Morgunblaðið - 08.12.2012, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Umræður áAlþingi eruoft fróðleg-
ar og svo var um þá
umræðu sem fram
fór um vörugjöld í
fyrrakvöld. Ríkis-
stjórnin hefur lagt
áherslu á að þær
breytingar sem áformaðar séu á
vörugjöldum lúti einkum að því
að samræma vörugjöld og bæta
heilsu landsmanna með nýjum
sykurskatti.
Þegar betur er að gáð – og
ekki þarf að skyggnast mjög
djúpt til að sjá þetta – snúast
fyrirhugaðar breytingar á vöru-
gjöldum fyrst og fremst um að
hækka skatta á almenning. Rík-
ið vildi ná í 800 milljónir króna
og valdi að fara þá leið að setja
skattahækkunina í þann búning
að verið væri að samræma vöru-
gjöld á einstakar vörur og auka
hollustu.
Málið er ekki mikið flóknara
en þetta sem sést best á því að ef
ríkisstjórnin hefði aðeins ætlað
sér að samræma gjöld og auka
hollustu þá væri ekki gert ráð
fyrir 800 milljóna króna tekju-
auka vegna breytinganna.
Skattheimtan á síðustu árum er
hins vegar orðin svo yf-
irgengileg að nú er reynt eftir
megni að setja hana í umbúðir
svo að fólk átti sig síður á hvað
um er að vera.
Að vísu neita sumir enn að
viðurkenna að skattar hafi
hækkað mikið á síðustu árum og
því miður er fjármálaráðherra í
þeim hópi. Birgir Ármannsson
benti á það í umræðunum að rík-
isstjórnin hefði ekkert gert í
vörugjaldsmálum síðan hún stóð
fyrir hækkunum vörugjalda
sumarið 2009, en þá hafi verið
snúið við lækkunum fyrri rík-
isstjórnar.
Um þetta sagði Katrín Júl-
íusdóttir fjármálaráðherra að
rétt væri að gripið
hefði verið til hækk-
ana á ýmsum gjöld-
um árið 2009 en að
engin þeirra hafi
verið úr neinu hófi.
Og um skattahækk-
anir ríkisstjórn-
innar almennt sagði
hún: „Við fórum mjög hóflega og
varlega í gjalda- og skattahækk-
anir.“ Já, „mjög hóflega og var-
lega,“ var lýsingin á skatta-
hækkununum á kjörtímabilinu.
En það er ekki aðeins 800
milljóna tekjuaukinn sem stað-
festir að skattahækkun er meg-
intilgangurinn með vörugjalda-
frumvarpi ríkisstjórnarinnar.
Annað sem gefur þetta skýrt til
kynna er hve litlar breyting-
arnar eru.
Guðlaugur Þór Þórðarson
benti á það við umræðuna að
einungis væri tekið á minni mál-
um en þeim stóru sleppt. Hann
nefndi sem dæmi að 40% af
skóm og fötum landsmanna
væru keypt í verslunum erlend-
is. „Mér er vel við útlendinga, en
ég vil frekar hafa verslunina hér
á Laugaveginum,“ sagði Guð-
laugur. Katrín gaf á hinn bóginn
lítið fyrir það að vörugjöld á skó
og föt hefðu áhrif í þá átt að Ís-
lendingar keyptu þessa hluti er-
lendis.
Hún virtist hins vegar af-
skaplega stolt af því að hafa
unnið þann sigur að hafa tekist
að „samræma“ upp á við gjöld á
nuddbaðkerjum og þannig sett
undir þann leiðinlega leka að
nuddbaðker væru tiltölulega
ódýr miðað við baðker sem ekki
nudda. Einhver hefði valið þá
leið að lækka frekar gjöldin á
síðarnefndu baðkerin en að
hækka þau á nuddbaðkerin, en
sú leið fór því miður ekki saman
við einbeittan og óþrjótandi vilja
ríkisstjórnarinnar til skatta-
hækkana.
Nú er ætlunin að
nudda upp verði á
nuddbaðkerjum í
stað þess að lækka
þau sem ekki nudda}
Skattahækkun sett í
búning samræmingar
Hagvaxtartölursem Hag-
stofan birti í gær
sýna að hagkerfið
er nú að vaxa um
2%. Þetta er lægra
en spár hafa gert
ráð fyrir og miklu lægra en bú-
ast hefði mátt við miðað við þau
sjónarmið sem stjórnvöld hafa
sett fram um stöðu efnahags-
mála. Um leið má segja að þess-
ar tölur staðfesti það að stjórn-
völd hafa ekki rætt málin út frá
staðreyndum heldur í þeim til-
gangi að afvegaleiða umræðuna
vegna komandi kosninga.
Nú er það að vísu rétt sem til-
teknir talsmenn ríkisstjórn-
arinnar, innan og utan stjórn-
arráðsins hafa bent á, að
hagtölur sem þessar
kunna að breytast.
