SunnudagsMogginn - 09.09.2012, Blaðsíða 33

irþyrmandi rétttrúnaði sem umlykur okkur? Ég er
alls ekki kreddufastur í skoðunum. Íhaldssamt fólk
er yfirleitt ekki mjög hugmyndafræðilega sinnað.
Það vill hins vegar að staðið sé fast við ákveðin
gildi. Ströng hugmyndafræði hefur aldrei spilað
stórt hlutverk í sögu Sjálfstæðisflokksins, sam-
anber stofnstefnuskrá flokksins sem er tvær línur,
um að tryggja sjálfstæði landsins og hafa frelsi ein-
staklingsins og frjálst atvinnulíf að leiðarljósi.“
Finnst þér Sjálfstæðisflokkurinn eins og hann
er núna vera á réttri leið?
„Nei, mér finnst hann alltof kraftlítill, ekki láta
nóg að sér kveða og ekki standa nægilega vörð um
grundvallarsjónarmið sín. Þetta hefur leitt til þess
að vinstrimenn hafa undanfarin ár haft frítt spil.
Það þarf endurnýjun í Sjálfstæðisflokknum, eins og
reyndar í öðrum flokkum. Fólk þarf að finna að
kjörnir fulltrúar tali sama mál og það og finni til
samkenndar með því. Um leið og fólk kemst inn á
þing er eins og það sogist margt inn í umhverfi sem
gerir það að þrælum kerfisins. Það treystir sér ekki
til að brjóta upp kerfið og gerist þjónn þess og
embættismannanna. Það vantar þingmenn sem
segja meiningu sína, tala tæpitungulaust og standa
vörð um hagsmuni venjulegs fólks, skattgreið-
enda. Það eru „Jón og Gunna“ sem á endanum
þurfa að standa undir öllu bákninu.“
Bækurnar hafa verið minn heimur
Víkjum að bókaútgáfu þinni. Þetta er ekki stórt
forlag en þú gefur samt út allmikið á hverju ári,
aðallega pólitískar bækur og erlendar fagurbók-
menntir. Af hverju fórstu út í bókaútgáfu?
„Ja, ég hef lifað og hrærst í bókum frá því að ég
var lítill. Pabbi var bóksali á Akureyri í átján ár og
gaf út nokkrar bækur, þar á meðal með bróður sín-
um, Bárði, sem var hæstaréttarlögmaður, og þriðji
bróðirinn, Guðmundur, rak bókaútgáfu í 25 ár,
Ægisútgáfuna. Pabbi skrifaði svo tuttugu bækur
eftir að hann hætti sem bóksali. Bækurnar hafa því
alltaf verið minn heimur, ef svo má segja. Ég fór út
í eigin útgáfu fyrst og fremst vegna þess að ég hélt
að ég gæti með því skapað mér svigrúm til skrifta.
Það er ekki hægt að lifa af ritstörfum á Íslandi nema
maður detti í styrkja-lukkupottinn, komist á
garðann hjá Launasjóði rithöfunda, og ég var nú
ekki líklegur til þess. Ég hef aldrei fengið krónu úr
þeim sjóði. En ég varaði mig ekki á því að bókaút-
gáfa er mjög tímafrekt stúss. Mér hefur því gefist
mun minni tími til að skrifa en ég hugði.
Já, Ugla er öðrum þræði pólitískt útgáfufélag og
miklu pólitískara en Almenna bókafélagið var á
sínum tíma. Almenna bókafélagið gaf í rauninni
ekki út svo margar pólitískar bækur, AB var miklu
fremur skjól fyrir rithöfunda sem hneigðust til
hægri í stjórnmálum. En auk þess að gefa út póli-
tískar bækur hef ég blásið nýju lífi í klassískar
barnabækur eins og Pollýönnu, Heiðu og Öddu-
bækurnar. Þá hef ég lagt mig talsvert eftir því að
gefa út þýðingar á sígildum bókmenntaverkum.
Það hafa aðallega verið þýðingar gamals félaga úr
blaðamannastétt, Atla Magnússonar. Alls hef ég
gefið út um 120 bókatitla á átta árum.
