Morgunblaðið - 03.10.2012, Qupperneq 6

„Það vekur at-
hygli að talsvert
fleiri hafa fengið
náms-, rann-
sóknar- og vís-
indastyrki árið
2011 en árið áð-
ur. Þeim sem
draga þessar
greiðslur frá
stofni á framtali
2012 fjölgaði um
fimmtung. Þjóðin er að mennta
sig,“ segir Páll Kolbeins, hagfræð-
ingur hjá ríkisskattstjóra, í grein
sinni í Tíund, tímariti embættisins.
Fram kemur að styrkir sem
greiddir voru vegna náms og vís-
indastarfa voru hátt í 1,8 milljarðar
2011, sem er 27% meira en árið áð-
ur.
19.631 framteljandi taldi fram
slíka styrki. Af þeim 1,8 milljörðum
sem greiddir voru í styrki voru 1,2
milljarðar dregnir frá tekjunum en
1.763 framteljendur lækkuðu ekki
skattstofninn vegna þessara
styrkja.
„Það eru því einhverjir sem ýmist
hafa engan kostnað til að draga frá
greiddum rannsóknarstyrkjum eða
nýta sér ekki heimild til að draga
frá kostnað á móti styrkjum,“ segir
í greininni í Tíund.
Fram kemur að frádráttur vegna
styrkja var þriðjungi hærri en á
árinu 2010.
Mikil fjölgun styrkja
vegna náms og
vísindastarfa
Háskóli Þjóðin er
að mennta sig.
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. OKTÓBER 2012
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Alls fengu 917 launamenn greitt úr Ábyrgðarsjóði
launa á síðasta ári. Sjóðurinn ábyrgist greiðslu
vinnulaunakröfu launþega og kröfu lífeyrissjóða
vegna lífeyrisiðgjalda á hendur vinnuveitanda við
gjaldþrotaskipti. Fjöldi gjaldþrota eftir hrunið
hefur valdið því að þúsundir launamanna hafa
þurft að sækja kröfur sínar til sjóðsins. Á árunum
2008 til 2011 voru þeir samtals 4.672.
Skv. upplýsingum Björgvins Steingrímssonar,
deildarstjóra hjá Ábyrgðarsjóði launa, hefur dreg-
ið úr fjölda krafna á þessu ári en þær voru 439 á
fyrstu 9 mánuðum ársins. Því má ætla að um 600
launamenn fái greitt úr sjóðnum á þessu ári þegar
upp verður staðið. Samtals hafi því tæplega 5.300
launamenn þurft að sækja vangoldin laun og líf-
eyrisgjöld til Ábyrgðarsjóðs launa frá árinu 2008, í
langflestum tilvikum vegna gjaldþrota fyrirtækja.
Meðalfjárhæð greiddra launakrafna er á bilinu
470.000 – 590.000 á tímabilinu janúar 2010 – sept-
ember 2012 að sögn Björgvins. Fjárhæðir lífeyr-
issjóðskrafnanna sem greiddar hafa verið 2009 –
2011 eru að meðaltali um 700.000 fyrir hverja
kröfu. Ábyrgð á launum er vegna þriggja síðustu
starfsmánaða, orlofs og launa á þriggja mánaða
uppsagnarfresti. Ábyrgð á lífeyrissjóðskröfunum
nær til lengri tíma, eða allt að 18 mánaða.
Að jafnaði fást ekki nema 10-15% upp í kröf-
urnar við úthlutanir úr þrotabúum. Í nýútkominni
ársskýrslu Vinnumálastofnunar, sem hefur um-
sjón með Ábyrgðarsjóðnum, kemur fram að út-
gjöld sjóðsins vegna þrotabúa voru um 1.837 millj-
ónir kr. í fyrra og vegna greiðsluerfiðleika voru
þau um 13 milljónir. Útgjöldin náðu hámarki á ár-
unum 2009 og 2010.