Vera kann að matið
verði hækkað síðar
og staðan sé því í
raun ekki jafn slæm
og tölurnar gefa til
kynna. Ekkert bendir hins vegar
til að svo sé og um framhaldið
eru enn meiri blikur á lofti.
Spár fyrir næsta ár eru allt of
lágar en byggjast samt sem áður
á forsendum sem því miður eru
að öllum líkindum of bjartsýnar.
Full ástæða er þess vegna til að
óttast að þessar nýjustu tölur
séu fyrirboði um versnandi tíð í
efnahagsmálum. Ef að líkum
lætur mun ríkisstjórnin að vísu
ekki túlka þær þannig, sem er
sjálfstætt áhyggjuefni.
Ríkisstjórnin mun
spinna nýju hagtöl-
urnar í stað þess að
viðurkenna vandann}
Neikvæðar hagtölur A
ðeins eru nokkrir dagar til jóla og
ég á eftir að gera allt. Reyndar
er flest á áætlun á heimilinu, en
það sem ég á að sjá um er sem
sagt allt eftir. Það þykja að vísu
ekki fréttir í fjölskyldunni og enginn farinn að
örvænta (því góðir hlutir gerast hægt, eins og
ég tek gjarnan til orða). En ég er afbragðs víti
til varnaðar og rétt að upplýsa þjóð mína um
stöðu mála.
Konan mín er búin að skreyta og baka og
gott ef ekki kaupa flestar jólagjafirnar og oft
búin að minna mig á að ég sjái einn um jóla-
kortin að þessu sinni. „Mundu það!“
Í haust ákváðum við að á aðventunni skyld-
um við hafa það huggulegt; sitja síðkvöldin
löng við kertaljós og spjalla við dæturnar, lesa
góða bók, fá okkur te eða kakó og bragða á
undragóðum smákökum, bæði hér í kotinu og í fjölda heim-
sókna til vina og vandamanna. Fara svo á jólatónleika og
jólahlaðborð og labba í bænum í logni og nýfallinni mjöll.
Njóta þess að vera til, heitir það á mannamáli. Allt yrði bú-
ið.
Svo ruddist aðventan skyndilega inn í líf mitt enn einn
ganginn án þess að gera boð á undan sér. Konan mín seg-
ist að vísu hafa nefnt það, en ég var víst í símanum og tók
ekki eftir því. Enn hef ég varla gefið mér tíma til að fá
mér tesopa, hvað þá að glugga í bók eða fara í heimsókn.
Talaði að vísu við dæturnar um daginn, sem var yndislegt,
og stalst í smákökubaukinn, en það má helst ekki fréttast.
Árið er eins og vikan; hefst að manni finnst
ofan í djúpum dal, smám saman vinnur maður
sig upp brekku, er á toppnum í glampandi sól
um mitt sumar, en síðan hallar á ný undan fæti.
Oft er myrkur og kuldi neðst í dalnum. Að
þessu sinni náðum við reyndar fyrr en áður í
jólin niður í bílskúr og því hef ég ekki þurft að
kvarta. Bros eiginkonunnar og dætranna er að
vísu óvenju fallegt og lýsir upp tilveru mína alla
daga ársins – og þess vegna heiti ég því á hverj-
um föstudegi, að taka mig á í næstu viku. En
svo er hún búin áður en ég veit af og ég strengi
mitt vikulega heit á ný. Hvað um það. Nú heiti
ég því að byrja að skrifa jólabréfið strax um eða
eftir helgi, þessa eða næstu, að íhuga hvaða
mynd af stelpunum ég hafi í kortinu þessi jól,
líta í kringum mig eftir jólagjöf handa þeim öll-
um og finna jafnvel eina handa sjálfum mér frá
Stekkjarstaur.
Nú skal njóta lífsins fram að hátíðinni. Vinna bara frá
níu til fimm og ekki um helgar, elda öll kvöld, ryksuga,
skúra og skreyta jólatréð sem ég hegg sjálfur úti í skógi
og ber á bakinu alla leið heim.
Sko mig! Þetta er allt að koma. En ég er að hugsa um
að fresta því að gera efri skápana í eldhúsinu hreina þar
til að ári. Enginn í fjölskyldunni nær hvort sem er nógu
hátt upp til að komast að því hvort þar er ryk.
Ég biðst í lokin afsökunar. Pistillinn hefur nefnilega
birst áður, nánast orðréttur. Endurnýting er samt leyfi-
leg því ekkert hefur breyst … skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Ha, eru að koma jól?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Landsnet áformar að leggjanýja 220 kV háspennulínufrá Kröflustöð í Mývatns-sveit að Fljótsdalsstöð
Kárahnúkavirkjunar. Lagning lín-
unnar sem nefnd er Kröflulína 3 er
liður í styrkingu byggðalínuhringsins
sem Landsnet vinnur að.
