Morgunblaðið - 02.03.2012, Blaðsíða 38

38 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. MARS 2012
Viðamikil yfirlitssýning á verkum
Rúríar verður opnuð í Listasafni Ís-
lands í kvöld klukkan 19.00. Sýningin
er í öllum sölum safnsins og eru á
henni um 100 verk, lítil og stór, inn-
setningar, ljósmynda- og mynd-
bandsverk, og skráning á gjörn-
ingum, svo eitthvað sé nefnt, og veita
þau góða yfirsýn yfir feril listamanns-
ins. Sýningarstjóri er Christian Scho-
en, listfræðingur og fyrrverandi
framkvæmdastjóri Kynning-
armiðstöðvar íslenskrar myndlistar.
Hluti sýningarinnar verður síðan
opnaður í Kubbnum í Listaháskóla
Íslands, Laugarnesi, á föstudaginn
kemur.
Fræðsludagskrá verður í Lista-
safni Íslands á næstu vikum í
tengslum við sýninguna og þá hefur
verið stofnað til samstarfs við nokkra
norræna listamenn sem koma að dag-
skránni á næstunni, undir yfirskrift-
inni Listir, náttúra og stjórnmál.
Nánari upplýsingar má sjá á vefnum
www.panora.is.
Rætt verður við Rúrí og Christian
Schoen í Sunnudagsmogganum á
morgun, um list hennar og feril.
Ljósmynd/Kristinn Ingvarsson
Litið yfir feril Verk Rúríar á sýn-
ingunni spanna fjóra áratugi.
Yfirlitssýn-
ing Rúríar
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Þetta er verk sem spilar á allan til-
finningaskalann. Það fjallar um sam-
mannleg málefni á borð við fátækt,
neyð og misrétti en líka vonina um
betri daga og baráttuviljann,“ segir
Selma Björnsdóttir, leikstjóri Vesa-
linganna eftir Alain Boublil og
Claude-Michel Schönberg í þýðingu
Friðriks Erlingssonar, sem Þjóð-
leikhúsið frumsýnir á stóra sviðinu
annað kvöld kl. 19.30.
Aðspurð segir Selma Vesalingana
lengi hafa verið í miklu uppáhaldi
hjá sér. „Sem barn sá ég Vesa-
lingana sem teiknimynd og hún leið
mér aldrei úr minni því hún snerti
mig svo djúpt. Ég kynntist hins veg-
ar ekki tónlistinni fyrr en ég var
komin á unglingsár, en tók þegar í
stað ástfóstri við hana enda mikil
áhugamanneskja um söngleiki,“ seg-
ir Selma og tekur fram að það hafi
því verið mikil gleði og hátíðarstund
þegar hún sá loks Vesalingana á
sviði í London árið 2008.
Ljúfsár tilfinning að frumsýna
Óhætt er að segja að Vesaling-
arnir séu umfangsmesta leiksýn-
ingin sem Selma hefur leikstýrt til
þessa. Aðspurð hvernig glíman við
þennan fræga söngleik hafi verið
segir Selma ferlið í reynd hafa geng-
ið eins og í sögu allt frá því hún fékk
verkefnið upp í hendurnar fyrir
tæpu ári. „Í raun hefur ekki veitt af
þessum langa undirbúningstíma,
enda er þetta margþætt sviðsverk
og flókin uppsetning sem spannar 17
ár og kallar á 27 sviðsskiptingar auk
þess sem margar senur eru mjög
fjölmennar. Margar persónur verks-
ins taka líka út heilmikinn þroska
sem koma þarf til skila. Ég flýtti
mér því að lesa bók Victors Hugo og
fór strax að kafa ofan í verkið með
mínu listræna teymi. Eins gaf ég
mér góðan tíma til að velja leikhóp-
inn í framhaldi af prufum og er ótrú-
lega ánægð með það hversu góður
leikhópurinn er. Við erum alltaf að
eignast fleira hæfileikafólk sem er
jafnvígt í leik, söng og dansi, sem er
mjög ánægjulegt,“ segir Selma, en
þess má geta að á þriðja tug leikara
tekur þátt í uppsetningunni. Spurð
hvort ekki verði skrýtið að sleppa
tökunum af sýningunni eftir þennan
langa undirbúningstíma svarar
Selma því játandi. „Það er alltaf ljúf-
sár tilfinning að frumsýna.“
Meðal þeirra sem unnu að sýning-
unni er Kate Flatt sem hannaði
sviðshreyfingar verksins, en hún
samdi einnig sviðshreyfingarnar fyr-
ir frumuppfærslu verksins á sínum
tíma. „Hún hefur starfað við þessa
sýningu í 26 ár og því eru fáir sem
þekkja þetta verk eins vel og hún.
