Morgunblaðið - 15.12.2012, Blaðsíða 39

39
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. DESEMBER 2012
Gjugg í borg Fjölmargir leggja leið sína í bókabúðir þessa dagana og það getur verið skemmtileg iðja að fara þar í feluleik, koma kannski einhverjum á óvart handan við horn.
Golli
Í grein sem birtist í
Morgunblaðinu 16.
nóvember síðastliðinn
eftir Song Tao, varaut-
anríkisráðherra Kína
með málefni Evrópu
að sérsviði, eru nokkr-
ar staðreyndavillur í
umfjöllun hans um
Senkaku-eyjarnar,
sem hann kallar Dia-
oyu Dao-eyjaklasann.
Þótt hann haldi því
fram að Senkaku-eyjarnar hafi ver-
ið órjúfanlegur hluti kínversks land-
svæðis sem Kína hafi haft óvefengj-
anlegt forræði yfir, þá er engin af
þeim röksemdum sem kínversk eða
taívönsk stjórnvöld hafa sett fram
sem söguleg, landfræðileg eða jarð-
fræðileg rök, gild sönnun sam-
kvæmt alþjóðalögum til stuðnings
fullyrðingum Kínverja. Sem dæmi
má nefna að samkvæmt al-
þjóðalögum telst eyjafundur eða
landfræðileg nálægð ein og sér ekki
vera sönnun á yfirráðum yfir land-
svæði.
Song Tao segir í grein sinni að
Japanir hafi hertekið eyjaklasann
og innlimað með ólögmætum hætti í
fyrra kínversk-japanska stríðinu í
lok 19. aldar.
Frá 1885 höfðu japönsk stjórn-
völd látið gera ítarlegar athuganir á
Senkaku-eyjunum með atbeina Ok-
inawa-héraðs og með öðrum hætti.
Athuganir þessar leiddu í ljós að
Senkaku-eyjarnar höfðu ekki aðeins
verið óbyggðar, heldur báru þær
engan vott um að hafa verið undir
stjórn Kína. Á grundvelli þessarar
niðurstöðu ákvað ríkisstjórn Jap-
ans, hinn 14. janúar 1895, að reisa
merki á eyjunum í því augnamiði að
fella þær formlega undir japanskt
yfirráðasvæði. Þessar aðgerðir voru
gerðar í samræmi við alþjóðlega
viðurkenndar aðferðir við að öðlast
yfirráð yfir landsvæði
samkvæmt al-
þjóðalögum (eign-
arhald á terra nullius).
Hann heldur því
einnig fram að Jap-
önum hafi verið gert
að skila Kínverjum
hinum herteknu land-
svæðum, þar með töld-
um Diaoyu Dao-
eyjaklasanum, sam-
kvæmt
Kaíró-yfirlýsingunni,
Potsdam-yfirlýsing-
unni og öðrum bind-
andi alþjóðasamningum. Staðhæfing
hans stenst engan veginn. Rétt er
að benda á að öflun yfirráða Japana
yfir Senkaku-eyjunum tengist
seinni heimsstyrjöldinni á engan
hátt. San Francisco-friðarsáttmál-
inn, sem skilgreindi yfirráðasvæði
Japana eftir seinni heimsstyrjöld-
ina, og aðrir sáttmálar sem skipta
máli litu á Senkaku-eyjarnar sem
hluta af því landsvæði sem þegar
hafði tilheyrt Japan.
Nánar tiltekið afsalaði Japan sér
yfirráðarétti yfir Formosa (Taívan)
og Pescadores, sem Kína hafði látið
af hendi eftir kínversk-japanska
stríðið, í samræmi við 2. gr. (b) San
Francisco-friðarsáttmálans. Sam-
kvæmt sáttmálanum er ljóst að Sen-
kaku-eyjarnar voru ekki hluti af
„Formósu og Pescadores“, enda
fóru Bandaríkin í raun með
stjórnarfarsleg réttindi yfir Sen-
kaku-eyjunum sem hluta af Nansei
Shoto-eyjunum í samræmi við 3. gr.
San Francisco-friðarsáttmálans.
Þessi stjórnarfarslegu réttindi féllu
Japönum aftur í skaut árið 1972 í
samræmi við samning milli Japans
og Bandaríkjanna varðandi Ryuku-
eyjarnar og Daito-eyjarnar. Þá ber
að nefna að fyrir 8. áratug síðustu
aldar hafði Kína ekki komið fram
með neinar mótbárur, þar með talið
gegn þeirri staðreynd að Senkaku-
eyjarnar væru undir stjórn Banda-
ríkjanna samkvæmt 3. gr. sáttmál-
ans. Song Tao staðhæfir ennfremur
í grein sinni að sú spenna sem nú
ríkir vegna Diaoyu Dao sé aðeins til
komin vegna ögrunar japanskra
stjórnvalda, sem í september síðast-
liðnum hafi horfið frá fyrra sam-
komulagi sínu við Kínastjórn um að
leggja ágreiningsmál til hliðar og
gripið til svokallaðra þjóðnýting-
araðgerða varðandi Diaoyu Dao
sem fela í sér að breyta lagalegri
stöðu eyjanna.
