Morgunblaðið - 02.03.2012, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. MARS 2012
Mottumars Sundknatteikur lögreglumanna á höfuðborgarsvæðinu og slökkviliðsmanna í Ásvallalaug í Hafnarfirði markaði upphaf átaks Krabbameinsfélagsins um karlmenn og krabbamein.
Júlíus
Í fyrradag sat sá, sem
þetta ritar, fund svonefndrar
Evrópustofu, sem kynnir sig
sem hlutlæga upplýsingaveitu
um málefni ESB. Nú er flest-
um ljóst að Evrópusambandið
er ekki hlutlaus stofnun held-
ur hápólitísk. Þegar slík
stofnun setur sér það mark-
mið og þann metnað að
stunda hlutlæga og ópólitíska
upplýsingamiðlun, þá vekur
slík yfirlýsing að sjálfsögðu
spurningar, sem varða trú-
verðugleika.
Á sínum tíma var hér á
landi rekin mikilvirk menn-
ingar- og áróðursstofnun á
vegum Sovétríkjanna, sem
gekk undir nafninu MÍR. Þá
starfaði hér einnig Upplýs-
ingaþjónusta Bandaríkjanna
(US Information Service).
Fáir aðrir en starfsmenn þeirra stofnana
létu sér detta í hug, að þar færi fram
hlutlæg, hvað þá heldur hlutlaus upplýs-
ingamiðlun. Munurinn var hins vegar sá,
að Ísland hafði hvorki sótt um inngöngu
í Bandaríki Norður-Ameríku né í Sov-
étríkin. Hlutleysisyfirlýsingar slíkra
stofnana voru því léttvæg lóð og spaugi-
leg á vogarskálum tvískiptingar heims-
ins á dögum kalda stríðsins.
Upplýsingafund ESB á Hótel KEA sat
m.a. Timo Summa, sendiherra ESB á Ís-
landi. Hann lýsti því yfir að til stæði,
væntanlega á vegum hans sjálfs og ESB,
að skapa (create) umræðu um ESB á Ís-
landi. Áður hafði Birna Þórarinsdóttir,
framkvæmdastjóri Evrópustofu, lýst því
yfir, að ekki stæði til að hafa áhrif á um-
ræðuna. Ekki er ljóst hvort hér er um að
ræða einfeldni eða tvöfeldni.
Ég benti Timo Summa á, að umræða
um ESB hefði farið fram á Íslandi frá
því í lok níunda áratugar
síðustu aldar, og hefði
aukist til mikilla muna eft-
ir að ríkisstjórnin sótti um
aðild. Svaraði hann því til
að hann hefði kynnt sér þá
umræðu. Hún væri létt-
væg og grunnfærin og
ekki á nokkurn hátt sam-
bærileg við þá umræðu og
útgáfustarfsemi, sem farið
hefði fram á Norð-
urlöndum. Auðvitað er
sjálfsöryggi góður eig-
inleiki, en drýldni er það
ekki, hvort sem hún er
persónulegt framlag eða
stunduð í nafni Evrópu-
sambandsins. Þegar
fulltrúar ESB tala af slíkri
sjálfumgleði, þurfa þeir
helst að varast að falla
umsvifalaust í fyrstu
gildruna sem gín við þeim,
ekki síst ef þeir grafa
hana sjálfir.
Undir lok fundarins lauk Morten
Jung, sem er yfirmaður Íslandsmála inn-
an stækkunarskrifstofu ESB, „hlut-
lægri“ umfjöllun um ESB með því að
lýsa því yfir að ESB hefði reynst vera
mjög úrræðagóð og traust stofnun í
efnahagskreppunni og hefði nú leyst
hana. Eftir allt það japl, jaml og fuður,
sem einkennt hefur viðbrögð forystu
ESB við skuldakreppu aðildarríkjanna,
og alla þá óvissu sem enn ríkir um úr-
lausn þess mikla máls, þá er það mjög
svo huglægt mat, svo ekki sé dýpra tekið
í árinni, að halda því fram að málið sé
leyst. Alla vega er það víðs fjarri því
sem á íslensku heitir hlutlæg umfjöllun.
Fyrstu skref Upplýsingaskrifstofu
ESB á Íslandi hér norðan heiða eru ekki
gæfuleg.
Eftir Tómas Inga
Olrich
» Fyrstu skref
Upplýs-
ingaskrifstofu
ESB á Íslandi
hér norðan
heiða eru ekki
gæfuleg.
Tómas Ingi Olrich
Höfundur er fyrrv. alþingismaður
og ráðherra.
