Sveitarstjórnarmál - 01.10.1986, Blaðsíða 16

LANDSÞING
er gert ráö fyrir aö halda árlega tvo
reglulega samráðsfundi þessara
aðila. Þar er fjallað um samskipta-
mál ríkis og sveitarfélaga, skipzt á
upplýsingum og reynt að sam-
ræma stefnuna f mikilvægum
málaflokkum.
Samstarfssáttmálinn gilti í tvö
ár. Á samráðsfundi, sem haldinn
var í nóvember sl., voru aðilar
sammála um, að reynslan af þessu
samstarfi væri góð, og samþykkt
var að framlengja sáttmálann til
næstu tveggja ára.
Verkaskipting ríkis og
sveitarfélaga
Á undanförnum árum hefur mik-
ið verið rætt um nauðsyn breyt-
inga á verkaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga. Bæði alþingismenn
og sveitarstjórnarmenn hafa lýst
yfir vilja sínum, að slíkar breyting-
ar verði gerðar.
Yfirleitt hefur umræðan snúizt í
þá átt, að verkaskiptingin yrði gerð
einfaldari heldur en nú er og að
saman fari frumkvæði, fram-
kvæmd og fjárhagsleg ábyrgð í
hinum einstöku málaflokkum. Hjá
mörgum hefur líka komið fram vilji
til þess að auka verkefni sveitar-
félaganna.
Nokkrar nefndir hafa verið starf-
andi, sem fjallað hafa um þetta
mál, og liggur í því efni fyrir mikið
magn af upplýsingum og tillögum.
Nánast ekkert hefur þó orðið úr
framkvæmdum um alllangt skeið,
sem sjálfsagt ber því vitni, að hér
er ekki um neitt einfalt né auðleyst
mál að ræða.
í tengslum við samráðsfund rík-
is og sveitarféiaga, sem haldinn
var í júní sl., var gert um það sam-
komulag, að félagsmálaráðherra
skipi starfshóp, sem hafi það hlut-
verk að gera tillögur um breytingar
á verkaskiptingu ríkis og sveitarfé-
laga í skýrt afmörkuðum áföngum.
Jafnframt skipi fjármálaráðherra
starfshóp til þess að gera tillögur
um breytingar á fjárhagslegum
samskiptum ríkis og sveitarfélaga
vegna tillagna um breytta verka-
skiptingu þessara aðila.
Nokkurn tíma hefur tekið að
koma þessum starfshópum á
laggirnar, en ég vænti þess, að
þeir geti hafið störf í næstu viku.
Ég legg áherzlu á, að ekki er hægt
að gera slíkar breytingar nema
ákvæði um fjármögnun liggi jafn-
framt fyrir.
Ég mun leggja mikla áherzlu á,
að nú komist skriður á þessi mál,
en ég hefi ekki trú á, að farsæl
lausn fáist nema með góðri sam-
vinnu og samkomulagi sveitarfé-
laganna og ríkisvaldsins. Einhliða
yfirlýsingar í fjölmiðlum og fjöldi
fundarsamþykkta er að mínu mati
ekki það, sem líklegast er til að
stuðla að farsælli lausn. Ákvarðan-
ir verða ekki teknar nema í sam-
ráði við sveitarfélögin.
Aukió misvægi milli
landshluta
inni, þ.e. fiskveiðum, fiskvinnslu
og landbúnaði.
Sjávarútvegurinn hefur einnig
gengið í gegnum mjög erfitt tíma-
bil vegna aflatakmarkana. Sam-
drátturinn í landbúnaðinum hefur
komið hart niður í sveitum og
einnig haft mikil áhrif á mörgum
þéttbýlisstöðum úti á landsbyggð-
inni.
Fjölmiðlaumræðan hefur oft
verið mjög neikvæð í garð lands-
byggðarinnar og þeirra atvinnu-
greina, sem þar eru einkum
stundaðar, og ef til vill átt sinn þátt
í að draga kjark úr fólki.
Það er engum landshluta til
góðs, að sú þróun haldi áfram, að
aukið misvægi skapist milli þétt-
býlisins á Stór-Reykjavíkursvæð-
inu og annarra landshluta. Okkur
mun því aðeins vegna vel, að hér
búi ein þjóð í einu landi með svip-
uð lífskjör og öryggi.
Stjórnsýslustigin
aöeins tvö
Undanfarið hefur farið fram all-
mikil umræða um það misvægi,
sem hefur verið að aukast milli
landsbyggðarinnar annars vegar
og Stór-Reykjavíkursvæðisins
hins vegar. Á áttunda áratugnum
var mikil atvinnuuppbygging um
allt land, og landsbyggðinni tókst
að halda sæmilegu jafnvægi gagn-
vart Reykjavíkursvæðinu.
Nú, síðustu árin, hafa mál þessi
snúizt mjög til verri vegar fyrir
landsbyggðina. Margs konar fram-
kvæmdir hafa þar dregizt mikið
saman, íbúafjölgun hefur þar viða
stöðvazt og jafnvel orðið um veru-
lega fækkun að ræða. Þetta gerist
á sama tíma og mikil uppbygging
og veruleg fólksfjölgun á sér stað
á Stór-Reykjavíkursvæðinu.
Orsakir þessa vanda eru að
sjálfsögðu margþættar. Þar má
benda á verðbólguþróunina eftir
1980, en hún bitnaði mjög hart á
þeim atvinnugreinum, sem aðal-
lega eru stundaðar á landsbyggð-
Engan þarf að undra, þótt við
þessar aðstæður leiti landsbyggð-
in leiða til þess að rétta sinn hlut.
Umræðan um þriðja stjórnsýslu-
stigið tengist þessu. Ýmsir, sem
um það hafa fjallað, telja sig þar
sjá leið til að flytja völd, áhrif og
ákvarðanatöku heim í héruðin og
að jafnframt mundi það stuðla að
aukinni þjónustu þar.
[ þessu sambandi hefur verið
vitnað til nágrannaþjóða okkar á
Norðurlöndum. í Danmörku, Nor-
egi og Svíþjóð er þriðja stjórn-
sýslustigið lögbundið. I Finnlandi
eru stjórnsýslustigin aðeins tvö,
þ.e. ríki og sveitarfélög.
Ég hefi verið þeirrar skoðunar,
og hefi raunar oft látið hana í Ijós,
að stjórnsýslustigin hér eigi að-
eins að vera tvö. Við erum fámenn
þjóð, sem býr við sérstakar að-
stæður, og það á ekki alltaf við að
taka hér upp kerfi, sem notuð eru
hjá milljónaþjóðum. Mér er einnig
kunnugt um, að hjá nágrannaþjóð-
230 SVEITARSTJÓRNARMÁL