5.300 kröfur frá 2008
 Meðalfjárhæð greiddra launakrafna Ábyrgðarsjóðs launa 470.000-590.000 kr.
Morgunblaðið/Golli
Peningar Áætlað er að 600 launamenn fái greitt
úr Ábyrgðarsjóði launa á þessu ári.
Embætti Ríkisskattstjóra hélt upp á 50 ára af-
mæli sitt í Salnum í Kópavogi í gær en embættið
var stofnað hinn 1. október 1962.
Í tilefni dagsins opnaði Katrín Júlíusdóttir
fjármálaráðherra nýjan upplýsingavef embætt-
isins en gærdagurinn var annar dagur hennar í
stóli fjármálaráðherra.
Á myndinni sjást þau Katrín Júlíusdóttir fjár-
málaráðherra og Skúli Eggert Þórðarson rík-
isskattstjóri sitja hlið við hlið auk hinna fjöl-
mörgu gesta sem viðstaddir voru afmælishaldið í
Salnum í gærdag.
Morgunblaðið/RAX
Ráðherra opnaði nýjan upplýsingavef
Embætti Ríkisskattstjóra fagnaði 50 ára afmæli sínu í Salnum í gær
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Tekjuskatts- og útsvarsstofn einstak-
linga hækkaði um tæpa 63,7 milljarða
á síðasta ári. Þar af var um þriðjung-
ur vegna lífeyris- og trygginga-
greiðslna. „Stofninn óx því ekki vegna
meiri vinnu og hærri launa heldur
vegna tilfærslu innan kerfisins,“ segir
í grein eftir Pál Kolbeins, hagfræðing
hjá embætti ríkisskattstjóra, sem birt
er í nýútkominni Tíund, tímariti emb-
ættisins. Þar fer Páll ítarlega yfir nið-
urstöður álagningar skattsins 2012 og
breytingar sem átt hafa sér stað á
milli ára skv. framtölum.
Fram kemur að laun, hlunnindi og
starfstengdar greiðslur hækkuðu í
fyrra um rúma 45 milljarða, eða um
6,8%. „Laun, hlunnindi, reiknað end-
urgjald og ýmsar starfstengdar
greiðslur eru nú aðeins 15,8 milljörð-
um hærri en skv. framtölum ársins
2009. Ekki þarf að fjölyrða um að
2,3% hækkun á þremur árum dugar
engan veginn til að vega upp á móti
rýrnun gjaldmiðilsins, verðmælisins
sem tekjur eru mældar í. Þeim fækk-
ar sem telja fram laun,“ segir í grein-
inni í Tíund.
Aukist um 180% á fjórum árum
Í umfjöllun um hvernig félagslegar
greiðslur sveitarfélaga hafa þróast
bendir Páll á að um árabil greiddu
sveitarfélög um einn milljarð á ári í fé-
lagslega aðstoð. Frá álagningu 2008
hafa þessar greiðslur hins vegar
hækkað mikið eða úr 980 milljónum í
2.746 milljónir. Bætur og styrkir
sveitarfélaga hafa því aukist um 180%
á fjórum árum. „Á þessum tíma hefur
þeim sem telja fram þessar greiðslur
fjölgað um 2.405, eða 77,8%. Árið 2008
fengu 3.090 greiddar félagslegar bæt-
ur. Nú töldu 5.495 fram slíkar bætur.“
Fjármagnstekjur landsmanna
minnkuðu gríðarlega eftir hrunið,
t.a.m. um 55,2 milljarða milli áranna
2009 og 2010 og um tæpa 73 milljarða
milli áranna 2010 og 2011. Fjár-
magnstekjur tóku að hækka á ný í
fyrra skv. skattframtölum.
„[…] segja má að hér sé um nokkur
tíðindi að ræða, sérstaklega í ljósi
þróunar síðustu ára. Landsmenn
töldu fram tæpa 78,3 milljarða í fjár-
magnstekjur,“ segir í greininni.