Kate reyndist okkur óþjótandi upp-
lýsingabrunnur sem gott var að leita
í, auk þess sem hún hefur ósvikna
ástríðu fyrir þessu verki enn þann
dag í dag, sem segir mikið um söng-
leikinn,“ segir Selma.
Aðrir listrænir stjórnendur sýn-
ingarinnar eru Þorvaldur Bjarni
Þorvaldsson, sem er tónlistarstjóri,
Finnur Arnar Arnarson sem hannar
leikmyndina. Búninga hannar María
Th. Ólafsdóttir, lýsingu þeir Lárus
Björnsson og Ólafur Ágúst Stef-
ánsson, hljóðmynd Sigurvald Ívar
Helgason og myndvinnslu annast
Henrik Linnet.
Vesalingarnir spila á allan
tilfinningaskalann
 Fjallar um mis-
rétti en líka von-
ina um betri daga
Hæfileikar „Við erum alltaf að eignast fleira hæfileikafólk sem er jafnvígt í leik, söng og dansi,“ segir Selma.
Ívestursal Kjarvalsstaða getur að lítatvær sýningar sem kunna að virðastóskyldar en eiga þó sitthvað sameig-inlegt. Þegar inn er komið sjást líkön,
myndir og textar frá norsku arkitektastof-
unni Snøhetta en á vinstri hönd glittir í rauð-
málaðan vegg með málverkum eftir danska
listmálarann Karen Agnete Þórarinsdóttur
(1903-1992) er ólst upp á borgaralegu heimili
í Kaupmannahöfn þar sem hún hlaut list-
menntun sína skömmu áður en hún settist að
hér á landi. Málverkasýningin ber heitið
„Draumlandið mitt í norðri“ sem vísar til
hrifningar listakonunnar á bændasamfélaginu
sem hér var við lýði og sem varð henni að
innblæstri í listsköpun. Starf norsku arki-
tektanna snýst að miklu leyti um túlkun,
ímyndunarafl og að skapa eins konar æv-
intýrahallir, eða a.m.k. stórhýsi þar sem
draumar geta ræst.
Af verkum Snøhettu má nefna norska
þjóðaróperu- og ballethúsið í Osló, hús klætt
hvítum marmara með hallandi þaki er geng-
ur eins og jökultunga fram í sjóinn þar sem
húsið stendur við höfnina. Norskar „snæhett-
ur“ svífa þarna yfir vötnum og móta ásýnd
borgarinnar á tilkomumikinn en jafnframt
hógværan hátt. Söguhetjur Jules Verne ganga
inn í Snæfellsjökul, í átt að miðju jarðar en í
Osló er gestum boðið að stíga inn í „snævi
þakið“ mannvirkið á vit listrænna ævintýra á
miðlægum menningarvettvangi. Meðal ann-
arra verkefna arkitektastofunnar má nefna
ævintýralegar byggingar sem rísa úr eyði-
mörkum í suðri og minna einna helst á geim-
skip. Svipmót bókasafnsins í Alexandríu er
hógværara en það er, líkt og önnur hús Snø-
hettu, hlaðið táknrænni merkingu sem tengist
náttúru – jörð/hafi, sjónbaugi, himni – jafnt
sem menningarheimum í sögu og samtíð.
