Sagnir - 01.04.1980, Blaðsíða 27

lengri tírai leiS áður en
færsla þeirra varð sam-
rærad fyrir alit konung-
dæraið(1812).Torveldar það
rajög nýtingu þeirra og
eins hict að hinir fjöl-
mörgu utan anglikönsku
kirkjunnar voru einatt
ekki skrásettir í "parish •
registers".Sjá nánar
Guillaume & Poussou,72-76.
(20) Louis Henry - sem gerðist
raeð útgáfu handbókarinnar
Manuel de dðpouillement et
d'exploitation de l'etat
civil ancien (1956) að-
ferðafræðilegur guðfaðir
greinarinnar - er lýð-
fræðingur að starfi, Hann
komst á spor kirkjubókanna
þegar hann tók, eftir seinna
stríð, að rannsaka lang-
tíraaþróun frjósemi raeðal
Frakka. Nokkrum árum áður
hafði samlandi hans, sagn—
fræðingurinn P.Goubert,
birt grein þar sera hann
undirstrikaði þýðingu prest-
þjónustubókanna sem sagn-
fræðilegra heimilda og lagði
drög að aðferð til að með-
höndla þær tölf ræðilega .
(En Beauvaisis: Problemes
démographiqes du XVII s.
Annales E.S.C., 1352, 453-68).
(21) Heitið á ívitnaðri grein
Gaunts á að undirstrika
þann misraun sem hefur gætt
í umfjöllun lýðfræðinga/
sagnfræðinga ura efnið. Eins
og Gaunt tekur fram kom að-
greiningin milli "sögulegrar
lýðfræði" og "lýðsögu"
áður fram hjá T.H. Hollings-
worth, Historical Demography
(London 1969), 37. Þótt
ekki eigi að fara milli
mála á hvora sveifina greinar-
höfundur hallast, þykir
ástæðulaust að hrófla við
almennri notkun orðsins
söguleg lýðfræði.
(22) Aðferðinni er lýst ítar-
lega í áðurnefndri handbók
L.Henry sem nú fæst í nýrri
útgáfu, Manuelde démographie
historiqe (Genéve-Paris 1970).
(23) E.A.Imhof hefur rifjað upp
að þegar í upphafi 20.aldar
var þýskum sagr.fræðingum
ljóst hvernig nota mætti
vinnuaðferðir ættfræðinga
til að varpa ljósi á efna-
hags- og félagslegar að-
stæður. Á þriðja áratug
aldarinnar mótaði svo mann-
fræðingurinn W.Scheidt að—
ferð til að vinna úr kirkju-
bókaefni sem ber flestöll
einkenni fjölskyldumynd-
unaraðferðar. Misbrúkun
nasista á aðferð Scheidts í
þágu "kynþáttavísinda" varð
hins vegar til þess að óorð
komst á hana í Þýskalandi
eftir 1945. Sjá Imhof, 1977:
19-29.
(24) Fyrir visst tíraabil þurfa
spjöldin vitaskuld að ná
ákv^ lágmarkstölu til þess
að úrvinnslan gefi mark-
tækar niðurstöður.
(25) Á þeim tímura er kristileg
viðhorf til barneigna og
fjölskyldulífs voru óum-
deild opinberlega, má ráða
margt um siðferði daglegs
lífs af hlutfallstölu
" lausaleiksbarna" (sjá ra.a.
Burguiére, 85-87). - Sér-
stök ástæða er þó til að
vera gagnrýninn á heimild-
irnar í þessu efni.
(26) Hér með eru talin öll börn
sem fæðast lifandi á fyrstu
sjö mánuðum hjúskapar. -
Vitað er að hérlendis heíur
trúlofun lengi gengt svipuðu
hlutverki og gifting sem
e.k. heimild til barneigna
er almenningur tekur gilda.
Sjá Björn Björnsson, 41-79.
(27) í samfélagi þar sem getnaðar-
varnir eru ekki við hafðar
gefa fæðingartímabiln vís-
bendingu um s.k. náttúru-
lega frjósemi giftra kvenna,
hæfni þeirra til að verða
þungaðar ef svo mætti segja.
Hugtakið er reyndar viðsjár-
vert þar sem margvíslegar
aðstæður geta haft áhrif á
fæðingarbilin (einkum eftir
fyrstu fæðingu. s.k. inter-
valles intergénésiques), s.s.
venjur um brjóstgjöf, atvinnu
hættir (sem gæti þýtt lengri
eða skemmri fjarvist eigin-
manns frá heimili), svo
ekki sé minnst á trúarleg
viðhorf (sjá nánar Wrigley,
92-94). Með þessum fyrir-
vara raá álykta nokkuð af
fæðingarbilum um það að
hvaða marki samfélagið eða
ákv. hópur innan þess hefur
tileinkað sér þann hugsunar-
hátt sem lýðfræðingar kenna
við "mathusianisma".
(28) Hér á landi eru tölur yfir
aldursbundna frjósemi kvenna