Lagðir voru á tæpir 10,3 milljarðar
í skatt af fjármagnstekjum einstak-
linga. Skatturinn hækkaði um 143
milljónir eða um 1,4% en fjármagns-
tekjur hækkuðu um 18,1%. „Fjár-
magnstekjuskattur hækkaði því mun
minna en stofninn þrátt fyrir að fjár-
magnstekjuskattur hafi verið hækk-
aður úr 18% í 20%, eða 11,1% við
álagningu í ár og frítekjumark vegna
vaxtatekna hafi verið óbreytt,“ segir í
Tíund. Meginskýringin á þessum
mun liggur í frítekjumörkunum, að
mati Páls.
Minni vextir af innstæðum
Innstæður í bönkum hafa minnkað
mikið. Þær lækkuðu um tæpa 83
milljarða árið 2010 og 46,8 milljarða
2011. „Í árslok árið 2011 áttu lands-
menn 486,3 milljarða í innstæðum.
Vextir og verðbætur af þessum inn-
stæðum voru þá tæpir 18,8 milljarðar,
9,7 milljörðum lægri en árið áður.
Þetta er lækkun um 35%.“
Færri telja fram laun
 Tekjuskattsstofninn óx ekki vegna meiri vinnu og hærri launa á síðasta ári
heldur vegna tilfærslu innan kerfisins, segir í grein í tímariti ríkisskattstjóra
Lífeyrisiðgjöld
eru langstærsti
frádráttarliður
frá tekjuskatts-
og útsvarsstofni
einstaklinga. Við
álagningu í sum-
ar kom í ljós að
tekjuskattsstofn-
inn var lækk-
aður um 27,7 milljarða vegna al-
mennra iðgjaldagreiðslna
launamanna í lífeyrissjóði á árinu
2011.
„Þá var stofninn lækkaður um
tæpa 13,7 milljarða vegna viðbót-
arframlags í lífeyrissjóð. Færri
drógu nú viðbótariðgjald í lífeyr-
issjóð frá stofni en fyrir nokkrum
árum,“ segir í grein í Tíund, tíma-
riti ríkisskattstjóra.
„Nú lækkaði 89.101 einstakl-
ingur tekjuskattsstofn vegna við-
bótariðgjalds í séreignarlífeyr-
issjóð. Árið 2008 drógu 104.915
viðbótariðgjald frá skattstofni, það
er 13.746 fleiri en í ár. Nú, á yf-
irstandandi ári, er búið að lækka
frádrátt vegna iðgjalds í séreign-
arsjóð um helming. Að óbreyttu
hefðu því tæpir sjö milljarðar ver-
ið skattlagðir ef frádráttur vegna
greiðslu í séreignarsjóð hefði verið
helmingi minni, tvö prósent en
ekki fjögur,“ segir í grein Páls
Kolbeins í Tíund.
Færri drógu
viðbótariðgjald frá
Skuldir einstaklinga vegna
kaupa á íbúðarhúsnæði til eigin
nota voru tæpir 1.124,2 millj-
arðar um síðustu áramót og
lækkuðu um tæpa 27,5 milli
ára. „Þessar skuldir hafa aukist
um 66,1 milljarð frá 2009 þrátt
fyrir þessa lækkun,“ segir í Tí-
und.
Fram kemur að frá framtali á
árinu 2008 til skattframtals á
þessu ári jukust allar eignir
einstaklinga um tæpan 231,1
milljarð eða um 6,8%. Á sama
tíma jukust skuldirnar um 411,3
milljarða eða um 30,5%. Skuld-
ir voru þá 48,7% af eignum.
26.422 fjölskyldur bjuggu hins
vegar í skuldlausu húsnæði.
Skuldir 48,7%
af eignum
SKULDIR OG EIGNIR
559
Kröfur Ábyrgðarsjóðs launa
í milljónum vegna
byggingarstarfsemi 2011
141
milljónar tekjur fengust
við úthlutanir úr
þrotabúum í fyrra
‹ KRÖFUR OG GJALDÞROT ›
»