Læknablaðið - 15.01.1993, Blaðsíða 35

LÆKNABLAÐIÐ 1993; 79: 29-35
29
Hulda Ólafsdóttir, Ólöf Anna Steingrímsdóttir, Vilhjálmur Rafnsson
ÓÞÆGINDI FRÁ STOÐKERFI MEÐAL
FISKVINNSLUFÓLKS
ÁGRIP
Starf í fiskvinnslu er talið erfitt en lítið
er vitað hvort það veldur óþægindum frá
stoðkerfi. Þessi rannsókn var gerð til að
kanna hvort verkir og önnur óþægindi væru
algengari meðal fiskvinnslufólks en annarra.
Starfsmönnum átta fiskvinnslufyrirtækja
og úrtaki íslensku þjóðarinnar var sendur
spumingalisti, þar sem spurt var um algengi
verkja frá ýmsum líkamssvæðum. Svörun var
67,6% hjá fiskvinnslufólkinu.
Verkir og óþægindi reyndust tíðari meðal
fiskvinnslufólksins en í samanburðarhópnum.
Hlutfallstölur vegna verkja í úlnliðum,
öxlum, fingrum og efri hluta baks á síðustu
12 mánuðum voru tveir eða hærri. Þegar
spurt var hvort óþægindin hefðu hindrað
fólk við vinnu heima eða að heiman voru
hlutfallstölumar hjá körlum hæstar vegna
verkja í efri og neðri hluta baks, úlnliðum,
hálsi og mjöðmum. Hlutfallstölumar hjá
konum voru hæstar vegna verkja í ökklum,
mjöðmum, hálsi og neðri hluta baks. Tuttugu
og fimm prósent tískvinnslukvenna höfðu
leitað meðferðar vegna verkja í herðum á
síðustu 12 mánuðum en 17,5% kvenna í
þjóðarúrtakinu. Hjá körlum í fiskvinnslu
var hlutfallið 18,9% en 7,7% hjá körlum í
þjóðarúrtakinu.
Það virðist mega rekja tíða verki og óþægindi
meðal fiskvinnslufólksins til einhæfra
verkefna og endurtekinna sömu hreyfinga
sem einkenna fiskvinnsluna. Þrátt fyrir
að tæknilegar framfarir hafi átt sér stað á
undanfömum árum er þörf að leita enn frekari
tæknilegra lausna, bæta vinnuskipulag og
meðal annars endurhanna hnífa til þess að
draga úr álagseinkennum.
Frá Vinnueftirliti ríkisins. Fyrirspurnir, bréfaskipti: Hulda
Ólafsdóttir, Vinnueftirliti ríkisins, Bíldshöföa 16, 112
Reykjavík.
INNGANGUR
Um 7% landsmanna vinna í fiskvinnslu og
í sjávarútvegi skapast verðmæti sem eru
um 75% af útflutningstekjum þjóðarinnar.
Fiskvinnsla er því þjóðhagslega mikilvæg
atvinnugrein. Frá árinu 1986 hafa verið haldin
starfsmenntunarnámskeið fyrir verkafólk í
fiskiðnaði þar sem fjallað er um gæði og
meðferð fisksins, vinnuumhverfi, réttindamál
og fleira. I mörg ár hafa hönnuðir unnið að
nýrri tækni í fiskvinnsluhúsum meðal annars
gerð flæðilína. Þessi nýja tækni hefur fyrst
og fremst stuðlað að auknum hraða hráefnis
í gegnum vinnslukerfið en einnig hefur verið
leitast við að bæta vinnuaðstæður starfsmanna.
Þessi rannsókn var gerð áður en flæðilínur
komu í fiskvinnsluhúsin.
Starf í fiskvinnslu er talið erfitt og því ekki
ólíklegt að starfsmenn fái álagseinkenni. Árið
1985 fól félagsmálaráðherra Vinnueftirliti
ríkisins að gera úttekt á vinnuálagi og
vinnuaðstöðu í fiskvinnslu og gera tillögur
til úrbóta. Af þessu tilefni var gerð könnun
meðal fiskvinnslufólks árið 1987 þar sem
spurt var um verki eða óþægindi frá ýmsum
líkamssvæðum.
Þegar spurt er um óþægindi frá stoðkerfi
og ákveðnum líkamssvæðum er ekki um
óhlutlægar upplýsingar að ræða. Helst er
hægt að jafna slíkum upplýsingum við
sjúkdómseinkenni (symptoms). Nánari
athuganir þarf til áður en hægt er að fullyrða
af hverju einkennin stafa.
Meginmarkmiðið var að fá vitneskju um
algengi (prevalence) óþæginda meðal
fiskvinnslufólks og athuga hvort óþægindi
væru tíðari í þessum hópi en gerist meðal
íslendinga.
EFNI OG AÐFERÐIR
I þessari þversniðsrannsókn var notaður
spumingalisti, sem starfshópur á vegum
norrænu ráðherranefndarinnar hafði samið, en