Flutningskerfið á Norður- og
Austurlandi grundvallast á löngum
132 kV línum sem eru hluti af
byggðalínunni. Flutningsgeta þess-
ara lína er talin of lítil. Í kerfisáætlun
Landsnets kemur fram að fyrr eða
síðar verður þörf á að styrkja
byggðalínuna hringinn í kringum
landið. Á sumum hlutum leiðarinnar
verður hugsanlega nægilegt að gera
endurbætur og breytingar á núver-
andi línum en annars staðar mun
þurfa að byggja nýjar línur samhliða
þeim eldri.
Áformað er að reka meginflutn-
ingskerfið í landinu með 220 kV
spennu enda hafa kerfisathuganir
Landsnets sýnt að núverandi bygg-
ðalína þolir illa truflanir og ákveðnir
hlutar hennar eru að verða takmark-
andi fyrir orkuflutning og þar með
uppbyggingu atvinnustarfsemi á
landsbyggðinni.
Áhættumat vegna flugvallar
Fyrsti áfanginn í undirbúningi
styrkingar byggðalínunnar er mat á
umhverfisáhrifum Blöndulínu 3, frá
Blönduvirkjun til Akureyrar. Áform
um lagningu nýrrar línu um Skaga-
fjörð og Eyjafjörð hafa mætt mikilli
andstöðu landeigenda. Matsskýrsla
Landsnets vegna framkvæmdarinnar
er til athugunar hjá Skipulags-
stofnun.
Línuleiðin frá Akureyri til
Kröfluvirkjunar, eða öllu heldur að
fyrirhuguðu tengivirki á Hólasandi,
er í skipulagsferli. Áformað er að
leggja hana samsíða Kröflulínu 1
nema hvað vikið er frá núverandi
línustæði til beggja enda. Þannig fer
línan fjær byggðinni á Akureyri og
flugvellinum. Verið er að gera
áhættumat vegna nálægðar hennar
við flugvöllinn. Þá mun hún enda á
Hólasandi en ekki í Kröfluvirkjun, og
tengjast þar háspennulínum frá
væntanlegum virkjunum á Þeista-
reykjum.
Þriðji áfanginn, sem nú er kom-
inn á skrið, er lagning Kröflulínu 3 frá
Kröfluvirkjun að Fljótsdalsstöð, um
120 km leið. Hún verður, eins og aðr-
ar áformaðar styrkingar byggðalín-
unnar, með 220 kV spennu og því
mun öflugri en núverandi byggðalína
sem er 132 kV og möstur hennar
verða mun hærri en þau gömlu.
Tilgangur framkvæmdarinnar
er að tryggja stöðugleika raf-
orkukerfisins á Norður- og Austur-
landi með betri samtengingu lands-
hlutanna. Þannig á að auka öryggi
raforkuafhendingar.
Nýja línan mun að mestu liggja
samsíða núverandi Kröflulínu 2.
Metnir verða tveir valkostir. Í aðal-
valkosti Landsnets er vikið nokkuð
frá núverandi byggðalínu næst
Kröflu. Það er heldur styttri leið og
betri, að mati Landsnets. Til sam-
anburðar verður metinn valkostur B
þar sem línurnar verða samhliða alla
leið.
Gerð hefur verið fyrsta tillaga að
matsáætlun. Almenningi gefst kostur
á að gera athugasemdir til 19. desem-
ber næstkomandi.
Þegar styrkingu byggðalínunnar
um Norðurland er lokið verður hugað
að framhaldinu. Komið hefur fram að
Landsnet vill kanna tengingu yfir há-
lendið, frá Norðurlandi til virkjana á
Suðurlandi. Ef ekki fæst leyfi til þess
þarf að halda áfram að styrkja hring-
inn, frá Fljótsdalsstöð með Suður-
ströndinni og að Sigöldu og frá
Blönduvirkjun í Hvalfjörð.
Byggðalínan styrkt
á öllu Norðurlandi
Morgunblaðið/Einar Falur
Möstur Nýju háspennulínurnar eru byggðar fyrir hærri spennu en gamla
byggðalínan. Möstrin verður því meiri mannvirki en þau gömlu.
Hringtenging
» Byggðalínan er hringtenging
raforkukerfis landsins. Hún er
1057 kílómetra löng.
» Framvæmdir við fyrsta hluta
byggðalínunnar hófust 1972.
RARIK annaðist verkefnið í
upphafi, síðan tók Lands-
virkjun við og loks Landsnet
við stofnun árið 2005.
» Nýjasti hluti byggðalínunnar
er Suðurlína frá Hornafirði til
Sigölduvirkjunar sem tekin var
í notkun 1984. Þar með voru öll
raforkukerfi landsins orðin
samtengd.
» Byggðalínan frá Blöndu í
Fljótsdal er um 300 km. End-
urnýjun gæti kostað 15-20
milljarða.
» Flutningskerfi Landsnets til-
heyra ríflega 3.000 km af há-
spennulínum og um 70 tengi-
virki og spennustöðvar.
» Meginhluti flutningskerf-
isins eru loftlínur en lítill hluti
raforkuflutnings fer um há-
spennujarðstrengi.
» Stærsti hluti flutningsvirkja
er á spennu frá 30 til 220 kV.