Kynningin á hönnun Snøhettu hefur tekist
vel. Uppsetning er fagmannleg, skýr og
skipulögð í salnum en það var Eva Madshus,
yfirsýningarstjóri Byggingar- og hönn-
unardeildar Norska lista-, arkitekta- og
hönnunarsafnsins í Osló sem hafði umsjón
með henni. Starfsemi Listasafns Reykjavíkur
beinist aðallega að myndlist en á und-
anförnum misserum hefur þar verið efnt til
fjölda vandaðra sýninga á arkitektúr og
hönnun. Með því móti skapar safnið samræðu
milli listar og hönnunar.
Verk Karenar Agnete prýða mörg íslensk
heimili og hún var virtur málari á sinni tíð.
Hún hefur þó ekki verið áberandi í umræðu
eða á sýningum hérlendis og hefur nafn eig-
inmanns hennar, Sveins Þórarinssonar, borið
oftar á góma. Það var í foreldrahúsum hans í
Kílakoti í Kelduhverfi, N-Þingeyjarsýslu,
sem Karen Agnete komst í kynni við íslenskt
sveitalíf. Þau hjónin sýndu saman víðs vegar
um landið en fyrstu einkasýninguna hér hélt
Karen í Reykjavík 1984, þá komin á níræð-
isaldur. Hrafnhildur Schram listfræðingur og
sýningarstjóri sýningarinnar hefur stuðlað
ötullega að auknum sýnileika myndlist-
arkvenna og leitast við að rétta hlut þeirra í
íslenskri listasögu.
Náttúra og menning tvinnast saman í
hversdagslegum ævintýrum Karenar Agnete
sem eiga sér stað í lágreistum torfbæjum þar
sem skáldaðar og raunverulegar persónur
sjást við ýmsa iðju, kaffidrykkju og spila-
mennsku. Sérstæður stíll hennar á rætur í
dimmleitum norrænum symbólisma en í
verkunum gætir einnig áhrifa frá módern-
ískum hræringum. Fólkið er líflegt, athafna-
samt og fremur stórskorið, málað með til-
tölulega grófum pensilstrokum. Frásögn
Karenar einkennist af kímni og vænt-
umþykju sem undirstrikuð er með hlýlegum
gul-, rauð- og blámáluðum veggjum sem
mynda líflega umgjörð um verkin, auk þess
að draga fram litauðgi þeirra, ekki síst
kyrralífsmyndanna. Í öðrum verkum, sem
bera svipmót altaristaflna (og meðal þeirra
er reyndar ein altaristafla), eru viðfangsefnin
tengd kristinni trú og sagnaheimi, gjarnan
heimfærð á íslenskar aðstæður, þar sem við
sögu koma heilagur andi og peysufataklædd-
ar konur, álfaborgir og miðaldaskemmtun.
Þarna má líka sjá portrettverk, myndir af
húsdýrum í haga og húsamyndir frá sjáv-
arsíðunni en það eru fyrst og fremst óvenju-
leg sjónarhorn og viðfangsefni mannlífs-
mynda hennar sem veita henni sérstöðu í
íslenskri listasögu. Í heild er hér um að ræða
prýðilega unna sýningu sem gefur gott yfirlit
yfir ævi og störf Karenar Agnete Þórarins-
dóttur.
Draumalönd
Morgunblaðið/Sigurgeir S.
Yfirlit „ ... en á vinstri hönd glittir í rauðmálaðan vegg með málverkum eftir danska listmál-
arann Karen Agnete Þórarinsdóttur.“ Frá sýningunni „Draumlandið mitt í norðri“.
Listasafn Reykjavíkur – Kjarvalsstaðir
Karen Agnete Þórarinsson – Draumlandið mitt í
norðri / Snøhetta – Arkitektúr, landslags-
hönnun, innanhússhönnun
bbbbn
Til 4. mars 2012. Opið alla daga kl. 10-17. Aðgangur
kr. 1000. Hópar 10+ kr. 600. Frítt fyrir börn yngri
en 18 ára, eldri borgara og öryrkja. Árskort kr.
3000 kr. Sýningarstjórar: Hrafnhildur Schram
(Draumlandið mitt í norðri) og Eva Madhus (Snø-
hetta).
ANNA JÓA
MYNDLIST