Helgafell - 01.04.1942, Blaðsíða 33

SUMARNOTKUN HITAVEITUNNAR
71
um á þessu sviði, bæði í Bandaríkjun-
um, Rússlandi og víðar, er nú svo
komið, að mikilvægur árangur hefur
þegar komið í ljós. Einkum virðist ár-
angurinn glæsilegur, þegar um er að
ræða matjurtir, sem eru vatnsmiklar
og ríkar að sterkju eða sykurefnum.
Sem dæmi má nefna kartöflur, tómata,
næpur, gulrófur, gúrkur og rauðrófur.
Þá hefur tóbak verið ræktað á þenn-
an hátt með miklum árangri.
í hituðum gróðurhúsum hefur tekizt
að rækta 15—25 feta háar tómatplönt-
ur, og eru dæmi til þess, að uppskeran
hafi svarað 217 tonnum af ekru (1
ekra = 4407 fermetrar). Kartöfluupp-
skeran hefur komizt upp í 2465 bus-
hels á ekru, miðað við yfirborð ræktun-
arkerjanna (1 bushel = 36,35 lítrar).
Þessi dæmi verða að nægja til að sýna
þá möguleika, sem þessi aðferð virðist
geta skapað.
Gróðurhúsaræktun hefur mjög auk-
izt hér á landi á síðustu árum á jarð-
hitasvæðunum.
í nefndaráliti skipulagsnefndar at-
vinnumála, sem var gefið út 1936, er
þess getið, að uppskera af tómötum í
gróðurhúsum muni vera um 5—10 kg
á fermetra. Jafngildir það 22—44 tonna
uppskeru af ekru, og skortir því mikið
á, að það jafnist á við bezta árangur,
sem fengizt hefur með ræktun í áburð-
arvökva, þar sem uppskeran hefur orð-
ið allt að 217 tonn af ekru, eða t. d.
10 kg af einni tómatplöntu, sem rækt-
uð er í jurtapotti, er tekur tæpa 4 lítra.
Að vísu má gera ráð fyrir, að loftslag
og sólarfar kunni að ráða miklu um
þennan mismun, en hann er svo mik-
ill, að full ástæða virðist til, að rann-
sakað sé, hve mikils árangurs mætti
vænta hér á landi með þessari ræktun-
araðferð.
Því hefur verið hreyft, að Reykvík-
ingar gætu komið sér upp gróðurhús-
um í húsagörðum sínum og fengizt þar
við ræktun grænmetis til heimilis-
þarfa, þegar hitaveitan er komin upp.
En tæplega er vert að gera ráð fyrir,
að það verði almennt. Gróðurhúsa-
ræktun er allvandasöm, og tæplega er
á allra færi að fást við hana. Hún krefst
mikillar alúðar og eftirlits, en fyrst og
fremst reynslu og þekkingar. En sú
hugmynd, að nota heita vatnið á sumr-
in til ræktunar, er samt hin þarfasta,
því að engum blandast hugur um ágæti
grænmetis sem fæðu eða þörfina á
aukinni neyzlu þess hér í ávaxta-
skortinum.
Það virðist því mjög æskilegt, að
stjórnarvöld bæjarins beiti sér fyrir því,
að rannsakað sé, á hvern hátt hin mikla
orka heita vatnsins yrði bezt hagnýtt
til aukinnar grænmetisræktunar á
sumrin, og raunar virðist eðlilegast að
gera ráð fyrir, að bærinn reki sjálfur
gróðrarstöð, enda mætti skoða það sem
heilbrigðisráðstöfun. Ef efnt væri til
gróðurhúsaræktunar í stórum stíl, yrði
kleift að tryggja starfskrafta hinna fær-
ustu garðyrkjumanna, þannig að þeir
nytu sín sem bezt, en einnig má gera
ráð fyrir, að stofnkostnaður gæti orðið
lægri hlutfallslega en annars, og enn
fremur að hægt yrði að hagnýta betur
en ella allar vísindalegar nýjungar og
umbætur á þessu sviði.
Hér skal engu um það spáð, hve víð-
áttumikil gróðurhús hægt væri að reka
á sumrin með hitaorku frá hitaveit-
unni, en óhætt mun að fullyrða, að
mikil orka verði aflögu.
Heita vatnið mun nú vera a. m. k.
240 lítrar á sekúndu. Til þess að öðlast
hugmynd um, hversu mikið þetta magn
er í rauninni, skulum við hugsa okkur,
að við tækjum aðeins helming þessa
vatnsmagns, eða 120 lítra á sekúndu,