Morgunblaðið - 02.02.2013, Blaðsíða 31

Þá skapar tölvu-
væðing ríkisins ákjós-
anleg skilyrði fyrir
nýsköpun. Til þess að
framkvæma hana þarf
ríkið þekkingu og nýj-
ar stjórnarstofnanir –
en umfram allt þó
skilning á hlutverki
sínu. Við tölvuvæð-
ingu opinberra verka
og þjónustu verða til
tæknilegar lausnir
sem geta orðið verð-
mætar á markaði.
Einnig geta fagstofnanir stutt
sprotafyrirtæki við að þróa sér-
hæfðan hugbúnað, en alþjóðlegur
markaður er fyrir búnað sem ber
með sér nýja fagþekkingu og við-
urkennd vinnubrögð.
Ríkið á einnig að auðvelda
sprotafyrirtækjum aðgang að fjár-
magni og eru innlendir og erlendir
rannsóknarsjóðir mikilvægir í því
efni. En fleira þarf til – samstarfs-
vilji opinberra stofnana við sprota-
fyrirtæki er oft lykilatriði og for-
senda aðgangs að fjármagni.
Verkin sýna merkin
Alþjóðlegar mælingar sýna
veika stöðu. Í nýrri rannsókn
World Economic Forum er
áhersla ríkisstjórna á upplýs-
ingatækni mæld og er Ísland þar í
42. sæti af 142 í heildareinkunn, í
félagsskap með Kazakhstan og
Úrugvæ. Hin Norðurlöndin eru í
10.-17. sæti í heildina á eftir Kan-
ada og á undan Frakklandi, (sjá
mynd 1.)
Samkvæmt mælingum World
Intellectual Property Organization
fengu íslensk fyrirtæki tvö einka-
leyfi á árinu 2011, finnsk 394 og
sænsk 669, (sjá mynd 2,) sem birt-
ir reiknaðar samanburðarhæfar
tölur. Sjá má að jafnvel norsk fyr-
irtæki, en Noregur fjárfestir í
hefðbundnum auðlindum, fengu
50% fleiri einkaleyfi en íslensk.
Gamaldags skólastarf
Þótt Íslendingar séu vel mennt-
aðir má spyrja hvort þeir hafi
rétta þekkingu. Grunnskólarnir
hafa veika aðstöðu til raungreina-
og tölvukennslu. Önnur skólastig
standa lítið betur, en öll vantar
þau skýra stefnumörkun og fram-
kvæmd til stuðnings opnu tækni-
og tölvunámi og frjáls afnot ung-
menna af tölvubúnaði undir leið-
sögn eru nánast óþekkt.
Þá hafa skólarnir ekki opnað
störf sín út á netið nema í litlum
mæli, samstarf skóla er sjaldnast
stutt með nýrri tækni og skörun,
Finnland Svíþjóð Dannmörk Noregur Ísland
80,00
70,00
60,00
50,00
40,00
30,00
20,00
10,00
0,00
Fj
öl
di
pr
.1
.0
00
.0
00
íb
úa
Mynd 2. Norræn einkaleyfi í upplýsingatækni árið 2011 (pr. 1 millj. íbúa)
Mynd 1. Áhersla norrænna ríkisstjórna á upplýsingatækni
Svíþjóð Finnland Dannmörk Noregur Ísland
6,2
6
5,8
5,6
5,4
5,2
5
4,8
4,6
4,4
Ei
nk
un
n
(f
rá
0-
7)
Áhersla á upplýsingatækni
Mikilvægi upplýsingatækni
í framtíðarsýn
Margir telja fjár-
festingar í nýsköpun
og uppfinningum and-
stæðu hefðbundinnar
auðlindanýtingar og
benda á að afrakstur
af þeim sé meiri til
skemmri og lengri
tíma, auk annarra já-
kvæðra samfélags-
legra áhrifa. Þannig
er jafnvel fullyrt að
hér á landi hafi verið fjárfest í
röngum greinum – og um það
gerðar bækur og bíómyndir.
Ríkisstjórnin hefur sýnt þessum
sjónarmiðum skilning. En margt
bendir til þess að forsendur máls-
ins séu veikar og að lítill skiln-
ingur ríki á því hvað til þarf.
