Læknablaðið - 15.01.1993, Blaðsíða 44

38
LÆKNABLAÐIÐ
Við greiningu sjúkdóma var farið
eftir Hinni alþjóðlegu sjúkdóma- og
dánarmeinaskrá, níundu útgáfu (ICD-9).
Persónuleikatruflanir (personality disorder
ICD 301) og hegðunartruflanir (conduct
disorder ICD 312) voru greindar sérstaklega
eða sem önnur greining, líkt og gert er í
Greininga- og tölfræðihandbók Ameríska
geðlæknafélagsins (DSM-IIl-R) og mun
verða gert í Hinni alþjóðlegu sjúkdóma- og
dánarmeinaskrá, tíundu útgáfu (ICD-10).
Astæða þessarar undantekningar er að nánast
allir einstaklingar í rannsókninni áttu við
einhverjar persónuleika- eða hegðunartruflanir
að stríða og því þótti rétt að hafa þær
aðgreindar.
Þó að fangar í rannsókninni hafi almennt
sýnt ákveðna andfélagslega hegðun þá
er persónuleikatruflun (ICD 301) aðeins
greind hjá þeim einstaklingum er töldust
tilfinningalega kaldir, sjálfsmiðaðir, hirðulausir
um aðra, hafa skerta stjómun á skyndihvötum
eða hugdettum og skort á getu til að læra
af reynslu sinni eða annarra. Þeir kenna
öðrum um misgjörðir sínar. Þeir sem teljast
vera með hegðunargalla bera almennt ekki
áðumefnd einkenni og ef þau finnast þá eru
þau mjög væg. Þeir eru almennt viðkvæmari,
ná eðlilegri tengslum, iðrast og virðast skynja
betur vandamál sín. Endanleg ákvörðun um
greiningu fór fram árið 1984.
NIÐURSTÖÐUR
Alls fengust niðurstöður rannsókna fyrstu
athugunar hjá 52 föngum, en af þeim létust
12. Hér verður gerð grein fyrir þeim 40
föngum er voru lifandi í lok ársins 1984.
Rannsókn á afbrotaferli nær aðeins til
september 1982 en með upplýsingum
Dómsmálaráðuneytisins var þess getið að
afbrotaferli allra fanga væri ekki lokið. Vitað
er um að 16 (40%) fangar voru enn að fá
dóma eftir 1. janúar 1981. Þeir geta því talist
virkir afbrotamenn er könnun á afbrotaferli
var að ljúka. Þeir eru sýndir í töflum innan
sviga. Um afbrotaferil er að öðru leyti vísað
til fyrri greinar (1).
Föngunum var skipt í fjóra áðumefnda
afbrotaflokka. Niðurstöður eru sýndar með
tilliti til hvers flokks fyrir sig.
Aldur: Meðalaldur fanganna, þegar fyrsta
athugun fór frain, var 27,6 ár. Sá yngsti var
tæplega 20 ára og sá elsti 51 árs.
Hjúskaparstaða: Tafla I sýnir að árið
1964 voru 28 (70%) fangar ógiftir. Hæstu
hlutfallstölu ógiftra var að finna meðal
fanga er flokkuðust undir manndráp og
líkamsárásir. Tveir þeirra fimm er flokkuðust
undir kynferðisafbrot voru giftir. Næstum
helmingur þeirra fanga er giftust fyrir 1964
höfðu þá skilið. Um 88% þeirra er hlutu dóma
eftir janúar 1981 (sjá í sviga í töflu) voru ekki
í hjúskap árin 1964 og 1984.
Árið 1984 voru 12 (30%) fangar ógiftir.
Þrettán (32,5%) fangar voru þá giftir en um
75% íslenskra karla. Fimmtán eða 53,6%
þeirra er giftust, höfðu þá skilið, en rúinlega
6% íslenskra karla.
Biíseta: Með búsetu í Reykjavík er hér átt
við búsetu á höfuðborgarsvæðinu. Árið 1964
voru 28 (70%) fangar búsettir þar (tafla I).
Miðað við sömu aldurshópa meðal þjóðarinnar
bjuggu þar þá hlutfallslega nokkuð færri eða
um 50% karla. Árið 1984 voru 23 (57,5%)
fangar búsettir í Reykjavík en þá bjuggu þar
um 54% íslenskra karla í sömu aldurshópum.
Búseta í Reykjavík árin 1964 og 1984 var
hlutfallslega svipuð meðal fanga er hlutu
dóma tæp tvö síðustu rannsóknarárin eða
rúmlega 40%. Þeim hafði hins vegar fækkað
í dreifbýli. Árið 1984 höfðu níu (22,5%)
fangar flust af landi brott og dvalist erlendis
minnst fjögur síðustu rannsóknarárin. Af þeim
höfðu fimm hlotið dóma fyrir manndráp,
kynferðisafbrot og líkamsárásir. Þrír aðrir
höfðu einnig dvalist erlendis lengur en
fjögur ár en fluttust aftur til Islands fyrir lok
ársins 1984. Samkvæmt upplýsingum frá
Dómsmálaráðuneytinu hafði einn þeirra er
dvöldu erlendis í lok rannsóknar hlotið minni
háttar dóm eftir 1. janúar 1981.
Uppeldi: Tafla II sýnir að af þeim níu
(22,5%) föngum sem höfðu dvalist á
uppeldisstofnunum (í minnst hálft annað
ár) voru átta í flokki auðgunarbrota og einn
í flokki lfkamsárásar. Fjórir þessara fanga
voru enn að fá dóma síðustu tvö árin. Með
uppeldi fyrstu fimm árin er átt við meginform
uppeldis á þeim tíma.
Alls höfðu 27 (67,5%) fangar alist upp
fyrstu fimm ár ævinnar hjá foreldri eða
foreldrum. Allir fangar dæmdir fyrir