Morgunblaðið - 08.12.2012, Blaðsíða 32

32 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 2012
Smiðshöfði 1, 110 Reykjavík, sími 587 9700, propack.is, propack@propack.is
Sérhæfum okkur í pökkun og frágangi
á búslóðum til flutnings milli landa,
landshluta eða innanbæjar
Við pökkum búslóðinni, önnumst farmbréf, tollafgreiðslu og sjáum um flutning á áfangastað. Flytjum fyrir
einstaklinga, fjölskyldur og fyrirtæki. Sjáum einnig um að pakka upp búslóðinni á nýju heimili og koma öllu fyrir
eins og óskað er. Ef heimilið er ekki tilbúið bjóðum við geymslu búslóða, í nýlegu og glæsilegu húsnæði, með
fullkomnu öryggis- og brunavarnakerfi.
Stofnað árið 1981
Ég bað nemendur um það í haust að halda dagbók og skrifa hjá sérathugasemdir í léttum dúr um mál og stíl og veita meðal annarsathygli málfari í fjölmiðlum. Einn þeirra benti á fyrirsögn íblaði: „Laxveiðiár vonbrigða.“ Hún leynir á sér þessi. Hvers
vegna?
„Í þann mund mundi Mundi eftir mundi Mundu,“ sagði annar nemandi.
Hér er sami hljómur í fimm orðanna en merking aldrei sú sama. Æfingar
af þessu tagi eru sagðar efla heilastarfsemina.
Þriðji nemandi: RAGGA GAGGAR. Hvað er sérstakt við þetta? Eða
þetta: Á AGNES ENGA Á? Svar (ef menn eru í vafa): Það má lesa þetta
bæði aftur á bak og áfram.
Margir vita að FH og
Haukar eru íþróttafélög í
Hafnarfirði. Þess vegna
vöktu þessi orð fréttarit-
arans nokkra furðu fjórða
nemandans: „Við erum
stödd á leik Hauka og FH í
Hafnarfirðinum og það eru
Hafnfirðingar sem eru með boltann.“ Annar íþróttafréttaritari var skáld-
legur og sagði: „Fallegasta mark leiksins leit dagsins ljós þegar Jón Jóns-
son skoraði með skalla.“
Fimmti nemandinn þekkir bandarískan lækni í Texas, sem á íslenska
konu. Sá hefur það að tómstundagamni að þýða íslensk örnefni og heiti
beint á ensku. Dæmi: Baby Bear Bay, Wrong River Parliament Easter,
Screamrocks. Ég læt lesendum eftir að snúa þessu aftur á íslensku. Upp í
hugann kemur smásaga Þórarins Eldjárns, Lúlli og leiðarhnoðað (úr bók-
inni Ó fyrir framan, 1992). Faðir sögumannsins var með „þýðingadellu“:
„Cliff Richard hét Pétur Ríkharðsson, John F. Kennedy hét Jón Kenjadýr
og Spike Jones Broddi Jóhannesson.“
Námsmennirnir umræddu fengu það verkefni að ræða ný skáldverk í síð-
ustu kennslustund fyrir jólapróf. Gyrðir Elíasson fékk sinn skerf af lofi fyr-
ir skáldsöguna Suðurgluggann. Einkum varð fólkinu tíðrætt um húmorinn,
þennan blýgráa Gyrðishúmor: „Þegar ég geng hér upp með húsinu þar sem
ég sá manninn með keðjusögina um daginn, sé ég hvað hann var að gera.
Hann hefur sagað niður alla veröndina. Hún er orðin verönd sem var“ (bls.
83). Man einhver eftir bók með svipuðu heiti?
Gyrðir stríðir tiltekinni starfsstétt þegar hann lætur rithöfundinn segja:
„„Harður og grimmur“, „miskunnarlaus“, „óvæginn“, „ágengur“. Mikið er
ég orðinn þreyttur á svona bókmenntaumfjöllun. Hver vill hitta slíkt fyrir í
lífinu, utan pappírsins? [….] Ég legg frá mér tímaritið sem ég er að lesa og
lít til kamínunnar. Bókmenntagreinar loga alveg sæmilega, þær eru í það
minnsta skrælþurrar“ (bls. 54).
Málið
El
ín
Es
th
er
Sægröm
mörgæs.
Heimild: baggalutur.is
Illugi er allur,
drullar ei gulli!
Mun amma Ragna raða
ranga rammanum?
Vá! Má merk skatan nota
tonnatakskrem á máv?
MÉR LEIÐAST
SAMHVERFUR!
