innri eða ytri skilyrða
svo sem uppeldis, aðbúnaðar, hjúskaparstöðu
o.fl. Má meðal þeirra nefna einstaklinga er
verða áfengi og fíkniefnum að bráð og þurfa
að standa í afbrotum til að afla sér viðurværis
og viðhalda misnotkun. Svipuð skipting hefur
komið fram í erlendum rannsóknum (18,19).
Forsendur góðs árangurs gætu verið fólgnar í
að faghópur, sem samanstendur af geðlækni,
félagsráðgjafa, sálfræðingi og afbrotafræðingi,
taki að sér meðferð fanga. Stór hópur fanga
hefur vissa sérstöðu. Þeir eru ekki aðeins
áfengis- og/eða vímuefnasjúklingar heldur
einnig með vissa persónuleikatruflun eða
hegðunartruflun. Ætla má að önnur úrræði en
þau er byggjast á hefðbundinni geðlæknisfræði
gætu borið árangur. Sýnt hefur verið fram
á að þegar meðferð hefur haft áhrif á líðan
fanga, þannig að þeir verði sáttari og ráði
betur við tilveru sína, þá má vænta árangurs
(20,21).
ÞAKKIR
Vísindasjóður styrkti rannsókn þessa
SUMMARY
A study was made of all the 56 prisoners who
served a sentence in the two main prisons in
Iceland over an 11 months’ period or from the lst
of December 1964 to the 31 st of October 1965.
Sufficient information was gained on 42 of these
prisoners. They were followed up until the 3 lst
of December 1984 but their criminal records until
September 1982. The prisoners differed from the
normal population in many ways. 30% of them
were single at the end of the study, 32.5% married
and 37.5% divorced. Most of the prisoners who
were committed for violence were raised by their
parents but those committed for theft were raised
either by one parent or foster-parents. 42.5% lived
alone often in bad condition but only 27.5% lived
with wife and children. All except one had serious