Ég hef einstaklega gaman af því að gefa út bæk-
ur, handleika bækur, búa bækur undir prentun og
lesa þær. En Ísland er svo lítill markaður. Flest af
því sem ég hef áhuga á að gefa út hefur fólk al-
mennt ekki áhuga á að lesa! Ég verð því miður að
sætta mig við það. Ég myndi til dæmis vilja gefa út
tíu þýðingar á meistaraverkum Dickens en fyrir
því er enginn fjárhagsgrundvöllur.
Litlir útgefendur eiga almennt mjög erfitt upp-
dráttar. Til að selja bók þarf að leggja fé í auglýs-
ingar. Í þeim efnum er hins vegar ekki á vísan að
róa. Ef illa fer á litli útgefandinn erfitt með að bera
tapið. Stóri útgefandinn, sem auglýsir 10–20 bæk-
ur, þolir vel að 2–3 titlar seljist ekki, hann gerir í
rauninni ráð fyrir því. En litli útgefandinn, sem
leggur allt undir til að auglýsa tvo titla, má ekki við
því að þeir klikki báðir. Jafnframt stendur hann
frammi fyrir því að ef hann auglýsir bækurnar ekki
eru þær sjálfdauðar í jólabókaflóðinu. Litlir útgef-
endur hafa þar að auki miklu minni aðgang að
sölustöðum en þeir stóru og sterku. Það er því ekki
að furða að litlir útgefendur hafi stundum allt á
hornum sér.“
Þú heldur samt ótrauður áfram, ertu svona
þrjóskur?
„Nei, ekki þrjóskur en ég hef einhverja undarlega
tilhneigingu til að synda á móti straumnum. Mér er
illa við að láta segja mér fyrir verkum, þótt ég að
öðru leyti reyni að þóknast fólki alltof mikið. Jæja,
það er kannski í mér eitthvert þráablóð. En það er
mikill munur á þrjósku og því að standa fast á réttum
málstað. Ég hef alltaf verið tilbúinn að taka afstöðu
með þeim sem eiga undir högg að sækja í ýmsum
skilningi, ekki síst þegar það er í andstöðu við
ríkjandi viðhorf. Eftir því sem sjálfstraust mitt hefur
aukist með aldrinum hef ég haft vaxandi tilhneigingu
til að segja og gera það sem mér finnst rétt. Ég ber
mikla virðingu fyrir fólki sem hættir öllu til að berj-
ast gegn ranglæti. Þess vegna, meðal annars, skrifaði
ég heila bók um lýðræðisbaráttu Aung San Suu Kyi í
Búrma. Ég bý ekki yfir hugrekki slíks fólks, en ég er
kominn á þann aldur að ég treysti mér alveg til að
láta fólk vita ef mér finnst það sýna ósanngirni eða
beita rangsleitni.“
Er það ekki rétt að þú hafir undanfarin ár verið
að skrifa ævisögu Bjarna Benediktssonar forsætis-
ráðherra?
„Já, það hefur því miður dregist fyrir mér að ljúka
við hana. Börn Bjarna hafa sýnt mér mikla þol-
inmæði. Það er einstakt tækifæri að fá að skrifa um
mann eins og Bjarna Benediktsson. Hann var af-
burðagáfaður maður og víðsýnn, þótt öðru væri
stundum haldið fram. Þegar ákvarðanir hans eru
skoðaðar sýnist hann yfirleitt hafa verið mjög sann-
gjarn og réttsýnn. Enda fór það svo að hann ávann
sér, með verkum sínum og staðfestu, meiri virðingu
almennings en nokkur stjórnmálaleiðtogi allt frá Jóni
Sigurðssyni. Í upphafi stjórnmálaferils síns var hann
geysilega umdeildur en þegar hann dó var hann nán-
ast óumdeildur sem landsfaðir. Fólk bar traust til
hans og vildi njóta leiðsagnar hans. Það er ógæfa Ís-
lendinga að slíkur maður skuli ekki hafa verið til taks
þegar bankarnir hrundu.“
Morgunblaðið/Kristinn
9. september 2012 33