Morgunblaðið - 02.03.2012, Blaðsíða 19

þessara fyrirtækja er forsenda þró-
unar vinnslulínunnar, að sögn Ing-
ólfs.
Sparar orku og umbúðir
Frystiaðferð Skagans sparar 50%
orku við frystinguna samanborið við
blástursfrystingu. Ingólfur sagði
orkusparnaðinn mjög mikilvægan.
Hann nefndi að 3,5 MW þurfi til að
keyra færeysku verksmiðjuna á
fullum afköstum. Það er meiri orka
en öll almenn raforkunotkun á Suð-
urey í Færeyjum. Með blást-
ursfrystum hefði þurft 4,5-5 MW til
að keyra verksmiðjuna, að sögn
Ingólfs.
Annar kostur vinnslulínu Skag-
ans er umbúðasparnaður. Verk-
smiðjan getur notað mun ódýrari
umbúðir en ef beitt væri blást-
ursfrystingu. Nota þarf sterkari
kassa í blástursfrystinguna. Sterku
kassarnir einangra meira og því er
lengur verið að frysta í þeim. Þá
sparar vinnslulínan vinnuafl.
Vinnslurás sem afkastar 400-500
tonnum á sólarhring krefst 20-25
starfsmanna sem vinna á tvískiptum
vöktum.
Sannkallað klasaverkefni
Stærsti hluti vinnslulínunnar er
smíðaður hjá systurfyrirtækjunum
Skaganum og Þorgeiri og Ellert á
Akranesi þar sem vinna um 100
manns. Þeirra hlutur í verkefninu
er að verðmæti samtals um tveir
milljarðar. Skaginn smíðar pökk-
unarlínur og vinnslukerfin. Þorgeir
og Ellert framleiða frystana. Þá
smíða þrjár vélsmiðjur á Akranesi
hluta af tækjabúnaðinum og raf-
verktakinn Straumnes þar í bæ sér
um rafbúnað. Kælismiðjan Frost á
Akureyri er með verksamning
vegna frystivéla. Einnig koma SR
vélsmiðjan á Siglufirði og 3X á Ísa-
firði að smíðinni. Vigtarbúnaðurinn
er keyptur af Marel. Flokkararnir
eru íslensk hönnun og smíði frá
Style International í Garðabæ. Þar
til viðbótar eru um 20-30 efn-
isbirgjar. Umbúðafyrirtækið Sam-
hentir útvegar kassavélar og mun
sjá um alla umbúðaþróun. Þá mun
íslenskt fyrirtæki taka að sér að
selja afurðirnar.
„Þetta er íslenskt verkefni alla
leið. Ef menn eru að tala um klasa-
verkefni þá er þetta klasi í sinni
skýrustu mynd,“ sagði Ingólfur.
„Við leggjum áherslu á að þetta er
séríslensk lausn, það eru ekki neinir
aðrir með neitt sambærilegt.“
Einkaleyfi eru á ákveðnum þátt-
um í kerfinu. Uppsjávarkerfi Skag-
ans hefur verið í stöðugri þróun í 15
ár í samvinnu við fyrirtæki í vinnslu
uppsjávarfisks. Ingólfur sagði að í
fyrstu hefði þótt „yfirnáttúrulegt“
að vera með 50-70 tonna afköst á
sólarhring. Nú afkastar ein vinnslu-
lína allt að 500 tonnum. Í verksmiðj-
unni í Færeyjum verður sett upp
tvöföld vinnslulína eða tvær vinnslu-
rásir og þannig nást 1.000 tonna af-
köst á sólarhring.
19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. MARS 2012
Færeyjar
Thorshavn
Tvøroyri
Suðuroy
Sandoy
Vágar
Streymoy
Eysturoy
Norðoyar
Morgunblaðið/Golli
Samningur Gunnar Larsen, framkvæmdastjóri Kælismiðjunnar Frosts, og
Bogi Jacobsen, framkvæmdastjóri Varðin Pelagic, skrifuðu undir í gær.
Guðmundur Hannesson, sölu- og markaðsstjóri KF, fylgdist með.
Morgunblaðið/RAX
Hátíð Fánar Færeyja og Íslands skreyttu smiðju Skagans í gær. Örlygur
Sveinsson, starfsmaður Skagans, var þar við störf.
Íslensk tækni
» Skaginn hf. á Akranesi var
stofnaður 1998 við sameiningu
stáldeildar Þorgeirs og Ellerts
hf. og IÁ.
» Skaginn fæst einkum við
smíði vélbúnaðar fyrir fisk-
iðnað, jafnt heilar vinnslulínur
og einstaka hluta þeirra til
notkunar á landi eða í skipum.
» Kælismiðjan Frost ehf. á Ak-
ureyri hefur verið í fararbroddi
við uppbyggingu og þjónustu
við kæli- og frystikerfi allt frá
1993. Fyrirtækið hefur sinnt
verkefnum víða um heim.
nýrrar verksmiðju fyrir uppsjávarfisk sem seld hefur verið til Færeyja
Frystikerfið sem Kælismiðjan
Frost ehf. (KF) á Akureyri hannar
og setur upp fyrir nýju verksmiðj-
una í Færeyjum er stærsta og af-
kastamesta kerfi Frosts til þessa.
Guðmundur Hannesson, sölu-
og markaðsstjóri Kælismiðjunnar
Frosts, sagði að þeir hefðu þróað
og aðlagað frystikerfið sérstaklega
fyrir frysta og vinnslulínu Skag-
ans. „Þessa þróun hefur KF unnið
í samstarfi við íslensk sjáv-
arútvegsfyrirtæki og Skagann
undanfarin 20 ár, enda hefur Frost
afhent frystikerfi í allar stærstu
uppsjávarvinnslur á Íslandi,“ sagði
Guðmundur.
