Nýtt Helgafell - 01.06.1956, Blaðsíða 23

UTANRÍKISSTEFNA ÍSLENDINGA
69
Finnbogi Rútur Valdimarsson:
Formaður Alþýðubandalagsins, Hannibal
Valdimarsson, hefir óskað, að ég svari spurn-
ingum þeim, um utanríkismál, sem ritstjóm
Nýs Helgafells beinir nú til formanna stjórn-
málaflokkanna. Ég vil ekki skorast undan
því, en það vil ég taka fram, að ég læt hér
í ljós persónulegar skoðanir mínar aðeins,
og hefi ég ekki leitað álits eða samþykkis
annarra á því, sem ég segi hér um þessi
mál.
Því miður eru spurningar tímaritsins ekki
svo skýrt hugsaðar og afmarkaðar, að unnt
sé að svara þeim skipulega í sömu röð og
þær eru fram bornar. Þær eru nokkuð vafðar
í áróðurskenndar hugleiðingar, sem ekki
snerta aðalatriði málsins, og em sízt til þess
fallnar að gera það ljóst, hvað um er spurt,
né kalla fram skýr svör. Spurningin, hvort
öll samvinna og þátttaka í alþjóðasamtök-
um og stofnunum hljóti ekki að „hafa í för
með sér nokkurt afsal sjálfsákvörðunarréttar
þjóðarinnar", er að vísu frambærilegt efni í
fræðilega ritgerð í réttarheimspeki og þjóða-
rétti, en ástæðulítið er að beina henni til
stjórnmálamanna, því að engum, sem við
utanríkismál fæst, getur komið til hugar að
neita fyrir hönd þjóðar sinnar allri samvinnu
og þátttöku í alþjóðasamtökum og stofnun-
um, þótt hann svari þessari spurningu ját-
andi fræðilega.
Höfuðatriði utanríkisstefnu hverrar þjóðar
er að vinna að góðri sambúð við allar þjóð-
ir. Það er hverri þjóð nauðsyn, en lífsnauð-
syn smáþjóð eins og íslendingum.
En þegar spurt er: A að gæta hlutleysis
til hins ýtrasta eða leita samvinnu við þær
þjóðir, sem næstar oss standa, þá er það
hugsanarugl, því að vitanlega á að leita hvað
mestrar samvinnu við þær þjóðir, sem næst-
ar oss standa, hvað sem líður „hlutleysi".
Hitstjórar Nýs Helgafells munu hér eiga við
hlutleysi í hemaðarmálum, og þá einkum í
ófriði annars vegar, og samvinnu í hemaðar-
niálum, þátttöku í hemaðarbandalögum og
i ófriði, hins vegar. Skal ég leitast við að
svara spurningunni í þeirri merkingu.
Ekkert hugtak í alþjóðaviðskiptum hefir
verið svo mjög afflutt og rangtúlkað af mál-
svörum hemaðarstefnu og hervelda, sem hug-
takið „hlutleysi", engin stefna fordæmd eins
og hlutleysisstefna smáþjóða. A árum heims-
styrjaldarinnar 1914—18 var hlutleysisstefna
Norðurlandaþjóðanna og hinna örfáu ann-
arra Evrópuþjóða, sem tókst að forða lönd-
um sínum frá því að verða vettvangur til-
gangslausra milljónamorða, talin siðferðilegt
afbrot og hreinn glæpur af stríðsáróðurs-
mönnum stórþjóðanna. Þegar stefnir að styrj-
öld, er sá söngur jafnan hafinn á ný. Þó er
hlutleysisstefnan ekki annað en viðleitni
þjóðar til þess að gæta lífs og lima, réttinda
og eigna þegna sinna, þegar sjúklegt æði
hefir gripið styrjaldarþjóðir, eins og maður
lokar húsi sínu fyrir óðum berserkjum.
Hlutleysisstefnan var óumdeild utanríkis-
stefna Islendinga frá 1918 til 1946. Það er sann-
færing mín, að engin önnur stefna geti orðið
„grundvöllur samkomulags alls þorra Islend-
inga fyrir ákveðinni meginstefnu í utanríkis-
málum", eins og ritstjórar Nýs Helgafells
komast að orði.
Um nokkurra ára skeið hafa íslenzkir
stjórnmálaforingjar, glaptir af stríðsáróðri
stórveldis, sem þó fylgdi hlutleysisstefnu í
150 ár og á henni að þakka velmegun sína
og gengi öllu öðru fremur, tuggið það hver
eftir öðrum, að „hlutleysisstefnan sé úrelt og
úr sögunni".
Fyrir skömmu lét Walter Lippmann, reynd-
astí og viðurkenndasti rithöfundur Ameríku-
manna um alþjóðamál, svo ummælt, að
hlutleysisstefnan væri aftur orðin „pólitísk
staðreynd á heimsmælikvarða". Orsakir
þess rekur Lippmann vitanlega til þeirrar
byltingar, sem orðin er í öllum herfræði-
legum efnum, síðan herveldin tvö, sem nú
hafa nokkra þýðingu, tóku að safna birgð-
um kjarnorku- og vetnisvopna. Þessi bylting
hefur skapað ástæður fyrir hlutleysi þjóða,
sem eru á hættusvæðinu milli hinna tveggja
stórvelda, auk allra annarra ástæðna og
saka er hníga að hlutleysi þeirra. Öll Suður-
Asía að heita má hefir lýst yfir ófrávíkjan-