Læknablaðið : fylgirit - 15.07.1995, Qupperneq 26

26
LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
áfram að formæla Dönum svo ég sagði honum að
ég væri Islendingur. Við það glaðnaði yfir honum
og hann sagði mér að hann væri ekki Þjóðverji
heldur Grikki. Rétt í þessu komu félagar hans
tveir og tóku riffilinn, héldu þeim gríska föstum,
en ráðlögðu mér að hlaupa burtu hið bráðasta.
Mér tókst að finna húsið í myrkrinu og komast inn
til Hansemanns sem hafðist við uppi í risinu og
fylgdist með því sem gerðist í nágrenninu því hann
grunaði að okkur yrði veitt eftirför. Litlu síðar
voru hermennirnir komnir þangað og sá drukkni
æpti stöðugt. Fljótlega hurfu þeir á brott sem
betur fór og við komumst heim til okkar sam-
kvæmt áætlun með síðustu lest.
Mikið var af þýskum hermönnum í Kolding og
oft kom fyrir að kveikt var í birgðageymslum
þeirra. Því fylgdu ævinlega refsiaðgerðir og lang-
oftast voru brotnar flestar rúður í stórverslunum
bæjarins. Þá var stundum erfitt að hjóla niður á
lækningastofuna! Eftir að slík spellvirki höfðu
verið unnin var alltaf fangelsaður hópur manna,
stundum eftir ábendingum. Oftast var þetta blá-
saklaust fólk. Nær stöðugar erjur héldu áfram í
Kolding og víðar, einkum eftir að Þjóðverjar
fyrirskipuðu að leggja niður dönsku lögregluna
árið 1944.
Hættuleg ferð
Hinn 4. maí 1945 hringdi bæjarlæknirinn í Kold-
ing til Hvidt og spurði hann hvort hann vissi um
nokkra lækna og hjúkrunarkonur sem kynnu að
fást til að fylgja hópi flóttafólks til skips í Kaup-
mannahöfn, hópurinn var væntanlegur frá Þýska-
landi þá um kvöldið. Hvidt hafði samband við mig
og Folmer Tække. Hann hvatti okkur til fararinn-
ar og sagðist þess fullviss að þetta yrði ógleyman-
legt ævintýri og einnig mikið góðverk sem við
myndum ekki sjá eftir. Hópurinn, á þriðja hundr-
að manns, var sagður koma úr neðanjarðar-
vopnaverksmiðju þýska hersins í Karpatafjöllum
og hefði verið fluttur í gripavögnum matarlaus að
dönsku landamærunum. Fólkið væri nú á leið
þaðan með danskri lest og væntanlegt til Kolding
bráðlega. Við Folmer biðum á brautarstöðinni
ásamt fimm hjúkrunarkonum og nokkrum mönn-
um sem komið höfðu undir eftirliti lögreglunnar
með allmarga mjólkurbrúsa fulla af hafraseyði.
Ráðlegt þótti að byrja með að gefa hinu lang-
svelta fólki létta súpu. Þegar lestin kom ruddist
fólkið út og að brúsunum sem súpunni var ausið
upp úr. Allir höfðu tóma niðursuðudós meðferð-
is, réttu hana fram og fengu sinn skammt. Um-
hverfis brúsana voru stympingar og slagsmál sem
ekki linnti fyrr en súpan var þrotin. Þá fór fólkið
að tínast inn í lestina aftur. Þetta var aumkunar-
verður tötralýður, karlar, konur og nokkur börn.
Allir voru í ömurlegum druslum, fæstir með skó á
fótum, yfirleitt annað hvort berfættir eða með
tuskur vafðar um fæturna. Flestir voru sjúkir,
fjölmargir með innantökur svo að biðraðir voru
við öll salerni. Allmargir náfölir, hóstandi og hor-
aðir, sennilega berklaveikir.
Við læknarnir vorum báðir í hvítum sloppum
með verkjatöflur, sykurmola og glös með ópíum-
dropum í vösunum. Það voru einu lyfin, sem við
höfðum nóg af og gáfum óspart. Ópíumdropar í
sykurmola hjálpuðu oftast allvel við niðurgangin-
um. Bæði við og hjúkrunarkonurnar höfðum
grisjugrímur fyrir nefi og munni. Ekki veitti af,
því mikið var hóstað framan í okkur. Fljótlega
komum við til Fredericia, en þar beið meira af
samskonar súpu og fór máltíðin fram næstum eins
ófriðlega og síðast þrátt fyrir að lögreglumenn
væru mun fleiri en áður, en þess höfðum við ósk-
að. Á leiðinni til Nyborg við Stórabelti var sæmi-
lega rólegt í lestinni en henni var ekið út í ferjuna
sem þar beið og hafði verið ákveðið að flóttafólk-
ið fengi nú eitthvað betra að borða en hafraseyði.
Það höfðu verið bökuð vínarbrauð og annað góð-
gæti sem veita skyldi ásamt mjólk og tei. Þegar
þjónarnir komu með góðgætið á bökkum, á leið í
matsalinn, ruddist fólkið á þá og urðu þar mikil
átök. Allir reyndu að ná sér í eitthvað. Þjónarnir
duttu á gólfið ásamt kökunum og urðu undir í
kösinni og sáust ekki. Ég náði í nokkra skipsmenn
úr vélarrúminu til hjálpar og Folmer náði í fleiri.
Með hjálp þessara manna og lögreglunnar tókst
að frelsa þjónana, sem náðust óskaddaðir en mjög
illa útleiknir, með rifin föt og útataðir. Eftir þetta
tókst með lögregluvernd að flytja mat og drykk
inn í salinn og gæta þess að hæfilega margir sætu
þar að borðum svo að allir fengju eitthvað.
Á ferjunni fréttum við að fyrstu hersveitir
Bandamanna væru á leið upp Jótland og yrðu
sennilega komnar nálægt Kolding næstu nótt.
Flugvélar sveimuðu yfir en við komumst klakk-
laust til Korsör og þaðan héldum við beint til
Kaupmannahafnar. Þar beið sænskt skip, á veg-
um Folke Bernadotte greifa, við hafnarbakkann
eftir flóttafólkinu til þess að flytja það til Svíþjóð-
ar og áfram til heimalandsins ef unnt væri. Ekki
gátum við komist að því hverrar þjóðar þetta fólk
var. Við skildum ekki orð af því sem það talaði og
það skildi ekkert mál sem við kunnum, en senni-
lega hefur það verið frá Suður-Evrópu ef til vill
Júgóslavíu eða Grikklandi. Þegar við komum
með fólkið í stórum bílum frá lestinni niður á
uppfyllinguna við höfnina, þar sem skipið lá, var
þar allmargt þýskra hermanna og þegar flótta-
fólkið var komið um borð ráðlögðu hermennirnir