Morgunblaðið - 15.11.2012, Blaðsíða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2012
Innrammaður Þau geta verið fjölbreytt sjónarhornin sem skapast þegar fólk er að störfum í hversdeginum og svo var um þennan
mann sem rammaði sjálfan sig inn þegar hann hallaði sér fram þar sem hann var við framkvæmdir í Borgartúninu í gær.
Kristinn
Á dögunum gáfu Samtök at-
vinnulífsins út skýrslu um
breytingar sem orðið hafa á
skattkerfinu í tíð ríkisstjórnar
Samfylkingarinnar og VG. Þar
kemur fram að skattar á fólk og
fyrirtæki hafa verið hækkaðir
um 86.900 milljónir á kjör-
tímabilinu. Innleiddir hafa verið
fjölmargir nýir skattar, skatta-
framkvæmd hefur verið flækt og
eldri skattar hækkaðir. Þetta
gerðist á sama tíma og laun
drógust saman á Íslandi í kjöl-
far efnahagshrunsins. Jafnframt
kemur fram í skýrslunni að van-
hugsað hringl í skattstofnum
hefur verið ótrúlegt. Þetta er
sérstaklega athyglisvert í ljósi
þess að ein meginniðurstaða
þeirra fræða sem fjalla um
hvernig leggja skuli á skatta
með hagkvæmum hætti er að
sköttum skuli breyta með góð-
um fyrirvara og sjaldan til að
fólk og fyrirtæki nái að aðlaga
sig breyttum veruleika. Þá ýta
stöðugar og óvæntar skattkerf-
isbreytingar undir pólitíska
óvissu. Þetta hefur sannast vel
hér á Íslandi en hið alþjóðlega
rannsóknarfyrirtæki Aon birti fyrir skemmstu greiningu
þar sem fram kemur að pólitísk áhætta á Íslandi er svipuð
og í Rússlandi, Kína og norðanverðri Afríku. Pólitísk
óvissa er versti óvinur fjárfesta enda er fjárfestingastig á
Íslandi þessi árin það lægsta frá lýðveldisstofnun sem aft-
ur skýrir af hverju ný störf verða ekki til.
Þau skötuhjú Skattahringla og Skattaflækir hafa í stað
þess að leggja áherslu á að mynda umhverfi fyrir fjárfest-
ingar og framleiðslu reynt að sannfæra Íslendinga um þá
hugmyndafræði sína að það sé dyggðugt að girnast fé
annarra en það sé græðgi að vinna hörðum höndum og
uppskera eftir því. Þetta hefur þeim hjúum tekist bæri-
lega enda virðast þeir sem látið hafa glepjast nú horfa
með velþóknun til þess þegar nýir skattar eru innleiddir
og þeir gömlu hækkaðir. Girndin í fé annarra er vafin í
þann búning að réttlátt sé að allir séu með sömu laun eftir
skatt og að ósiðlegt sé að fá umbun fyrir erfiði sitt og
hæfileika.
Skýrsla Samtaka atvinnulífsins er þörf áminning um
hvað gerst getur þegar skilning á því hvað verðmæta-
sköpun skiptir miklu máli þverr. Skýrslan er jafnframt
greinargóð lýsing á því verkefni sem bíður næstu rík-
isstjórnar.
Eftir Tryggva Þór
Herbertsson
» Pólitísk
óvissa er
versti óvinur
fjárfesta enda er
fjárfestingastig
á Íslandi þessi
árin það lægsta
frá lýðveldis-
stofnun sem aft-
ur skýrir af
hverju ný störf
verða ekki til.
Tryggvi Þór
Herbertsson
Höfundur er prófessor og þingmaður í NA-kjördæmi.
Skattahringla
og Skattaflækir
Alþingi Íslendinga
samþykkti í mars
síðastliðnum þings-
ályktun um grænt
hagkerfi. Þar má
finna mörg áhuga-
verð atriði sem full
ástæða er til að
skoða á leið Íslands
til aukinnar sjálf-
bærni. Einnig er þar
að finna atriði sem orka tvímælis.
Þar er t.d. lífrænum landbúnaði
gert mun hærra undir höfði en
eðlilegt getur talist á sama tíma
og ekki er gert ráð fyrir öðrum
lausnum en þeim sem þar eru not-
aðar.
Í þingsályktuninni er reyndar
hvergi minnst á landbúnaðarfram-
leiðslu án þess að lífrænt komi þar
við sögu og sett eru fram mark-
mið um að árið 2020 verði 15%
landbúnaðarframleiðslu á Íslandi
vottuð sem lífræn. Um þennan
þátt var fjallað sérstaklega í
Morgunblaðinu hinn 19. október.
Lífrænn landbúnaður
Lífrænn landbúnaður er ekki
niðurstaða vísindalegra rannsókna
um það hvernig best er að stunda
landbúnað þó að vissulega sé þar
margt gott sem fellur undir al-
menna skynsemi og góða búskap-
arhætti. Hann var kynntur til sög-
unnar fyrir tæpum 100 árum og
kom fram sem andsvar við ýmsum
nýjungum í landbúnaði á þeim
tíma eins og t.d. tilbúnum áburði.