„Verönd sem var“
Tungutak
Baldur Hafstað
bhafstad@hi.is
Það er orðið tímabært að andstæðingar aðildar Ís-lands að Evrópusambandinu í öllum flokkum áAlþingi komi sér saman um hvernig þeir viljabinda enda á aðildarumsóknina og kanni jafn-
framt hvort meirihluti geti verið fyrir því á Alþingi að
komast að einhverri niðurstöðu í þeim efnum. Það sem
hægt er að kalla tímabundnar skuldbindingar Vinstri
grænna gagnvart Samfylkingunni er að renna út af þeirri
einföldu ástæðu að kjörtímabilinu er að ljúka og þing-
kosningar framundan.
Landsfundur Sjálfstæðisflokksins kemur saman
snemma á næsta ári og gera má ráð fyrir að þingmenn
flokksins verði krafðir sagna um það á þeim fundi hvað
þeir hafi gert til þess að framfylgja samþykktum lands-
fundar síðasta árs en þar sagði:
„Landsfundur ályktar að gera skuli hlé á aðild-
arviðræðum við Evrópusambandið og þær ekki hafnar að
nýju nema það verði samþykkt í
þjóðaratkvæðagreiðslu.“
Vafalaust munu margir lands-
fundarfulltrúar vilja vita hvað
þingflokkur sjálfstæðismanna hef-
ur gert til þess að fylgja þessari
ályktun eftir.
Með sama hætti má gera ráð
fyrir að kjósendur VG gangi eftir því við þingmenn og
aðra frambjóðendur þess flokks hvað þeir hafi gert til
þess að fylgja eftir yfirlýstri stefnu flokks þeirra um and-
stöðu við aðild.
Það er orðið þeim mun brýnna að niðurstaða fáist í það,
hvernig þessu umsóknarferli eða öllu heldur aðlög-
unarferli verður lokið vegna þess að það er orðið alveg
ljóst hvert Evrópusambandið er að stefna og það á mikl-
um hraða.
Í fyrradag, fimmtudag, skýrði brezka dagblaðið Daily
Telegraph, sem í meira en eina og hálfa öld hefur verið
eitt af leiðandi blöðum í Bretlandi, frá því að blaðamaður
blaðsins hefði séð níu síðna minnisblað, sem Hermann
Van Rompuy, forseti ráðherraráðs ESB, hefur tekið sam-
an um næstu skref í þróun Evrópusambandsins. Skjal
þetta er eins konar vegvísir um það hvernig einstök aðild-
arríki evrunnar verði svipt fjárhagslegu sjálfstæði sínu
og missi réttinn til að setja eigin fjárlög.
Í marz á næsta ári gerir Van Rompuy ráð fyrir því að
Seðlabanki Evrópu hafi fengið í hendur eftirlit með öllum
6.000 bönkum, sem starfa á evrusvæðinu, þrátt fyrir að
Þjóðverjar hafi lagzt gegn því að bankaeftirlit SE nái til
allra banka. Þeir vilja að það nái bara til stærstu banka.
Í framhaldi af því verði svonefnt bankabandalag að
veruleika en í því mundi felast sameiginlegur neyð-
arsjóður fyrir banka og sameiginlegt innistæðutrygg-
ingakerfi. Lokaskrefið verði svo tekið á árinu 2014, þegar
bæði bankabandalag og ríkisfjármálabandalag verði orð-
ið að veruleika og evrusamstarfið þar með fullkomnað. Í
framhaldi af því verði hafizt handa um breytingar á sátt-
málum.
Í ofangreindum áformum felst í raun stofnun Banda-
ríkja Evrópu, sem smátt og smátt munu gera meiri kröf-
ur til þeirra aðildarríkja, sem enn standa utan evrusam-
starfsins um að þau lagi sig að því og kröfum þess.
Nú skal tekið fram að ég er ekki að býsnast yfir þess-
um áformum. Það má vel vera að þetta sé eina leiðin fyrir
þjóðirnar á meginlandi Evrópu til þess að leysa þann
djúpstæða vanda sem þær standa frammi fyrir og blasa
við öllum. Hitt er ljóst að þessi þróun hugnast ekki öllum
aðildarríkjum ESB og það á ekki sízt við um Breta. Meiri
líkur en minni eru á því að þeir gangi til þjóðaratkvæða-
greiðslu um tengsl Bretlands við Evrópusambandið á
árinu 2014 og alls ekki hægt að
útiloka að þeir kjósi að standa ut-
an við þessa þróun. Það segir sína
sögu um það viðhorf sem ríkir til
Breta um þessar mundir á meg-
inlandinu að Christian Noyer, að-
albankastjóri Seðlabanka Frakk-
lands, kallaði Bretland
„aflandseyju“ á dögunum en það orð er eins og við vitum
notað um smáeyjar, sem skapa skattaskjól fyrir við-
skiptajöfra með fjölbreytta fortíð.