Hlutlægt og huglægt
Frá kristnitöku hefur kristinn
siður verið kjölfesta í þjóðskipulagi
og menningu þjóðarinnar. Nú er
rætt hvort þess skuli áfram getið í
stjórnarskrá, en þar stendur í 62.
gr.: „Hin evangeliska lúterska
kirkja skal vera þjóðkirkja á Íslandi
og skal ríkisvaldið að því leyti styðja
hana og vernda“. Þetta ákvæði und-
irstrikar, að Þjóðkirkjan skuli varð-
veita evangelískan og lúterskan sið í
landinu, þjóna öllum landsmönnum
óháð búsetu og stöðu og njóti til
þess stuðnings ríkisvaldsins. Ef
ákvæðið um Þjóðkirkjuna verður
tekið út úr stjórnarskrá, þá er það
áþreifanlegt skref til að rjúfa sam-
búð kristni og þjóðar, ekki síst í ljósi
þess að kirkjan er nú aðskilin frá
ríkinu og er sjálfstætt trúfélag.
Brottfall stjórnarskrárákvæðisins
fjallar því ekki um aðskilnað ríkis og
kirkju, heldur aðskilnað kristni og
þjóðar, og hvort velferð og menning
eigi áfram að byggjast á kristnum
grundvelli.
Sjálfstæð Þjóðkirkja
Kirkjan er sjálfstætt trúfélag að lögum. Um hana
gildir rammalöggjöf eins og þekkt er um frjáls fé-
lög sem gæta almannahagsmuna t.d. í viðskipta- og
menningarlífi. Kirkjan gerir samninga við ýmsa að-
ila, m.a. við ríkið um kirkjujarðir þar sem afgjaldið
stendur undir fjölþættri þjónustu kirkjunnar við
fólkið í landinu. Ríkið sér um innheimtu sókn-
argjalda fyrir kirkjuna og trúfélögin sem er hluti af
tekjuskatti til hagræðis. Kirkjan hefur með hönd-
um umsýslu dýrmætra menningarverðmæta og
reynst kjölfesta í félags- og menningarlífi um land
allt. Sóknarfólkið á kirkjuhúsin og felur sókn-
arnefndum að sjá um viðhald þeirra og rekstur.
Mikil öfugmæli væru að halda því fram, að sókn-
arnefndirnar lytu forsjá ríkisns í þeim
efnum. Það er því hrein tímaskekkja að
tala um aðskilnað ríkis og kirkju, enda
verður fátt um svör þegar spurt er:
„Hvað á að aðskilja“?
Sambúð kristni og þjóðar
Sambúð kristni og þjóðar hefur verið
farsæl. Þar hefur Þjóðkirkjan ríkar
skyldur við menningarlífið og með
þjónustu við fólkið í landinu. Nú hafa
margir áhyggjur af, að sambúðin kunni
að laskast ef ekki verður kveðið á um
þjóðkirkju og kristinn sið í stjórn-
arskrá. Ekki er víst að það muni skaða
Þjóðkirkjuna, en hætt er við að stjórn-
arskráin verði fátækari, kristin gild-
isviðmið og kærkomnar hefðir í menn-
ingarlífinu og mannréttindi
almennings, sem nærast á kærleikans
grunni trúarinnar, allt þetta muni
veikjast. Verður það til að styrkja rétt-
læti og velferð fólksins í landinu í kjöl-
farið á efnahagslegu hruni?
Þessu verður þó ekki breytt með ein-
földum hætti, heldur með vönduðum
undirbúningi eins og stjórnarskráin
gerir sérstaklega ráð fyrir, en þar
stendur í 79.gr: „Nú samþykkir Alþingi
breytingu á kirkjuskipun ríkisins samkvæmt 62. gr.
og skal þá leggja það mál undir atkvæði allra kosn-
ingabærra manna í landinu til samþykktar eða
synjunar og skal atkvæðagreiðslan vera leynileg.“.
Af þessu má ljóst vera að sérákvæði gildir um
breytingu á 62. gr. stjórnarskrár um evangelíska
lúterska kirkju, sem ekki verður afgreidd með al-
mennri skoðanakönnun, enda eru í húfi miklir hags-
munir, ekki vegna stöðu Þjóðkirkjunnar gagnvart
ríkisvaldinu, heldur varðar samfélag kristni og
þjóðar.
Viljum við enn „Ó, Guð vors lands, ó, lands vors
Guð“?
Eftir Gunnlaug S.
Stefánsson
»Brottfall
stjórn-
arskrárákvæð-
isins fjallar því
ekki um að-
skilnað ríkis og
kirkju, heldur
aðskilnað kristni
og þjóðar.
Gunnlaugur Stefánsson
Höfundur situr í kirkjuráði og
er sóknarprestur í Heydölum.
Aðskilnaður kristni
og þjóðar?