SunnudagsMogginn - 13.05.2012, Blaðsíða 43

13. maí 2012 43
Long og Marinu Abramovic. Hreini var
einnig boðið að setja upp verk í garðinum
og þá kom hann með hugmyndina að
Öðru húsi.
„Það er þetta fyrsta hús viðsnúið og
komið með heiminn inn í sig,“ segir hann
og líkir því við fisk sem hefur synt um
heimshöfin með kjaftinn opinn og gleypt
allt mögulegt og þar á meðal sína eigin
sögu. Inni í þessu húsi sem reis á Bre-
tagne-skaga eru auk loftsteinsins og vír-
útgáfunnar af fyrsta húsinu nokkrar ljós-
myndir sem sýna það í hrauninu.
„Húsið var búið að vera úthverft en
varð þarna innhverft, og þá mátti það í
raun og veru fara heim. Það þurfti ekki
lengur skilrúmin heldur gat farið heim á
hólinn sinn sem þrívíddarteikning,“ seg-
ir Hreinn og þannig reis húsið á gamla
hólnum í fyrrasumar. Voru leifar fyrsta
hússins fjarlægðar til að koma því fyrir.
„Gamla húsið hafði staðið lengur en
nokkur bjóst við.Ég heimsótti það bara
einu sinni, einhverntímann eftir 2000,
en það gaf sig ekki fyrr en settur var
þarna upp skotskáli fyrir skyttur sem
höfðu byssuleyfi og þær skutu á allt,
kvikt og kyrrt. Mestu spjöllin á húsinu
voru því ekki eftir unglinga heldur voru
unnin af rígfullorðnum mönnum á fínum
jeppum. Húsið var orðið óhrjálegt síðast
þegar ég sá það.“
Ekkert úti eða inni lengur
Þegar Hreinn er spurður út í staðarvalið
fyrir upphaflega húsið, segir hann að
hugmyndina að verkinu hafi hann fengið
árið 1973 og árið eftir hélt hann til Íslands
að framkvæma það. „Á þessum árum átti
maður ekki pening fyrir nokkrum sköp-
uðum hlut og ég þurfti að slá lán því þetta
kostaði svolítið,“ segir Hreinn sem fékk
gamlan kunninga, sem var smiður, til að
aðstoða sig.
„Hann hjálpaði mér að rissa húsið upp
og meta hvað þyrfti af efni og svo þurfti
að finna stað sem væri utan alfaraleiðar
en heldur ekki mjög langt í burtu. Mér
fannst skilyrði að ekki væru önnur
mannvirki sjáanleg nærri.
Við ókum út á Reykjanes, beygðum inn
einhvern afleggjara og gengum út í
hraun. Allt í einu stóðum við á barminum
á þessu jarðfalli sem er sérkennilegt og
flott, með þennan hól á botninum. Við
litum hvor á annan og vissum að við
höfðum rambað á staðinn.“ Og húsið var
reist á staðnum. „Stærðin miðaðist við
það að nægilegt rými væri fyrir einn
mann; fyrir rúm, borð og stól og að hægt
væri að standa uppréttur í miðju hús-
inu.“
Þriðja húsinu líkir Hreinn við þriðja
kafla í sögu. „Nú er ekkert úti eða inni
lengur. Það er hægt að sjá gegnum húsið
og ganga gegnum það, í eðli sínu er það
meira spurningarmerki en hin fyrri.
Þetta hús gefur ekki út neina yfirlýs-
ingu.
Nú getur vel verið að þessari sögu sé að
ljúka. Ég veit ekki hver verður framtíð
þessa húss, þó það sé úr varanlegu efni
kemur það til með að veðrast og ryðga
hægt og rólega og mun þá renna saman
við umhverfið. Ég hugsa að það verði síð-
an matsatriði hvort sögunni eigi að ljúka
á því að ekkert hús standi eftir á hólnum,
það má alveg hverfa á braut, en þá ætti
hóllinn að standa eftir friðaður,“ segir
Hreinn.
Hvað sem verður um húsið að lokum
þá eru verkin sjálf ljósmyndirnar sem sjá
má í Hafnarborg og jafnframt kemur út
myndarleg bók með þeim sem Crymogea
gefur út í samstarfi við Hafnarborg.
