Sveitarstjórnarmál - 01.10.1999, Side 14

FJÁRMÁL
Umræðan um tekjuþörf sveitarfélaganna
verður ekki slitin úr samhengi við viðfangsefnin
Ríkisvaldið hefur undanfarin ár veltýmsum byrðum yfir á sveitarfélögin
bótalaust og það er lágmarkskrafa að tekið verði tillit til þess við setningu
umræddra markmiða og sveitarfélögunum bœttur skaðinn
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri
Tekjuöflun hins opinbera í einni eða
annarri mynd hefur löngum verið mönnum
býsna hugleikin eins og nærri má geta. Henni
er að vísu ætlað að standa undir kostnaði af
nauðsynlegum viðfangsefnum í almanna-
þágu, en hún er misjafnlega íþyngjandi fólki
og fyrirtækjum og það eitt vekur tortryggni
og deilur, auk þess sem skoðanir eru skiptar
um val á verkefnum og framkvæmd þeirra.
Þá er um leið gefinn tónninn í umræðunni um
hlutverk hins opinbera, sem er auðvitað
rammpólitísk, en jafnffamt þarf í vaxandi mæli að gefa
gaum að flóknari sérffæðilegum og tæknilegum atriðum.
í því sambandi er nærtækt að minna á viðtal við for-
mann tryggingaráðs, Bolla Héðinsson, í Morgunblaðinu
7. apríl sl. Þar lýsir Bolli þeirri skoðun sinni að nauðsyn-
legt sé að taka í samhengi til athugunar skattkerfíð, líf-
eyriskerfi almannatrygginga og lífeyrissjóðakerfið.
Hann bendir á að endurskoðun almannatryggingakerfis-
ins hafi staðið í a.m.k. hálfan annan áratug án árangurs
og segir síðan orðrétt:
„í minum huga er ljóst að viðfangseffii af því tagi sem
endurskoðun almannatrygginga er þarfnast annarra
vinnubragða en tíðkast með hefðbundinni endurskoðun
lagabálka. Almannatryggingar á íslandi munu ekki ná að
þróast frá því sem nú er nema með því að beita allt öðr-
um aðferðum við nauðsynlega hugmyndavinnu að end-
urskoðun kerfísins. Fullreynt er að frumvinnan verður
ekki unnin af stórum hópi, þar sem allir hagsmunaaðilar
og allir stjómmálaflokkar eiga sína fulltrúa, þó svo að
þeir aðilar geti komið að málinu á síðari stigum."
Þessar ábendingar formanns tryggingaráðs hafa vakið
athygli og hljóta að teljast verðugt íhugunarefni en um-
fram allt ættu þau að skerpa vitund okkar stjómmála-
mannanna um þörf á breyttum aðferðum við úrlausn
flókinna viðfangsefna innan íslenska velferðarkerfisins,
án þess að slakað sé á kröfum um lýðræðisleg vinnu-
brögð.
Ætla má að sveitarstjómarmenn hafi hver
sína sögu að segja frá reynslu sinni af al-
mannatryggingakerfinu og viðskiptum sínum
við Tryggingastofnun ríkisins og geti því
verið sammála um þann tæknilega og sér-
fræðilega vanda, sem þar er við að fást, þótt
pólitískar skoðanir þeirra fari ekki saman.
Samspil almannatryggingakerfisins og lífeyr-
issjóðakerfisins virðist einnig óþarflega flók-
ið, að ekki sé minnst á áhrif margvíslegra
tekjutenginga og jaðarskatta þeim samfara,
sem okkur finnst raunar fremur tengjast skattheimtu rík-
isins en tekjustofnum sveitarfélaga.
Það er á hinn bóginn rík ástæða til að ætla að almenn-
ingur geri að jafnaði lítinn greinarmun á skattheimtu rík-
is og sveitarfélaga, þótt einhver greinarmunur sé gerður
varðandi aðra tekjuöflun þessara aðila. Skattkerfið sjálft
er ef til vill ekki flóknara hérlendis en gengur og gerist í
grannlöndum okkar og þeir sem til þekkja halda því
fram að þrátt fyrir allt sé tekjuöflun ríkis og sveitarfélaga
í heild gagnsærri hér á landi. Engu að síður hefúr reynst
erfitt að sjá fyrir áhrif ýmissa breytinga sem gerðar hafa
verið á tekjuöflunarkerfinu og má í því sambandi nefha
fjármagnstekjuskattinn og ný lög um húsnæðismál, sem
öðluðust gildi í ársbyijun.
Viðhorf til ríkisafskipta og hvers kyns umsvifa á veg-
um ríkis og sveitarfélaga hafa sem kunnugt er tekið
miklum breytingum á síðustu 10-20 árum. Hlutverk
hins opinbera hefur víða verið endurskilgreint með það
fyrir augum að draga úr framleiðslu vöru og þjónustu
hjá ríki og sveitarfélögum með samningum við einkaað-
ila um að annast framkvæmdina tiltekinn tíma í senn,
oftast að undangengnum útboðum. Auðvitað sýnist sitt
hveijum um það hversu langt skuli gengið í þessum efn-
um, en flestum ber saman um kosti þess að draga sem
skörpust skil milli stjómsýslu og framkvæmdar, milli
hlutverks verkkaupa og verksala. Þannig verði meðal
annars komist hjá því að forsvarsmenn opinberra stofh-
204