Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.08.1930, Page 62

348
Ráðsmaður og úlfur.
[Stefnir
mundi svo fara, að þar yrði alt
dýrt en þó slælega unnið. Meist-
arinn mælti fyrir 1900 árum:
Ráðsmaðurinn flýr, þegar hann
sér úlfinn koma.
Úlfurinn er þar sama sem örð-
ugleiki. Þeir menn eru fáir, sem
berjast við örðugleika til úrslita,
fyrir aðra en sjálfa sig og skyldu-
lið sitt. Það sýnir reynslan í öllum
áttum. — Samlags-atvinnurekstur
virðist eiga ótrú að mæta hjá
sjálfum sósíalistum, sem kalla sig
þannig. Einstök dæmi skera ekki
úr þannig, að þau skapi reglu.
En þau gefa þó bendingu. Það
skeði í dýrtíðinni í einu þorpi hér
á landi, þar sem þorri manna á
sauðfé, að til umræðu kom að
færa frá ám, hafa sameiginlegan
smala og kvíar. Ekki þurfti meira
til, því konur kunnu að mjalta,
flestar nýkomnar úr sveit. Þær
gátu valið um, mjaltað hver fyrir
sig, eða fáeinar fyrir margar.
Svo sýnist, sem vandalítið væri
að skifta nyt að tiltölu. En þessi
bollalegging féll um sjálfa sig.
Samkomulag náðist ekki. I þessu
þorpi eru jafnaðarmenn og sam-
eignarmenn, á fundum og við at-
kvæðagreiðslur, þegar kjósa skal
í bæjarstjórn og til Alþingis. En
í lífi sínu eru þeir sjálfselsku-
menn, sem vilja eiga sitt: bátinn
og veiðivonina, kindahópinn og-
kofann. Hver og einn byggir sína
kró, rekur sinn litla hóp í haga,
gætir sinna kinda. Þetta er ekki
sagt til ámælis, heldur til hins, að
sýna, hverpig gengur fyrir líf-
inu, þar sem það prjónar sér
haminn sjálfrátt. Þarna í þorpinu
hefir verið lesin tillaga Halldórs
um grautarpott fyrir 10 fjölskyld-
ur. Og fólkið hefir lesið Kom-
andi ár Jónasar, sem hvetur til
sameiginlegra bygginga. En þarna
snertast hvergi húsgaflarnir. Hver
og einn vill vera út af fyrir sig.
Það fylgir mannlífinu, sem al-
drei getur gert mannskepnuna á-
nægða með kjör sín, að sífelt
verður þreifað fyrir sér um nýj-
ar leiðir og úrræði. Allur þorri
manna vill ná í vélakraftinn, til
lands og sjávar, eftir því sem lík-
ur og reynsla benda til að hann
komi að gagni. En ekki mun hann
þó leysa öll vandræði. Eigi skort-
ir vélar í þéttbýli Bandaríkjanna,
en þó flosna bændur upp í þeim
svo miljónum skiftir á fáum ár-
um. í Rússlandi deyja úr hungri
miljónir manna öðru hverju. Læt-
ur ráðstjórnin þar skorta vélar?
Þar er ekki auðvald til ills. Eg býst
við, að því verði kennt um bænda-
vandræðin vestur frá. Þar í álfu
ætla eg, að auðmenn séu fingra-