Hér er ekki fjallað um aðstöðu
hefðbundinna skapandi greina,
sem vonandi er góð, en athyglinni
beint að mikilvægasta sviðinu,
upplýsingatækninni. Hún veldur
mannaflsfækkun við nánast öll
hefðbundin störf og skapar um
leið ný störf fyrir breytta starfs-
ferla – tækifærin felast í ógn-
uninni.
Hlutverk ríkisins
Upplýsingatæknin er að miklu
leyti tækni ríkisvaldsins, enda er
það handhafi flestra upplýsinga í
samfélaginu og staðfestir gildi
annarra. Það safnar saman upp-
lýsingum með skattskilum, eft-
irlitsstarfsemi og söfnun tölulegra
staðreynda – auk hinna augljósari
hlutverka þess í upplýsingamálum
stjórnmála og stjórnsýslu. Þótt
upplýsingatæknin taki til margra
annarra sviða er enginn einn aðili
í jafn sterkri aðstöðu og ríkið til
þess að styðja nýsköpun.
Ríkið þarf að leiða samfélagið
með stefnumörkunum og gera ráð-
stafanir í stóru og smáu sem
stuðla að sterkari stöðu mannauðs
og sprotafyrirtækja. Því ber að
skapa þróuninni aðstæður, fjár-
festingar þess skapa nýju atvinnu-
lífi grundvöll, það safnar ekki
einkaleyfum sjálft.
Leiðir til
nýsköpunar
Gögn eru oft grunnur nýrrar
þekkingar og opinberir aðilar eiga
að mynda, opna og reka gagnasöfn
og styrkja starfsemi sprotafyr-
irtækja með aðgangi þeirra að
þeim. Dæmi um slíkt gætu verið
gögn RUV, Fjársýslunnar og heil-
brigðiskerfisins.
sérhæfing og samvinna skóla og
skólastiga á netinu er varla hafin
– og tækjabúnaður skóla er oft
hlægilega gamall ef hann er yf-
irleitt fyrir hendi. Þetta kann að
hafa bein neikvæð áhrif á framtíð
okkar allra.
Vannýttur mannauður
Mjög ólíklegt er að fyrir hendi
sé ónýttur mannauður með tækni-
þekking og má m.a. ráða það af
auglýsingum hugbúnaðarfyr-
irtækja. Til þess að breyta því
mætti flytja inn doktora með
raungreinamenntun frá þriðja
heiminum gegn veitingu íslensks
ríkisborgararéttar. Þá mætti loka
flestum tölvudeildum í landinu
þannig að rekstur þeirra fari til
sérhæfðra gagnavera, hann er oft-
ast óhagkvæmur og hugsanlega
má þjálfa starfsfólk þeirra hratt
til þess að takast á við skapandi
störf.
Lokaorð
Grundvallarmunur er á sviðs-
myndum framtíðar fyrir íslenskt
samfélag eftir því hvaða fjárfest-
ingarkostir eru valdir – og við
þurfum að velja farsælustu leið-
irnar fyrir afkomendur okkar.
Þótt einstaka nýsköpunarverkefni
hafa náð árangri án stuðnings rík-
isins er atbeini þess oftast skilyrði
velgengni. Ef ríkisstjórninni, Al-
þingi og Stjórnarráði Íslands
auðnast ekki að móta metn-
aðarfulla stefnu í nútímalegri hag-
nýtingu upplýsingatækni og fram-
kvæma hana af alvöru er framtíð
okkar háðari raforkuvinnslu, stór-
iðju og annarri hefðbundinni auð-
lindanýtingu en margir hafa áhuga
á.
Eftir Hauk
Arnþórsson »Ef ríkisvaldið styður
ekki uppbyggingu
upplýsingatækni kann
framtíð okkar að verða
háðari hefðbundinni
auðlindanýtingu en
margir hafa áhuga á.
Haukur Arnþórsson
Höfundur er stjórnsýslufræðingur.
