Læknablaðið - 15.05.1996, Blaðsíða 48

396
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
við ræktanir. Sýni með háan S-fasa eru ekki líklegri
til að gefa mítósur til litningagreiningar. Bornar
voru saman Flow- mælingar á litningamagni æxlis-
frumna og litningafjöldi í litningaklónum. Flow-
mælingin greinir illa smærri litningabreytingar og
klón með litningafjölda nálægt 46. Rannsókn á litn-
inganiðurstöðum og fjölskyldusögu benti til þess að
litningar 1, 3 og 15 væru oftar gallaðir í æxlisfrumum
sjúklinga með fjölskyldusögu. Athugun á lífslíkum
sýndi að sjúklingar með flóknar litningabreytingar í
æxlisfrumum lifðu skemur en þeir sem höfðu ein-
faldar breytingar.
Litningagreining er tímafrek og kostnaðarsöm, en
gefur nákvæmar upplýsingar. Margþætt úrvinnsla
gagna er lykilatriði rannsóknanna og getur gefið
mikilvægar upplýsingar um líffræði brjóstakrabba-
meins.
10. Samantekt úrfellinga á níu
litningasvæðum í brjósta-
krabbameinssýnum
Guðný Eiríksdóttir, Ásgeir Sigurðsson, Helgi Sig-
urðsson, Jón Gunnlaugur Jónasson, Arndís Björns-
dóttir, Guðrún Jóhannesdóttir, Júlíus Guðmunds-
son, Gísli Ragnarsson, Guðrún Bragadóttir, Val-
garður Egilsson, Rósa Björk Barkardóttir, Sigurður
Ingvarsson
Frumulíffrceðideild Rannsóknastofu Háskóla ís-
lands í meinafrœði
Tap á arfblendni í æxlum er yfirleitt talið benda til
að viðkomandi litningasvæði beri æxlisbæligen. A
Rannsóknastofu Háskóla íslands í meinafræði hefur
um árabil verið safnað sýnum úr stöku (sporadic)
brjóstakrabbameini ásamt heilbrigðum vef, sem í
flestum tilfellum er blóð. Litningasvæði í æxlum
sjúklinga með brjóstakrabbamein voru rannsökuð
með tilliti til taps á arfblendni. Val á þreifurum og
PCR-vísum til rannsóknanna var einskorðað við
svæði á litningum sem hugsanlega bera æxlisbæli-
gen, það er lp, 3p, 6q, 9p, llq, 13q, 16q, 17p og 17q.
Rannsóknir okkar á tapi á arfblendni á litningun-
um hafa sýnt úrfellingar í 23-67% tilfella og töl-
fræðilegt samband við ýmsa eiginleika æxlanna.
Rannsóknirnar byggðust á 120-230 sýnum en ein-
ungis um helmingur þeirra hefur verið rannsakaður
á öllum litningasvæðunum. Hæsta úrfellingatíðnin
var á 16q og ennfremur voru þar flest tilfelli, 9%, þar
sem eingöngu fundust úrfellingar á einum litninga-
armi. Úrfellingar á þremur litningasvæðum, það er
3p, 6q og 13q, höfðu marktækt samband við lífslíkur.
Lífslíkur sjúklinga með úrfellingar á þessum svæðum
voru verri en sjúklinga án þessara breytinga í æxlum.
Niðurstöðurnar verða teknar saman til að kanna
hvort einhver sérstök munstur erfðaefnisbreytinga
gætu verið áhrifavaldar í vaxtarferli æxlanna.
11. Kortlagning úrfellinga og
leit að æxlisbæligenum á
litningi 16q í
brjóstakrabbameini
Sigurður Ingvarssonl>, Guðný Eiríksdótdrl>, Arndís
Björnsdóttir>>, Ásgeir Sigurðsson11, Rósa Björk
Barkardóttir1’, Anne-Marie Cleton-Jansen2)
’’Rannsóknastofa Háskóla íslands í meinafrceði,
2,Department of Pathology, Leiden University, Hol-
landi
Úrfellingar á litningi 16q hafa greinst í ýmsum
æxlisgerðum svo sem í brjóstum, blöðruhálskirtli,
eggjastokkum, lifur, nýrum og mergfrumum, sem
bendir til staðsetningu æxlisbæligens eða gena.
Rannsakað var tap á arfblendni á 16q með micro-
satellite erfðamörkum. Tap á arfblendni með að
minnsta kosti einu erfðamarki greindist í 67%
brjóstaæxla sem er talsvert hærri tíðni úrfellinga en
greinist á öðrum litningasvæðum í brjóstaæxlum á
rannsóknastofu okkar. Æxlisvöxtur með og án 16q
úrfellinga var borinn saman við líffræðileg einkenni
æxlisvaxtarins og klíníska þætti sem taldir eru hafa
áhrif á framgöngu sjúkdómsins. Vægt samband 16q
úrfellinga greindist við aukið magn PgR, lágs S-fasa
og við æxlismyndun í kirtilbotnum. Ekki kom fram
marktækt samband 16q úrfellinga og lifunar sjúk-
linga og sennilega hafa úrfellingarnar ekki forspár-
gildi um gang sjúkdómsins.
Há tíðni úrfellinga og kortlagning úrfellinga á litn-
ingahlutum gefa til kynna að minnsta kosti tvö æxlis-
bæligen á 16q, staðsett á 16q22.1 og 16q24.3. Rað-
greining gena á 16q22.1 litningasvæðinu benda til að
eitt af mögulegum æxlisbæligenum geti verið gen
sem táknar E-cadherín viðloðunarsameindina sem
er mikilvæg í millifrumusamskiptum. Stökkbreyt-
ingar í þessu geni hafa fundist í æxlum í kirtilbotnum
en ekki í æxlum í kirtilgöngum. Tap á arfblendni á
16q22.1 kemur fram í æxlum sem hafa stökkbreyt-
ingu í E-cadherín geni.
12. Greining stökkbreytinga í
æxlisbæligeninu p53 í
brjóstakrabbameinsæxlum frá
1981-1983. Athugun á horfum
sjúklinga
Sólveig Grétarsdóttir1', Laufey Tryggvadóttir', Jón
Gunnlaugur Jónasson3’, Helgi Sigurðsson41, Kristrún
Ólafsdóttir1', Dagmar Lúðvíksdótdr3>, Bjarni A.
Agnarsson3>, Helga M. Ögmundsdótdr>>, Jórunn
Erla Eyfjörð"
"Rannsóknastofa Krabbameinsfélags íslands í sam-
einda- ogfrumulíffrœði, 21 Krabbameinsskrá Krabba-
meinsfélags íslands, 3,Rannsóknastofa Háskóla ís-