Helgafell - 01.04.1942, Blaðsíða 52

L'ETTARA HJAL
Ð undanförnu hafa /slenzkir myndlistar-
menn verið ofar á dagskrá hjá þjóðinni
cn áður hefur tíðkast, en nokkur áraskipti
virðast að því, hverjir þeirra draga mest að sér
athyglina, enda er slíkt fyrirbrigði alþekkt úr
listasögu heimsins. í fyrra var nafn Sölva
Helgasonar á hvers manns vör-
Listamenn , , . , .
I' um, en 1 ar hetur hann orðið
að þoka fyrir listamönnum
vorra tíma, og má nú segja, að áhuginn fyrir
þeim sé orðinn svo mikill og almennur, að
jafnvel nýríkir stríðsgróðamenn mættu öfunda
þá af honum. Þá virðist eigi síður vcra ára-
skipti að tilganginum, sem liggur að baki
áróðrinum fyrir frægð listamannanna, og sést
munurinn bezt á því, að í fyrra kepptust menn
um að grafa Sölva Helgason upp frá dauðum,
ef svo mætti að orði kveða, en í ár beinist
viðleitnin einkum að því að grafa listamenn-
ina lifandi. En enda þótt efnið til hins mikla
áhuga, sem þjóðin hefur öðlazt svo skvndilega
fyrir listamönnum sínum, mætti vera ögn
geðslegra, er ekki fyrir það að synja, að svo
geti farið, að það verði til þess að skapa varan-
lega eftirtekt á starfsemi þeirra, og hefur þá
betur úr ráðizt en til var stofnað. Og út af
fyrir sig væri það ástæðulaust fyrir listamenn-
ina, að stökkva upp á nef sér í hvert sinn, sem
afrek þeirra sæta nokkurri gagnrýni, sérstak-
lega meðan þeir eru ckki hrifnari hver af öðr-
um en raun ber vitni um, og jafnvel fáfróður
almcnningur á fulla heimtingu á að „brúka
munn“ við þá, ef honum sýnist svo. Það er
heldur ekkert nýtt fyrirbrigði, að beztu lista-
menn verði fyrir skilningsleysi og andúð sam-
tíðar sinnar, og um flesta stærstu meistara lista-
sögunnar hefur mátt segja það á sínum n'ma,
,,að flestu fólki fannst lítið til um list þeirra“,
eins og nýlega hefur verið komizt að orði um
nokkra efnilega Iistamenn á okkar Iandi. Slík
andúð er mjög skiljanleg, sérstaklega þegar um
er að ræða þá listamenn, sem leita nýrrar túlk-
unar á viðfangsefni sínu, því sérhver nýr skiln-
ingur er mönnum ósannur og framandi, þang-
að til hann er, með tíð og tíma, orðinn hluti
af persónulegri reynslu sjálfra þeirra. Og enda
þótt tæplega verði sagt, að nokkur list sé þess
umkomin að skapa nýja heima, er hitt vitað,
að það er á hennar færi að opna mönnum þá,
og fer þá eftir ýmsu, svo sem innræti og
þroska, hversu fljótir menn eru að átta sig á
þeim, og er þetta raunar sama lögmál og það,
sem gildir um lífið eftir dauðann, að sögn
þeirra manna, sem því eru handgengnir. En
þetta ætti að hvetja menn til nokkurs um-
burðarlyndis gagnvart nýjum aðferðum og
nýjum tilraunum í list sem öðru og svo er fyr-
ir að þakka, að það er ekki fyrr en með svart-
asta afturhaldi 20. aldarinnar, sem ómenntaðir
ríkisvaldhafar hafa lögfest ákveðn-
Einrœbi
í listum.
ar Iistastcfnur en bannfært aðrar,
eins og gert hefur verið í Þýzka-
landi nazisamans, en þar hafa listamenn sætt
líkamlegum refsingum fyrir að handleika pens-