Þetta er einnig fjarri sanni. Af-
staða Japans er sú að ekki sé til
staðar málefnalegur ágreiningur er
varðar yfirráð yfir Senkaku-
eyjunum sem beri að útkljá. Í við-
ræðum um sameiginlega yfirlýsingu
Japans og Kína árið 1972 og Sátt-
mála friðar og vináttu milli Japans
og Kína árið 1978, viðurkenndi Jap-
an ekki tilvist málefnis sem biði úr-
lausnar varðandi yfirráð yfir Sen-
kaku-eyjunum. Þessari afstöðu
Japans hefur með skýrum hætti
verið komið á framfæri við Kína við
margs konar tilefni, þar með talið í
viðræðum um Sáttmála friðar og
vináttu árið 1978. Þar af leiðandi er
ekki rétt að gert hafi verið sam-
komulag við Kínverja um að „leggja
til hliðar“ eða „viðhalda óbreyttu
ástandi“ varðandi Senkaku-
eyjarnar.
Á undanförnum árum hefur Kína
gripið til ögrandi aðgerða kringum
Senkaku-eyjarnar. Skip í ríkiseigu
og bátar aðgerðasinna hafa farið inn
í landhelgi Japans nokkrum sinnum
og hefur það valdið vaxandi áhyggj-
um í Japan.
Við þessar kringumstæður áform-
aði borgarstjórn Tókýó að kaupa
Senkaku-eyjarnar til að byggja þar
upp fjölbreytta aðstöðu. Enginn vafi
er á að Senkaku-eyjarnar eru hluti
af yfirráðasvæði Japans í ljósi sögu-
legra staðreynda og á grundvelli al-
þjóðalaga, en í víðu samhengi og í
viðleitni við að lágmarka neikvæð
áhrif á tvíhliða tengsl þjóðanna,
ákvað ríkisstjórn Japans að kaupa
þrjár af Senkaku-eyjunum (Uotsuri-
eyju, Kitakojima-eyju og Minamiko-
jima-eyju) og yfirfærði þannig eign-
arrétt yfir eyjunum frá einkaaðila
til sjálfs sín á grundvelli innlends
einkamálaréttar í september 2012.
Eignarréttur yfir eyjunum þrem-
ur var áður á hendi ríkisstjórnar
Japans, þ.e. fram til ársins 1932,
þegar japanskur ríkisborgari keypti
eyjarnar. Ákvörðun ríkisstjórnar
Japans um að öðlast eignarrétt yfir
þeim á ný hefur þýtt afsal á land-
areign samkvæmt innlendum lög-
um, sem er ekki meiriháttar breyt-
ing frá núverandi ástandi.
Ennfremur hefur ríkisstjórn Japans
ávallt haldið eignarrétti yfir Tais-
hoto-eyju, sem einnig er hluti af
Senkaku-eyjunum.
Ætlun ríkisstjórnar Japans með
kaupunum á eyjunum þremur er að
halda áfram að tryggja friðsæla og
stöðuga umsjón og stjórnun yfir
þeim til lengri tíma, auk þess að
sinna viðeigandi aðgerðum varðandi
sjóöryggi á og umhverfis eyjarnar.
Einungis er um að ræða yfirfærslu
á eignarrétti innan japansks yfir-
ráðasvæðis frá einkaaðila til ríkis-
stjórnar Japans á grundvelli lög-
bundinnar málsmeðferðar
samkvæmt japönskum landslögum,
og ætti þannig ekki að skapa nein
vandamál í öðrum löndum eða
svæðum.
Eins og Song Tao bendir rétti-
lega á er friðsæld og stöðugleiki As-
íu- og Kyrrahafsríkja hagsmunamál
allra ríkja heims. Uppbygging-
arhlutverk Kína er mikilvægt fyrir
stöðugleika og velsæld á Asíu- og
Kyrrahafssvæðinu. Japan hefur
skyldum að gegna hvað varðar að
styrkja samstarf í þá átt að gera
Austur-Kínahaf að „hafi friðar, sam-
vinnu og vináttu“ með því að stuðla
að gagnkvæmum skilningi og
trausti milli siglingayfirvalda þess-
ara tveggja ríkja.
Eftir Masayuki
Takashima
» Afstaða Japans er sú
að ekki sé til staðar
málefnalegur ágrein-
ingur er varðar yfirráð
yfir Senkaku-eyjunum
sem beri að útkljá.
Masayuki
Takashima
Höfundur er sendiherra
Japans á Íslandi.
Staðreyndir um Senkaku-eyjar
Kína
Japan
Tævan
Okinawa
Senkaku-eyjar
Kyrrahaf