Að fjárfesta í mannauðnum
UMRÆÐAN 31
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 2013
Sunnuhlíð 12, Akureyri, sími 462 1415
www.tonabudin.is
Síðumúla 20, Reykjavík, sími 591 5340
www.hljodfaerahusid.is
Yamaha píanó og flyglar
með og án “silent” búnaðar.
Áratuga góð reynsla gerir
Yamaha að augljósum kosti
þegar vanda skal valið.
Veldu gæði,
veldu
Lokið er prófkjöri
sjálfstæðismanna í
Suðurlandskjördæmi
og líkaði mönnum
niðurstaðan á ýmsa
vegu eins og gengur.
Einn sem fannst
hann ekki hafa erindi
sem erfiði var prest-
urinn í Holti undir
Eyjafjöllum, sem
hafði vænst miklu
meira fylgis. Það sem hins vegar
kom undirrituðum á óvart var að
presturinn skyldi svala von-
brigðum sínum á síðum Morg-
unblaðsins sl. miðvikudag með því
að finna sér nýjan andskota og
veitast að formanni flokksins með
ónotum, sem reyndar eru ekki
svara verð. Frekar átti ég von á
að maður sem hefur útvalið sjálf-
an sig til að boða trú og siðferði
beitti sér af alefli fyrir friði með
því að sameinast í því að reka af
höndum okkar fjanda þann, sem
núverandi ríkisstjórn er, óalandi
og óferjandi.
Það er rétt að Bjarni Benedikts-
son núverandi formaður Sjálfstæð-
isflokksins er ekki gallalaus maður
og hvað ættum við svo sem að
gera við slíkan mann, svo vitnað
sé í orð Jóns Pálmasonar forseta
Alþingis, þegar hann tilkynnti um
kjör Bjarna Benediktssonar til
formennsku í flokknum á lands-
fundi á sínum tíma, þegar hann
tók við af Ólafi Thors. Við sem
þekkjum vel til Bjarna til langs
tíma erum öndverðrar skoðunar
við prestinn um getu hans og
hæfileika til starfans sem flokks-
menn hafa ítrekað falið honum á
réttum vettvangi. Hann hefur allt
sem prýða má einn stjórnmálafor-
ingja, enda hógvær og kurteis, vel
menntaður og hefur aflað sér dýr-
mætrar reynslu.
Bjarni hefur umfram alla
flokksmenn getu og undirbúning
til þess að byggja brýr yfir í aðra
stjórnmálaflokka, sem hlýtur að
reyna á eftir kosningarnar. Það er
glapræði og hið mesta
óhappaverk að efna til
átaka um forystu
Sjálfstæðisflokksins,
þegar við blasir að
einmitt nú eiga menn
að æfa áralagið og
leggjast síðan á árarn-
ar og róa í eina átt.
Ekki skortir á að
áhöfnin er góð en
sundruð mun hún
engu landi ná. Við
skulum láta vinstri
mönnum eftir þá list að slíta sund-
ur friðinn og splundrast í allar átt-
ir eins og þeir hafa náttúru til.
Presturinn í Holti er vissulega
góður liðsmaður og hefur gjarnan
látið muna um sig í starfi Sjálf-
stæðisflokksins og stundum farið
mikinn á landsfundum. Hann
syndir sjói stjórnmálanna eins og
flatfiskur og enginn veit á hverj-
um tíma hvorri hliðinni hann snýr
upp, þeirri ljósu eða dökku. Nú er
meiri þörf á að hann snúi þeirri
dökku niður.
En ég held að Bjarni Benedikts-
son missi ekki svefn þótt ein-
hverjir narti í hann annað slagið,
því honum er gefið að greina
kjarnann frá hisminu og ég reikna
með að í þessu tilviki hugsi hann
áþekkt og Hákon alþingismaður í
Haga. „Þetta leggur Drottinn á
mann til þess að reyna mann.“
Ergi prestsins
í Holti
Eftir Árna
Emilsson
Árni M Emilsson
» Það sem hins vegar
kom undirrituðum á
óvart var að presturinn
skyldi svala vonbrigðum
sínum á síðum Morgun-
blaðsins með því að
finna sér nýjan and-
skota og veitast að for-
manni flokksins með
ónotum...
Höfundur er sjálfstæðismaður og
fyrrverandi bankamaður.