Viðhorfi margra Breta til ESB um þessar mundir má
kannski lýsa með því að vitna til orða hins litríka borg-
arstjóra Lundúna, Boris Johnson, nú í vikunni en hann
hafði orð um að mörg verkefna stjórnvalda í Aþenu væru
nú komin á borð Angelu Merkel, kanslara Þýzkalands, og
að svo ætti eftir að fara hefði ekki verið framtíðarsýn
Grikkja árið 1944. Hér vísar Boris Johnson til hernáms
Þjóðverja í Grikklandi í heimsstyrjöldinni síðari en talið
er að um 100 þúsund grískir borgarar hafi dáið úr hungri
veturinn 1941-1942 og meirihluti Gyðinga í Grikklandi
var fluttur í útrýmingarbúðir nazista.
Þetta er andrúmsloftið í samskiptum aðildarríkja Evr-
ópusambandsins um þessar mundir. Það liggur í augum
uppi að við Íslendingar eigum ekkert erindi inn í þessa
veröld en hljótum að vona að jákvæðari viðhorf verði
ríkjandi í samskiptum þessara þjóða í framtíðinni.
En fyrir utan tóninn í samskiptum þessara ríkja er
auðvitað ljóst að 320 þúsund eyjaskeggjar norður í höf-
um, sem sviptir hafa verið öllu fjárhagslegu sjálfstæði
eins og að framan er lýst og bráðum ellefu hundruð ára
Alþingi svipt fjárveitingavaldi sínu, mundu á innan við öld
hverfa í þetta mannhaf 500 milljóna Bandaríkja Evrópu.
Mér er til efs að allir þeir þingmenn, sem greiddu at-
kvæði með aðildarumsókninni á Alþingi sumarið 2009
hafi séð fyrir sér þá framtíð innan ESB sem nú er að birt-
ast.
Af þessum ástæðum og mörgum öðrum er æskilegt og
nauðsynlegt að binda enda á umsóknarferlið. Sú skylda
hvílir á þeim þingmönnum, sem andvígir eru aðild að hafa
forystu um það.
Tímabært að binda
enda á umsóknarferlið
Er Bretland „aflandseyja“?
Það segir seðlabankastjóri
Frakklands!
Af innlendum
vettvangi …
Styrmir Gunnarsson
styrmir@styrmir.is
Mér varð hugsað til margrasagna um ættarmetnað og
ættardramb, þegar ég las nýlega
fróðlega bók Guðmundar Magn-
ússonar sagnfræðings um Íslensku
ættarveldin. Frá Oddaverjum til
Engeyinga. Ein sagan er af forn-
gríska skósmiðssyninum Ifíkrat-
esi, sem gerðist herforingi og lést
348 f. Kr. Þegar ættstór maður,
afkomandi hetjunnar Harmodíos-
ar, hæddist að honum fyrir smátt
ætterni, svaraði Ifíkrates: „Ætt-
arsaga mín hefst með mér, en
þinni lýkur á þér.“
Einn marskálkur Napóleons
keisara, Nicolas-Jean de Dieu So-
ult, sem uppi var 1769 til 1851,
fékk hertoganafnbót og á að hafa
svarað spurningu háaðalsmanns af
gömlum og tignum ættum, Mat-
hieus J.F. de Montmorencys her-
toga, um ættfeður sína: „C’est no-
us qui sommes des ancêtres“, það
erum við, sem erum ættfeðurnir.
Oft hefur líka verið vitnað til
vísu norska skáldsins Henriks Ib-
sens, sem Matthías Jochumsson
þýddi:
Það gefur ei dvergnum gildi manns,
þótt Golíat sé afi hans.
Þorsteinn Sölvason kennari frá
Gafli í Svínadal orti um einn dótt-
urson Bólu-Hjálmars, sem honum
þótti ekki standa undir ætterninu:
Sé ég nú, að satt er það,
sem að forðum skáldið kvað.
Það gefur ei dvergnum gildi manns,
þótt Golíat sé afi hans.
Ég hef þegar sagt frá orðaskipt-
um Magnúsar Torfasonar sýslu-
manns og Jóns Þorlákssonar for-
sætisráðherra, sem báðir voru
afkomendur Finns biskups Jóns-
sonar. Magnús stærði sig af því að
vera kominn af Finni í beinan
karllegg, „og minn er göfugri“.
Jón var kominn af Finni í kven-
legg og svaraði: „En minn er viss-
ari.“
Fræg eru líka ummæli Jóns
Jacobsons landsbókavarðar, sem
uppi var 1860 til 1925 og taldi
sjálfan sig ættstóran: „Það er ekki
nema einn Íslendingur ættgöfugri
en ég. Það er Helga, dóttir mín,
því hún er af ætt konunnar minn-
ar líka.“ Móðir Helgu og kona
Jóns, Kristín Pálsdóttir, var af Ví-
dalínsætt.
Athugasemdir og leiðréttingar vel þegnar
Hannes H. Gissurarson
hannesgi@hi.is
Fróðleiksmolar úr sögu og samtíð
Ættarmetnaður
og ættardramb