’
Húsið var búið að
vera úthverft en varð
þarna innhverft, og
þá mátti það í raun og veru
fara heim. Það þurfti ekki
lengur skilrúmin heldur gat
farið heim á hólinn sinn
sem þrívíddarteikning
Fyrsta húsið reis sumarið 1974 á hólnum í
hrauninu skammt frá Hafnarfirði.
Hreinn Friðfinnsson myndlistarmaður.
Morgunblaðið/Einar Falur
Annað hús Hreins stendur í skúlptúrgarði á
Bretagne-skaga í Frakklandi.
Þriðja húsið á sama stað og það fyrsta reis fyrir 38 árum. Húsið er úr stáli og segir Hreinn það vera einskonar þrívíddarteikningu.
rammgert kjarnorkubyrgi. „Ég rifja það
líka upp að Davíð Stefánsson skáld skilaði
bögglum inn til Héraðsskjalasafns Akur-
eyrar með þeim fyrirmælum að ekki
mætti opna þá fyrr en 2250, nema kjarn-
orkuárás yrði gerð á landið, og líka þegar
Ragnar Arnalds gerði leikþátt fyrir
menntaskólanema þar sem þulir út-
varpsins og eftirhermur sögðu frá kjarn-
orkuárás á landið og ollu ofboðslegri
skelfingu meðal nemenda, sem líkt og
aðrir lifðu alla daga í andrúmi hins hel-
kalda stríðs.“
Í bókinni segir Sigurður Bogi frá
fólksflutningum til Ástralíu og Svíþjóðar
á sjöunda áratug síðustu aldar, frá
þorskastríðum, hruni Sambandsins og
Suðurlandsskjálftanum 2008, svo dæmi
séu tekin. Hann segist velja efni með það
í huga að það hafi skírskotun til samtím-
ans og nefnir sem dæmi frásögn sína af
því er fjölmargir Íslendingar fluttust bú-
ferlum til Ástralíu og Svíþjóðar – í harðri
efnahagskreppu sem þá var á Íslandi.
„Ástralíufararnir lifðu örlagasögu, enda
voru fæstir með þá menntun og starfs-
reynslu að þeir gætu tínt rúsínur úr
skónum eins og sumir kannski væntu.“
Annað dæmi nefnir hann sem varpar
ljósi á hugsunarhátt hér á landi á seinni
hluta síðustu aldar, „en það var þegar
hingað komu víetnamskir flóttamenn
1979 og íslenskt þjóðfélag logaði af deil-
um. Þetta þótti mér svo merkilegt þegar
ég var barn að þegar ég kom til Reykja-
víkur átta ára gamall langaði mig mikið
að komast vestur í bæ til þess að sjá Víet-
namana. Engum þætti slíkt markvert í
dag. En svona var þetta árið 1979 og það
að ég skrifi um þetta meira en þrjátíu ár-
um síðar sýnir glöggt að gerjunartími við
að skrifa svona bók er áratugir“.
Sigurður Bogi byggir bækurnar á
viðtölum og víðtækri heimildasöfnum í
blöðum og bókum, en hann segir að til-
koma vefjarins timarit.is hafi breytt
miklu fyrir slík skrif, það sé óhætt að
segja að hann bjóði upp á ævintýralega
heimildaleit. Af ofangreindu má og ráða
að hann vill helst segja sögur af fólki og
þá ekki endilega af fyrirmennum; „sögu
fólksins í víðu samhengi“ eins og hann
orðar það. „Í mínu starfi sem blaðamaður
í rúmlega tuttugu ár hefur mér alltaf þótt
skemmtilegast að segja sögur og skrifa
fréttir út frá sjónarhorni fólksins, frá
sjónarhorni almennings. Litlu fréttirnar
segja okkur í bráð og lengd líklega mest
um þróun samfélagsins, en ekki endilega
þær stóru sem svo eru kallaðar.“
Siguður Bogi Sævarsson vill helst segja sögur af fólki og þá ekki endilega af fyrirmennum;
„sögu fólksins í víðu samhengi“ eins og hann orðar það.
Morgunblaðið/Kristinn