Í lífrænum landbúnaði er notkun
tilbúins áburðar bönnuð sem og
notkun tilbúinna varnarefna gegn
illgresi, plöntusjúkdómum og
meindýrum. Ýmis náttúrleg varn-
arefni eru þó leyfð sem geta verið
eitruð ekki síður en tilbúin efni.
Einnig eru ýmis nútímalyf gegn
sjúkdómum í búfé illa séð. Líf-
rænn landbúnaður útilokar þar
með margar frábærar lausnir á
þeim vanda sem landbúnaður þarf
að kljást við.
Sú skoðun að lífrænn landbún-
aður sé lausn á öllum vanda er
ekki studd rökum, þrátt fyrir að
margir haldi slíku fram. Þannig
hafa rannsóknir sýnt að lífrænar
framleiðsluaðferðir gefa umtals-
vert minni uppskeru, einkum
vegna verri nýtingar næring-
arefna, og kalla því á meira land
til framleiðslu til að ná sama upp-
skerumagni. Þetta þýðir að minna
land verður eftir sem villt náttúra.
Þá hefur einnig verið sýnt fram á
meiri útskolun næringarefna í líf-
rænum landbúnaði en hefð-
bundnum þegar miðað er við
magn framleiddra afurða. Rann-
sóknir hafa ekki getað staðfest
þann mun á hollustu og næring-
argildi sem talsmenn lífrænna
ræktunarhátta vilja meina að sé á
lífrænum og hefðbundnum afurð-
um. Margt fleira mætti nefna í
þessu sambandi en aðalókosturinn
er sá að fyrirfram er búið að úti-
loka ýmsar mikilvægar tækninýj-
ungar.
Lífhagkerfið fær byr í seglin
Þegar teknar eru stefnumark-
andi ákvarðanir sem haft geta
áhrif á samfélagið allt, eins og
markmiðið er með hugmyndinni
um græna hagkerfið, skiptir öllu
máli að þær séu byggðar á fagleg-
um grunni. Það er því miður
margt á sveimi í samfélaginu und-
ir yfirskini hollustu og hreinleika
sem ekki stenst faglega skoðun. Í
ljósi mikilvægis málaflokksins
ættu markmiðssetningar Alþingis
hvað varðar landbúnað, umhverfi
og gæði matvæla að byggjast á
bestu þekkingu á hverjum tíma.
Aðferðirnar sem við notum til að
ná settum markmiðum þurfa svo
að vera í stöðugri endurskoðun.
Slíkt næst aldrei með aðgerðum
sem banna mikilvægar uppfinn-
ingar mannsins, hvort sem um er
að ræða áburðarefni eða lyf. Við
hvetjum því stjórnvöld til að end-
urskoða markmiðssetningar sínar
og leiðir í þessu efni.
Í þessu samhengi viljum við
vekja athygli á nálgun sem gengur
undir heitinu Lífhagkerfið (
Bioeconomy) og birtist m.a. í Nið-
arósyfirlýsingunni frá landbún-
aðarráðherrum Norðurlandanna í
sumar er leið (sjá Norden.org).
Kjarni þess er að hverfa þarf frá
hagkerfi sem að stórum hluta er
háð óendurnýjanlegum orkugjöf-
um og yfir í hagkerfi þar sem
byggt er á hagkvæmri nýtingu líf-
massa sem aflað er með sjálf-
bærum hætti af landi og úr sjó.
Aðalatriðið er að velja þær leiðir
sem sýnt hefur verið fram á að
gagnist best til að framleiða þær
afurðir sem við sækjumst eftir og
skaði umhverfið sem minnst.
Hjávísindin leynast víða
En það er ekki bara á sviði
landbúnaðar sem reynt er að
breiða út hugmyndir sem ekki
byggjast á niðurstöðum vís-
indanna. Innan læknisfræðinnar,
lyfjafræðinnar, næringarfræð-
innar og fleiri greina er þrýst á að
koma slíku að. Samþykkt Alþingis
um lífrænan landbúnað er hlið-
stæð því að Alþingi setti sér
markmið um að árið 2020 yrðu
15% af heilbrigðisþjónustunni
byggð á óhefðbundnum lækn-
ingaaðferðum. Vísindin eru ekki
fullkomin fremur en önnur mann-
anna verk. Eigi að síður er þetta
sú aðferðafræði sem best hefur
reynst til að auka þekkingu okkar
og leysa aðkallandi vandamál. Það
er hætt við því að við munum
fljótt lenda á villigötum ef við
köstum þeim aðferðum fyrir róða.
Við virðum rétt þeirra sem vilja
feta aðrar slóðir en við getum
ekki gert þær að markmiðum
þjóðarinnar.
Eftir Áslaugu
Helgadóttur og
Guðna Þorvaldsson
» Samþykkt Alþingis
um lífrænan land-
búnað er hliðstæð því
að Alþingi setti sér að
árið 2020 yrðu 15% af
heilbrigðisþjónustunni
óhefðbundnar lækn-
ingar.
Áslaug Helgadóttir
Höfundar eru prófessorar við
Landbúnaðarháskóla Íslands.
Græna hagkerfið og vísindin
Guðni Þorvaldsson