Raforkuverð er afar hátt í Fær-
eyjum og þess vegna verður frysti-
kerfið, sem er tveggja þrepa dælu-
kerfi, hannað sérstaklega með
rekstrarhagkvæmni í huga.
Guðmundur sagði að erlend
verkefni hefðu verið vaxandi þátt-
ur í starfsemi Kælismiðjunnar
Frosts á undanförnum árum og
hafa verkefni fyrir erlenda aðila
skilað um helmingi af veltu fyr-
irtækisins. „Með verkefninu í Fær-
eyjum og öðrum verkefnum sem
unnin hafa verið á undanförnum
árum skipar KF sér í flokk
fremstu kæliverktaka í Evrópu,“
sagði Guðmundur.
Frost mun þurfa að auka við sig
mannskap vegna aukinna verkefna
og er gert ráð fyrir að ráða tíma-
bundið á þessu ári 25-30 starfs-
menn. Rafverktakafyrirtækið Raf-
eyri á Akureyri verður
undirverktaki Frosts með stýri-
búnað fyrir frystikerfin. Einnig
mun Frost sjá um uppsetningu á
frystikerfi í nýja 20.000 m3 frysti-
geymslu samhliða uppsjáv-
arvinnslunni.
„Það er sérstaklega ánægjulegt
að fyrirtæki frá Íslandi standist
samkeppni við öll helstu kælif-
yrirtæki í Evrópu,“ sagði Guð-
mundur. „Það á jafnt við í þessu
verkefni sem og skipaverkefnum
sem Frost hefur tekið að sér und-
anfarin ár bæði erlendis og hér
heima í samstarfi við Slippinn og
Rafeyri á Akureyri.“
Stærsta frystikerfi
Frosts til þessa
Morgunblaðið/Skapti
Kælismiðjan Frost F.v.: Guðmundur Hannesson, sölu- og markaðsstjóri, og Gunnar Larsen framkvæmdastjóri
standa við hólka sem eru hluti af frystikerfinu sem notað verður í verksmiðjunni í Færeyjum.
„Þessa þróun hef-
ur KF unnið í
samstarfi við ís-
lensk sjáv-
arútvegsfyrirtæki
og Skagann.“
Guðmundur Hannesson
Frystur fiskur sem unninn er í
vinnslukerfi Skagans rýrnar
minna þegar hann er þíddur en
fiskur sem frystur er með blást-
ursfrystingu. Plötufrysting Skag-
ans er sannkölluð hraðfrysting og
allt að þrefalt hraðvirkari en blást-
ursfrysting. Þetta kom m.a. í ljós í
rannsókn sem Matís gerði síðast-
liðið sumar á þeirri tækni sem
Skaginn beitir í vinnslulínu sinni.
Prófunin beindist aðallega að
frystingu á makríl og síld. Rann-
sóknin var styrkt af AVS rann-
sóknasjóði í sjávarútvegi og At-
vinnusköpun í sjávarbyggðum.
„Við sáum að það var minni
rýrnun í plötufrystingunni en
blástursfrystingu,“ sagði Sigurjón
Arason, yfirverkfræðingur hjá
Matís. Samkvæmt upplýsingum
Skagans var rýrnunin 0,5% minni í
vörum úr kerfi Skagans en úr
blástursfrystingu. Þetta getur t.d.
skilað verksmiðju P/f Varðin Pela-
gic 3-5 tonna betri nýtingu á sólar-
hring.
Frystitíminn var mikið skoðaður
í rannsókninni. Sigurjón sagði að
115 millimetra þykk blokk t.d. af
makríl sé um 6-7 tíma að frjósa í
plötufrysti en 16-20 tíma í blást-
ursfrysti. Frystitíminn er mun
styttri á venjulegri 65 eða 75 milli-
metra þykkri blokk. Sigurjón
sagði ljóst að hraðfrysting hefði
betri áhrif á vöruna en hægfryst-
ing. Snertingin við blokkina í
plötufrystinum veldur mun jafnari
og hraðari frystingu en verður í
blástursfrystum og eykur það á
gæði vörunnar. Sigurjón sagði
einnig að minni einangrun umbúða
sem notaðar eru í plötufrystum
flýti fyrir frystingunni.
„Þú nærð meiri vinnuhagræð-
ingu með því að nota plötufrysta í
vinnslulínu því þeir eru hraðvirk-
ari en blástursfrystar. Auk þess
taka þeir minna pláss,“ sagði Sig-
urjón. Hann sagði stærð hráefn-
isins ekki skipta meginmáli heldur
þykkt blokkanna. Þá skiptir máli
hvort fiskurinn er mjög feitur eða
ekki, því fitan virkar sem ein-
angrun og dregur úr varmaleiðni.
„Aðferð Skagans er bæði hag-
kvæm og árangursrík. Þetta skilar
sér vel,“ sagði Sigurjón.
Veldur minni rýrnun
 Vinnslulína Skagans frystir hráefnið hraðar en aðrar
vinnslulínur  Fiskurinn rýrnar minna við uppþíðingu
Ljósmynd/Skaginn
Sjálfvirkt Vinnslulína Skagans er sjálfvirk að mestu. Mannshöndin kemur
hvergi nærri hráefninu og það fer sjálfkrafa í frystitæki eins og hér sjást.
„Aðferð Skagans
er bæði hagkvæm
og árangursrík.
Þetta skilar sér
vel,“
Sigurjón Arason.
.