Morgunblaðið - 24.11.2012, Blaðsíða 92

Sum jólaverkefni Gæslumanna
voru óvenjulegri en önnur. Svo bar
til að um jól í kringum 1990 að
hópur ungs skíðafólks á Ísafirði
sem var á leiðinni til útlanda þurfti
að komast suður á öðrum degi jóla.
Landleiðin var ófær og tvísýnt var
um flug, að sögn Guðjóns.
Gæslumenn voru í fyrstu tregir
til að ferja skíðafólkið. Vestra gáf-
ust menn þó ekki upp ráðalausir.
Hringdu í þingmann sinn, sem aft-
ur talaði við ráðherra sem gekk í
málið. Varðskipið tók hópinn um
borð á Ísafirði, svo var sett á fullt
stím til Reykjavíkur þangað sem
var komið að kvöldi annars jóla-
dags. Næsta morgun flaug svo
skíðafólkið utan.Morgunblaðið/Árni Sæberg
Á fullu stími
frá Ísafirði
Varðskipajól með
skíðafólki
92 Jólablað Morgunblaðsins
J
ólatúrarnir voru skemmti-
legir og ég baðst aldrei
undan þeim. Stemningin um
borð í varðskipunum á að-
fangadagskvöld var hátíð-
leg, þar sem við kannski lónuðum
inni á einhverjum firðinum fyrir
vestan. Vorum þó alltaf tilbúnir,
enda þurfti oft og fyrirvaralítið að
sinna óvenjulegum verkefnum og
margvíslegri þjónustu við fólk í af-
skekktum byggðum,“ segir Guðjón
H. Finnbogason bryti.
Sjómannsferill Guðjóns spannar
áratugi. Hann byrjaði á farskipum
og var hjá Landhelgisgæslunni í
áraraðir og lengst á Tý. Hefur síð-
ustu árin verið á Dettifossi, skipi
Eimskipafélagsins.
Heimkomudagur var
óþekkt stærð
Þegar til baka er litið telst Guð-
jóni svo til að hann hafi verið á að
giska tíu sinnum til sjós um jól.
Minnist einna þeirra þannig að
komið var inn til Siglufjarðar á
aðfangadagskvöld, hvar ferma átti
Sambandsskipið Helgafelli fiski-
mjöli. Bryggjugengið var hins
vegar ekki tiltækt fyrr en að
morgni annars dags jóla.
„Við héldum því jólin með friði
við bryggju á Siglufirði. Svo var
mjölið lestað um borð og þá var
stefnan tekin á Evrópu. Oft voru
túrar á þessum árum kannski sex
átta vikur og gátu oft tekið
óvænta stefnu og heimkomudagur
var óþekkt stærð.“
Vestur á fjörðum
Guðjón réði sig til Gæslunnar
árið 1990. Hver túr varðskipanna
spannar að jafnaði rúmar tvær
vikur og planið þannig að sjómenn
sem voru úti um jólin áttu frí um
áramót.
„Landhelgisgæslan hefur sér-
stakar skyldur gagnvart Vestfirð-
ingum, með tillit til aðstæðna þar
og rysjótts veðurfars. Við vorum
því oft fyrir vestan, ég man aðeins
eftir einum jólum við Austfirði,“
segir Guðjón. „Fyrir vestan var
oft var lónað úti fyrir Núpi í
Dýrafirði. Einhverntíma var ófært
á landi og þá var stímið tekið inn
á Önundarfjörð og innarlega í firð-
inum var gúmmíbátur settur út. Í
fjörunni beið sr. Gunnar Björns-
son tilbúinn með hempuna og í
framhaldinu fluttum við hann til
kristnihalds og messugjörðar í
einhverri byggðinni. Stundum fór-
um við líka inn í Djúp í snúninga
með sr. Baldur í Vatnsfirði. Og
allt var þetta meira en sjálfsögð
þjónusta við fólkið.“
Alltaf fiskur í hádeginu
Jólamatur á skipum er með líku
lagi og gerist í landi. Hamborg-
arhryggur eða kalkúnn á að-
fangadagskvöld og hangikjöt á
jóladag. Saltfiskur og skata á Þor-
láksmessu. Raunar er alsiða til
sjós, þar sem um borð eru sár-
svangir karlar sem sinna erf-
iðisvinnu, að fiskur er á borðum í
hádeginu sama hver dagurinn er.
Hvað var á borðum á öðrum degi
jóla segir Guðjón gjarnan hafa
ráðist af aðstæðum. Þegar sinna
hafi þurft erfiðum verkefnum og
orkufrekum hafi þótt sjálfsagt að
vera með eitthvað kjarngott í mat-
inn.
„Stundirnar í messanum á að-
fangadagskvöld eru ljúfar í minn-
ingunni,“ segir Guðjón. „Búið var
að skreyta allt hátt og lágt og
jólagjafirnar fallegar. Margir
komu með jólagjafir að heiman og
svo fengum við alltaf sendingu frá
Hrönn, félagi sjómannskvenna.
Oft voru þetta fallegir munir og
stundum einhverjar flíkur. Ég
man til dæmis eftir að hafa fengið
tveggja þumla vettlinga og stund-
um fengu strákarnir til dæmis
peysur eða boli, sverir menn sem
þurftu yfirstærð af XL en urðu að
gera sér small-stærðina að góðu,“
segir Guðjón sem hinn 13. desem-
ber fer í Evróputúr með Detti-
fossi. Reyna á að fara rösklega yf-
ir, vera ögn á undan áætlun og
komast í heimahöfn á aðfangadag.
Heim fyrir helgi jólanna
„Þrátt fyrir að minningarnar
um jól á hafinu séu ljúfar er auð-
vitað alltaf best að vera heima
með fjölskyldunni. Karlinn í
brúnni verður bara að liggja á
stönginni og gefa vel í á síðasta
leggnum sem er Færeyjar-Ísland.
Ef það gerist náum við heim, áður
en helgi jólanna er hringd inn,“
segir Guðjón H. Finnbogason að
síðustu.
sbs@mbl.is
Sigling til kristnihaldsins
Morgunblaðið/Kristinn
Sjómaður Guðjón Finnbogason er bryti á Dettifossi. Hann fer á sjó um miðjan desember. Fara á hratt yfir í Evróputúr og ná í höfn á aðfangadag.
Brytinn hefur marga
fjöruna sopið. Guðjón
H. Finnbogason hefur
verið mörg jól til sjós
og líkað vel. Ham-
borgarhryggur og
hangikjöt og siglt með
presta í messu.
’„Við héldum því jólin
með friði við bryggju á
Siglufirði svo var mjölið
lestað og þá var stefnan
tekin á Evrópu. Og oft
voru túrar á þessum ár-
um kannski sex, átta vik-
ur, við gátum oft tekið
óvænta stefnu og heim-
komudagur var óþekkt
stærð.“