Sveitarstjórnarmál - 01.04.1991, Blaðsíða 13

JAFNRÉTTI
Þátttaka kvenna í
sveitarstjórnum 1960-1990
Anna Margrét Jóhannesdóttir
BA í stjórnmálafræði
Sveitarstjórnarmál eru stór og mikill efnisþáttur, og
takmarkast umræðan hér við þær heimildir, sem fyrir
hendi eru, en eru af mjög skornum skammti.
Meðfylgjandi töflur voru unnar upp úr Kosninga-
handbókum Fjölvíss í sveitarstjórnarkosningum
1962, 1970, 1974, 1978, 1982 og 1986. Einnig eru
heimildir fengnar úr Handbók sveitarstjórna, Sveitar-
stjórnarmanntali frá hverju kjörtímabili sveitarstjórna
1966-1990. Heimildir um sveitarstjórnarkosningarnar
1990 eru fengnar frá Sambandi íslenzkra sveitarfé-
laga og niðurstöður um úrslit kosninganna frá frétta-
stofu Ríkisútvarpsins - Sjónvarps.
Gerð verður grein fyrir frambjóðendum og kjörnum
fulltrúum í bæjum, en heimildir leyfa ekki, að kaup-
túnahreppar og hinir fámennari hreppar séu teknir
með í umræðuna, nema að litlu leyti.
Þegar litið er á landið í heild, kemur í Ijós, að mikið
vantar á til aö ná eðlilegri skiptingu kynjanna í sveit-
arstjórnum.
í sveitarstjórnarkosningunum árið 1962 var kjörinn
1151 aðalfulltrúi í sveitarstjórnum. Þar af voru 11 kon-
ur, eða 0,9% fulltrúa. Sé skoðuð skipting milli kaup-
staöa, kauptúnahreppa og annarra hreppa, kemur í
Ijós, að flestir kjörnir kvenfulltrúar voru í kaupstöðum,
eða 3,9% kjörinna fulltrúa, í kauptúnahreppum voru
þeir 1,9% og í öðrum hreppum voru aðeins 0,4%
kvenfulltrúar af kjörnum fulltrúum.
[ kosningunum 1966 jókst hlutur kvenna í sveitar-
stjórnum lítillega frá kosningunum 1962, eða í 1,5%.
Aukning þessi verður með fjölgun kvenna í stjórnum
kauptúnahreppa, en í þeim voru konur 7,6% kjörinna
fulltrúa árið 1966.
í kosningum 1970 varð enn önnur lítils háttar aukn-
ing á kjörnum kvenfulltrúum í bæjarstjórnum; fór hlut-
fallið upp í 3,9%, en heildaraukning fyrir landið allt (
sveitarstjórnum fór í 2,4%. Hlutur kvenna í sveitar-
stjórnum á íslandi í kringum 1970 var 2,4%, en annars
staðar á Norðurlöndum var hlutur kvenna milli 10 og
15% af kjörnum sveitarstjórnarfulltrúum. Hægfara
breytingar áttu sér stað í átt aö aukinni hlutdeild
kvenna í sveitarstjórnum, og virðist sá vettvangur að
mestu leyti vera í höndum karlmanna.
Árið 1974 fer hlutdeild kvenna í sveitarstjórnum
upp í 3,6%, og á stærsta breytingin sér stað í bæjar-
stjórnunum.
Það er ekki fyrr en við sveitarstjórnarkosningarnar
1978, að verulegra breytinga fer aö gæta að því er
varðar hlut kvenna í sveitarstjórnum, er konur verða
6,0% kjörinna fulltrúa. Aukningin varð einna helzt í
öðrum sveitarfélögum en bæjum og kauptúnahrepp-
um, því að þar jókst hlutur kjörinna kvenfulltrúa úr
2,1% 1974 ( 4,8% 1978. Litlar breytingar urðu í
Hlutur kvenna í sveitarstjórnarkosningum í kaupstöðum á íslandi 1962-1990
(fr. = frambjóðendur, kj. = kjörnir fulltrúar, vm. = varamenn).
Áriö 1962 Alls Fr. Kj. Konur Fr. % Kj. % Vm. %
Reykjavík 144 15 31 (21.5) 3 (20,0) 2 (13,3)
Kópavogur 72 9 9 (12,5) 1 (11,1) 1 (11,1)
Hafnarfjörður 72 9 6 (8,3) 1 (11,1) 1 (11,1)
Keflavík 56 7 4 (7.1) 0 (0,0) 1 (14.3)
Akranes 56 9 4 (7.1) 0 (0,0) 0 (0,0)
ísafjörður 36 9 1 (2,8) 0 (0,0) 0 (0,0)
Sauðárkrókur 56 7 5 (8,9) 0 (0,0) 0 (0,0)
Siglufjörður 72 9 9 (12,5) 0 (0,0) 0 (0,0)
Ólafsfjörður 30 7 0 (0,0) 0 (0,0) 0 (0,0)
Akureyri 88 11 9 (10,2) 0 (0,0) 1 (9,0)
Húsavík 54 9 9 (16,6) 0 (0,0) 0 (0,0)
Seyðisfjöröur 60 9 4 (6,6) 0 (0.0) 1 (11.1)
Neskaupstaður 63 9 4 (6,3) 0 (0,0) 0 (0,0)
Vestmannaeyjar 72 9 7 (9.7) 0 (0,0) 1 (11,1)
Alls 931 128 102 (10,9) 5 (3,9) 8 (7,8)
Árið 1966 Fr. Alls Kj. Fr. Konur '% Kj. % Vm. %
Reykjavík 96 15 24 (25,0) 1 (6,6) 2 (13,3)
Kópavogur 72 9 9 (12.5) 1 (11,1) 0 (0,0)
Hafnarfjöröur 90 9 13 (14,4) 0 (0,0) 2 (22,2)
Keflavík 54 7 5 (9,3) 1 (14,3) 0 (0,0)
Akranes 54 9 8 (14,8) 0 (0,0) 2 (22,2)
Isafjörður 72 9 5 (6,9) 0 (0,0) 0 (0,0)
Sauðárkrókur 56 7 4 (7,1) 1 (14,3) 0 (0,0)
Siglufjörður 72 9 9 (12,5) 1 (20,0) 0 (0,0)
Ólafsfjörður 42 7 2 (4,8) 0 (0,0) 0 (0,0)
Akureyri 88 11 10 (11,4) 0 (0,0) 1 (9,1)
Húsavík 90 9 12 (13,3) 0 (0,0) 0 (0,0)
Seyðisfjörður 69 9 3 (4,3) 0 (0,0) 0 (0,0)
Neskaupstaöur 63 9 7 (11,1) 0 (0,0) 1 i (11,1)
Vestmannaeyjar 68 9 7 (10,3) 0 (0,0) 1 (11,1)
Alls 986 130 118 (11,9) 5 (3,8) 9 (6,9)
75