Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.12.1958, Page 9

tvisvar í hálfum mánuði og voru gernýtt í
sveitinni. Það var einmitt í þessum blöðum
sem hann sá auglýsinguna síðar meir, auglýs-
inguna sem leiddi hann suður um heiðar. En
þá var hú ð að vera stríð útí löndum og pen-
ingaflóð fyrir sunnan þegar þessi auglýsing kom
í blöðunum. Peningaflóð — fimmkallar tíkallar
fimmhundrtiðkallar.
Þá var kyrrt í Iandinu og haustmorgnarnir
höfðu verið eins í þúsund ár. Og þá komu til
hans höfðingjar engu síðttr en nú. Þeir komu
á hestum og höfðtt komið yfir fjallið, höfðu
leiðsögumann og voru að rannsaka sögustaði.
Þcir gistu nokkrar nætur og einn þeirra þáði
alltaf í nefið. Þeir sögðtt að nú ætti að gefa
út Sturlttngu á nýjan lcik og ætlunin væri að
ganga úr skugga um hvort hér Itefði verið
hof. Þcir drukku kaffi og átu súrt slátur hjá
bónda og skeggræddu við hann um Sturlungu
og hlustuðu á kennmgar hans, sögðu að cin-
mitt slíkur maður ætti að sitia landnámsjörð,
hann væri réttur maður á réttum stað. Hann
kunni skil á fornsögunt þeini öllum er gerð-
ust í þessu héraði og þekkti örnefni og kunni
sögu þcirra. Hann sagði þeim þjóðsögur sem
hann hafði heyrt í be^nsku þegar logaði á
kolu í baðstofunni og drattgar voru jafn lif-
andi og annað fólk. — Og þessir fyrirmenn
að sunnan höfðu skráð eftir honttm eina þjóð-
sögttna og seinna birtist hún í tímariti bók-
vinafélagsins.
Þeir höfðu drukkið hjá honum kaffi og etið
súrt slátur og sofið undir rauðköflóttum brek-
ánum í gestakamesinu, þessir landsfrægu fyr-
irmenn sem hann þekkti af blaðamyndum. Og
þeir röbbuðu við hann um Sturlungu á kvöld-
in og gengu um túnið á daginn, rótuðu í rúst-
um hofsins og þefuðu af moldinni, potuðu
fingri í öskulögin undir grasrótinni og skrif-
uðu hjá sér í minnisbækur.
Þegar þeir kvöddu hann rak einn þeirra að
honum rembingskoss og sagði að svona væru
íslenzkir bændur, þeir væru iafn kunnugir forn-
hetjum og nágrannabændum sínum, þess-
vegna væri íslenzk menning orðin þúsund ára.
Þeir kvöddu hann með talsverðum trega og
voru lengi að taka í nefið að skilnaði og hann
DAGSKRÁ
var stoltur af því að búa á landnámsjörð og
fannst hann hafa átt hér heima í þúsund ár ...
Svo kom stríðið útí löndutn og peningaflóð-
ið fyrir sunnan. Kannski byriaði stríðið ekki
fyrren dóttirin flutti sig alfarin suðttr og trú-
lofaðist dáta sem var kominn til að verja
landið. Og eftilvill skall peningaflóðið ekki á
í alvörtt fyrr en sonttrinn skildi skurðgröfuna
eftir útí miðri mýri á einum bænum, sagðist
þéna meira í bretavinnu og fór með næstu
rútu suður.
Og það fór að verða erfitt að fá fólk og
gæðingttrinn fór að reskjast, hann fór núorðið
sialdan á hlemmiskeiði yfir þurrar leirurnar
uppmeð ánni. Jörðin var græn einsog fyrr.
En bóndinn var hætttir að staldra við í fjár-
húsunum þegar hann hafði gefið á garðana.
Þó margt hefði breytzt í heiminum var það
síður en svo að höfðingiar væru hættir að ríða
í hlað. En í þetta sinn var fararskjótinn gljá-
renndur skrautvagn og höfðingiarnir illa að
sér í Sturlungu. Þeir vissu ekki einu sinni
að þctta var landnámsjörð en heimtuðu
brennivín, þeir hefðu rennt í ánni og ætlað að
veiða lax en ekki orðið varir og vildu snúa
fiskileysinu uppí fyllirí.
Þeir voru þrír saman, einn þeirra mikill
vexti og digur eftir því, klæddur rosabullum
cg leðurjakka með prjónahúfu á höfði, rjóður
í andliti og þrútinn í augum, nefið var stutt
og breitt, hakan framstæð og gull í tveim
framtönnum. Hann hafði fleyg í vasanum,
stóð gleiðfættur hjá skrautvagninttm á hlað-
inu og bar stútinn að vörum sér í þeim svif-
um að bóndann bar að. Annar félaga hans sat
f bílnum og dottaði, sá þriðji var lítill maður
og feitlaginn, sköllóttur og bústinn í kinnum
og blés af mæði.
Þeir voru orðnir benzínlausir og spurðu
bónda hvort hann ætti benzín, hann kvaðst
geta sent eftir brúsa á næsta bæ og það
mundi duga þeim niðrað brú þarsem tankur-
inn stóð. Hvort þeir vildu ekki koma í bæinn
og þiggja kaffi meðan þeir stöldruðu við.
Sá stutti svaraði að það gæti verið nógu
gaman að koma inná bóndabæ og þeir vöktu
félaga sinn í bílnum til að sýna honum inní
7